II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Millî Edebiyat hareketi Nisan 1911’de Millî Edebiyatın beyannamesi sayılan “Yeni Lisan” makalesinin Genç Kalemler dergisinde yayımlanmasıyla başlar ve 1922 sonlarında İstiklal Savaşının bitimiyle tamamlanır. Buna göre cevap “D” seçeneğidir.

Yeni Lisancıların edebiyatta ileri sürdükleri anlayıış ‘sade Türkçe - hece vezni’ni  vurgulamaktadır. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Millî edebiyatın belirleyici unsurlarının vezin ve dil kullanımı kadar aktarılmak istenen ruhta olduğu kolayca söylenebilir. Dolayısıyla her ne kadar dönemin hâkim edebiyat anlayışı sade Türkçe ve hece vezninden yana bir tavır koyarsa da aruz veznini kullandıkları için Mehmet Âkif ve Yahya Kemal’i millî edebiyatın dışında değerlendirmek mümkün değildir. Her iki isim de hece vezni ve sade Türkçe’ye karşılık aruz vezni ve daha işlenmiş bir Türkçe kullanımını benimserler, ancak düşünceleriyle millîleşme dönemini şekillendirirler. Buna göre cevap “E” seçeneğidir.

Millî Edebiyat hareketinde değerler bütünü oluşturma sürecinin roman ve hikâyeye göre özellikle şiir üzerinden daha etkin bir yol olarak kullanıldığı söylenebilir. Bu durum, şiirin yoğunlaşma sanatı olması, daha az bir hacimde daha çok şeyi etkili biçimde anlatabilme kabiliyetinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan ezberlenerek aktarılabilmesi başka yerlere -cephe gibi- taşınabilmesi imkânını da getirdiğinden şiir bu yılların daha çok ilgi gösterilen edebî türü olmuştur. Buna göre cevap “B” seçeneği yanlıştır.

Mehmet Emin (Yurdakul, 1869-1944), millî edebiyat şiirinin erken sesidir. Çünkü 1898’de yayımladığı Türkçe Şiirler adlı şiir mecmuasıyla 10 yıldan daha öncesinde millî şiir ahenginin öncülüğünü yapmıştır. Buna göre cevap “A” seçeneğidir.

1911-1922 dönemine fikirleriyle yön veren Ziya Gökalp (1876-1924)’tır. Dönemin fikir babası bunun için edebiyata da öncü olur. Çünkü dönem edebiyatını etkileyen aslında dil ya da edebiyattan çok düşünce dünyasında meydana gelen değişikliklerdir. Gökalp ise bir edebiyatçı/sanatçı olmaktan çok bir fikir adamı ve sosyologdur. Buna göre cevap “B” seçeneğidir.

Türk edebiyatı tarihinde hikâye yazarı olarak önemli bir yeri olan Ömer Seyfettin, yazmaya şiirle başlar. Sonraki yıllarda sanatının asıl faaliyet alanı olarak hikâyeyi seçince daha az sayıda şiir yazacaktır. Sanatçının şimdilik tespit edilebilen ilk şiiri, 14 yaşındayken yayımlandığı anlaşılan 1898 tarihli “Lane-i Garam”dır. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Ali Canip’in Muallim Naci tesirleriyle yazılmış ilk şiirleri gazel tarzındadır. Sonraki yıllarda edebiyatın baskın sesi Servet-i Fünûn’un etkisine giren sanatçı, Muallim Naci’den getirdiği dildeki sadelik fikrini dönemin sanat anlayışı ile birleştirir ve Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin tesirinde şiirler yazar. Aruz vezni ve sade dille yazdığı şiirlerde dönemin edebiyatına katkılarda bulunur. “Gurup”, “Gecelere Doğru”, “Yağmurdan Sonra”, “Gözlerin”, “Nedamet” gibi şiirler bu yıllardadır. Buna göre cevap “D” seçeneğidir.

Faruk Nafiz ilk gençlik yıllarında Millî Edebiyatın şiirini Servet-i Fünûn ve Fecri Âti şiiriyle birlikte alsa da sonraki yıllarda millî şiiri seçmiştir. Millî Edebiyattan Cumhuriyet edebiyatına geçen en iyi şairlerden biridir. İlk şiirlerinde o da aruz veznini kullanmış, Fikret ve Cenap’ın tesir dairesinde ferdî duygulanışlarını anlattığı şiirler yazmıştır. Gökalp’ın tesir dairesindeyken bile sanatçının yine aruz veznini kullandığı görülmektedir. İlk şiir kitabı Şarkın Sultanları (1918) bu etkileri yansıtmaktadır. Buna göre cevap “A” seçeneğidir.

