II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Hüsn ve Şiir dergisi, adından da anlaşılabileceği gibi gerçekten bir sanat ve edebiyat dergisidir. Anlayış olarak da İstanbul’da sürmekte olan Fecr­i Âti paralelindedir. Dolayısıyla etrafında bir millî bilinç oluşturacak dil anlayışına sahip değildir. Sayfalarında daha çok şiir ve mensur şiirler yer alır. Bir süre sonra Ali Canip’in teklifiyle derginin adı Genç Kalemler olarak değiştirilir. Derginin ye­ni bir adla yayımlanan ilk sayısında okuyuculara bu değişikliğin gerekçeleri hak­kında da açıklama yapılır. Artık dergi sadece sanat ve şiirle meşgul olmayacak sayfalarında ilmî yazılara da yer verilecektir. Böylece Hüsn ve Şiir sadece ismini değiştirmemiş aynı zamanda çizgisini de değiştirmiş görülür. Doğru cevap C’dir.

Dil hareketinin prensiplerini ortaya koyan beyanname niteliğindeki ilk makale, Ömer Seyfettin tarafından “Yeni Lisan” başlığıyla kaleme alınmıştır. Makalenin sonunda imza yerine ‘?’ işareti vardır. Ali Canip bu fikrin, Ömer Seyfettin’e ait olduğunu ve Yeni Lisan anlayışının tek bir kişiye mal edilmesine engel olmak ge­rekçesiyle yapıldığını kaydetmektedir. Doğru cevap B’dir.

“Yeni Lisan” başlıklı yazılarda dilde sadeleşme özendirilmeye, sadeleşmenin prensipleri belirlenmeye ve Türkçenin bilim ve sanat dili olarak yeterliliği ve güzelliği ispatlan­maya, bu dilin etrafında bir edebiyat anlayışı oluşturulmaya çalışılmıştır. Millî dil ve millî edebiyat şeklinde iki ana başlık etrafında toplanabilecek olan bütün bu fikirler “Yeni Lisan” makalesinin esasını oluşturmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Yeni Lisan başta olmak üzere Türkçenin bütün düzenleme çalışmaları içinde ortak olan bir kaç ana başlık belirlenebilir. Bunlardan biri Türkçede konuşma ve yazı dilinin ayrı olduğu, bunların konuşma dili esas alınarak birleştirilmesinin ge­rekliliğidir. İkinci mesele ilmî ıstılahlar denilen bilimsel kavramlar konusunda na­sıl bir yol takip edileceğidir. Üçüncü konu isim ve sıfat tamlamalarıyla çoğul edat­ları ve son olarak başka dillerden kelime alınması ve buna bağlı olarak eşanlamlı kelimelerin durumu Türkçenin meseleleri olarak görülmüştür. Doğru cevap E’dir.

Yeni Lisana yapılan itirazlar şu noktalarda toplanabilir: Terkiplerin dilden atıl­ması dilde bir yoksullaşmaya sebep olacaktır. Yeni Lisanın savunduğu dil, ancak bir bilim dili olabilir, bu dille sanat eserleri üretilemez. Dildeki sadeleşmeler an­cak tabii bir şekilde gerçekleşebilir. Dile dışarıdan müdahale edilemez, oysa Ye­ni Lisancılar dile müdahale etmişlerdir. Yeni Lisancı gençlerin yaptığı sınırlı bir grubun dile müdahalesidir ve siyasal kaynaklıdır. Yeni Lisancılar tasfiyecidirler ve Türkçeyi tarihî dönemlerine döndürmek istemektedirler. Doğru cevap B’dir.

‘İbdaî edebiyat’la taklitten kaçınan, fakat batının sanat, felsefe ve ilminden beslenen yaratıcı bir edebiyat anlatılmak istenmektedir. Bu anlayış sonraki yılların Cumhuriyet edebiyatının da temeli olacaktır. Doğru cevap D’dir.

1921-1923 tarihleri arasında 42 sayı çıkan Dergâh Mecmuası, millî edebiyat anlayışını Millî Mücadele günlerinde müdafaa eden ve değişik yaş gruplarından kalabalık bir sanatçı kadrosuna sahip önemli bir dergidir. Doğru cevap A’dır.

‘Yeni Hayat’ sonraki yıllarda Yeni Lisan’ın fikir babası Ziya Gökalp tarafından yapılmış bir adlandırmadır. Prensipleri de bizzat onun tarafından belirlenir. Doğru cevap A’dır.

Türk Bilgi Derneği, Emrullah Efendi’nin başkanlığında bir akademi gibi çalışmak üzere 1913’te kurulmuştur. Türkiyat, Hayatiyat, İçtimaiyat, Türkçülük gibi 6 şubesi olan Bilgi Derneğinin Türkiyat şubesinde Yusuf Akçura, Abdullah Cevdet, Bursalı Tahir, Ziya, Köprülüzade Mehmet Fuad; Türkçülük şubesinde Celal Sahir, Ömer Seyfettin; lisan şubesinde Ziya, Mehmet Emin gibi isimlere rastlanmaktadır. Derneğin yayın organı, aylık olarak çıkan Bilgi Mecmuası’dır. Sadece 7 sayı yayımlanabilmiştir. Ancak bu görünüşüyle bile dergi 19. asrın sonlarından Birinci Dünya Savaşı başlangıcına kadarki Türklük bilimi çalışmalarının en olgun ürünü olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap D’dir.