Ziya Gökalp’la tanıştıktan sonra ondan etkilenerek heceye geçen dönemin bir başka genç şairi de Yusuf Ziya’dır. Şairler Derneği’nin kurucularından olan sanatçı hece veznini kullanan şairlere kapısını açan Şair adlı dergiyi de çıkarmıştır. aha sonra mizaha yönelen Yusuf Ziya’nın bu yıllarda yayımlanan şiir kitapları Akından Akına (1916), Cenk Ufukları (1917), Âşıklar Yolu (1919), Şen Kitap (1919), Şairin Duası (1919)’dır. Buna göre cevap “B” seçeneğidir.

Mehmet Emin (Yurdakul, 1869-1944), millî edebiyat şiirinin erken sesidir. Çünkü 1898’de yayımladığı Türkçe Şiirler adlı şiir mecmuasıyla 10 yıldan daha öncesinde millî şiir ahenginin öncülüğünü yapmıştır.

Mehmet Emin [Yurdakul]’in eserleri şunlardır: Fazilet ve Asalet (1890), Türkçe Şiirler (1898), Türk Sazı (1914), Ey Türk Uyan (1914), Tan Sesleri (1915), Ordunun Destanı (1916), Dicle Önünde (1916), Hasta Bakıcı Hanımlar (1917), Turan’a Doğru (1918), Zafer Yolunda (1918), İsyan ve Dua (1919), Aydın Kızları (1921), Ankara (1939).

Rıza Tevfik Bölükbaşı Çocuk Bahçesi dergisinde ya­yımladığı bir açık mektupla Mehmet Emin’in şiirini beğendiğini, kendisinin de artık böyle şiirler yazacağını açıklar. Bilindiği gibi bu mektup ‘1905 Edebî Hare­keti’ diye bilinen tartışmaya yol açmıştır.

Rıza Tevfik, şiirdeki ahenk eksikliğinin şekil ve estetik bakımdan tekke ve halk şiiri geleneğine bağlı şiir yazarak çözümleneceğine inanmaktadır. Bu anlamda koşma ve nefeslerden faydalanarak ve hece veznine Mehmet Emin’in kaldırdığı durakların yeniden yerleştirilmesiyle ahengin tamamlanacağını düşünmektedir.

Ziya Gökalp’la tanıştıktan sonra ondan etkilenerek heceye geçen dönemin bir başka genç şairi de Yusuf Ziya’dır. Şairler Derneği’nin kurucularından olan sanatçı hece veznini kullanan şairlere kapısını açan "Şair" adlı dergiyi de çıkarmıştır.

Mehmet Âkif İslam’ın kavmiyete karşı olduğunu Türkçülerinse kavmiyetçi olduklarını belirterek Türkçü anlayıştan ayrılır.

Mehmet Âkif toplumla ilgili duyarlılıkları olan bir şairdir. İçinde yaşadığı top­lumun değerler dünyası ve meseleleri onu çok ilgilendirir ve bunları edebî eseri­nin konusu haline getirir. Fakat o sadece tespitler yapmakla kalmaz aynı zamanda kurtuluş önerilerinde de bulunur. Ona göre çözüm İslamın özünün batının fen­niyle birleşmesidir. Batının tenkitçi düşünceye tabi tutulmadan kabullenilmesi ya da reddedilmesi gibi yaklaşımların dışında olan bu görüşü gerçekçidir ve devri için de yol göstericidir.

Yahya Kemal’in zihnini sürekli meşgul eden, şiirinin ve özellikle de nesrinin etrafında döndüğü, adeta bir aşk hâlinde bağlı olduğu konudur. Şaire göre 20. yüzyılın başında milletçe içine düşülen felaketlerin sebebi, milletin tarih bilmezliği ile bizzat kendi tarihine olan kayıtsızlıkta yatmaktadır.

Yahya Kemal, bir Millî Edebiyat sanatçısı olmasına rağmen bütün şiirlerini aruz vezniyle yazmıştır.

Yahya Kemal’in şiirde aradığı sestir, bu sesi de aruzda bulduğuna inanır: “Şiir bir nağmedir. ... Bu nağmeyi ifade etmek için vezin ve lisan ancak ve ancak alettir. Şiir­ de nefes ve ses iki unsurdur. Mısraın ayakları yerden kopmazsa yahut en hafif kulağı bir ses gibi doldurmazsa halis şiir değildir.