II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

1905’te Çocuk Bahçesi dergisindeki edebî tartışmalar Millî Edebiyat Hareketinin yolunu açan oluşumlardandır.

‘Yeni Lisan’ hareketinin fikir babası olma sıfatı Ziya Gökalp’a aittir.

Millî Edebiyat Hareketinin köklerini ta Tanzimat yıllarında Türklük hakkındaki bilimsel çalışmalara kadar götürmek mümkündür. Daha sonra Mehmet Emin Yurdakul’un Türkçe Şiirler’i aynı ruhu beslemiş, 1905’te Çocuk Bahçesi dergisindeki edebî tartışmalar da Millî Edebiyat Hareketinin yolunu açan oluşumlardandır. Genç Kalemler’den önce etkili ve son bir deneyim, Türk Derneği etrafinda gelişir. Türk Derneği’nin çabaları “Yeni Lisan”ın önünde önemli bir birikim ve son deneyimdir. Dernek Rusçuk, İzmir, Kastamonu ve Budapeşte’de açılan şubeleriyle iyi niyetli çalışmalar yapmıştır. Buna göre cevap “E” seçeneğidir.

Yeni Lisan’ hareketi 1911’de Selanik’te çıkmakta olan Genç Kalemler dergisinde başlar. Buna göre “A” seçeneği yanlıştır.

Yeni Lisan”ın yayın organı Genç Kalemler, 1909’dan itibaren Hüsn ve Şiir adıyla çıkmakta olan bir dergidir. Bir süre sonra Ali Canip’in teklifiyle derginin adı Genç Kalemler olarak değiştirilir. Buna göre cevap “D” seçeneğidir.

1909-1910 yılları arasında 8 sayı olarak neşredilmiş olan Hüsn ve Şiir dergisi, adından da anlaşılabileceği gibi gerçekten bir sanat ve edebiyat dergisidir. Anlayış olarak da İstanbul’da sürmekte olan Fecr-i Âti paralelindedir. Dolayısıyla etrafında bir millî bilinç oluşturacak dil anlayışına sahip değildir. Sayfalarında daha çok şiir ve mensur şiirler yer alır. Bir süre sonra Ali Canip’in teklifiyle derginin adı Genç Kalemler olarak değiştirilir. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Genç Kalemler dergisi Balkan Savaşlarının başlaması ve yazarlarının Balkan Savaşına katılmak için dergiyi tatil etmesi üzerine yayımını 15 Ekim 1912 tarihli dördüncü cildin 27. sayısı ile durdurur. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Yeni Lisan hareketinin prensiplerini ortaya koyan beyanname niteliğindeki ilk makale Ömer Seyfettin tarafından “Yeni Lisan” başlığıyla kaleme alınmıştır. Buna göre cevap “B” seçeneğidir.

Yeni Lisan başta olmak üzere Türkçenin bütün düzenleme çalışmaları içinde ortak olan bir kaç ana başlık belirlenebilir. Bunlardan biri Türkçede konuşma ve yazı dilinin ayrı olduğu, bunların konuşma dili esas alınarak birleştirilmesinin gerekliliğidir. İkinci mesele ilmî ıstılahlar denilen bilimsel kavramlar konusunda nasıl bir yol takip edileceğidir. Üçüncü konu isim ve sıfat tamlamalarıyla çoğul edatları ve son olarak başka dillerden kelime alınması ve buna bağlı olarak eşanlamlı kelimelerin durumu Türkçenin meseleleri olarak görülmüştür. “Yeni Lisan” makalesinde de yine bunlarla ilgili öneriler yer almaktadır. Buna göre “E” seçeneği yanlıştır.

Yeni Lisana yapılan itirazlar şu noktalarda toplanabilir: Terkiplerin dilden atılması dilde bir yoksullaşmaya sebep olacaktır. Yeni Lisanın savunduğu dil, ancak bir bilim dili olabilir, bu dille sanat eserleri üretilemez. Dildeki sadeleşmeler ancak tabii bir şekilde gerçekleşebilir. Dile dışarıdan müdahale edilemez, oysa Yeni Lisancılar dile müdahale etmişlerdir. Yeni Lisancı gençlerin yaptığı sınırlı bir grubun dile müdahalesidir ve siyasal kaynaklıdır. Yeni Lisancılar tasfiyecidirler ve Türkçeyi tarihî dönemlerine döndürmek istemektedirler. Buna göre cevap “D” seçeneğidir.

Türk milliyetçiliği, II. Meşrutiyetin, bütün fikirlerin ifadesine imkân sağlayan özgürlük anlayışı içinde özellikle de Müslüman ve Türk olmayan Osmanlı tebaasının kendi içinde geliştirdiği milliyetçilik çalışmalarına bir tepki olarak gerçekleşir. Hemen o tarihlerden itibaren de Türk milliyetçiliği, bu duyguyu uyandırmak ve yaymak için kurulan Türk Derneği (1908), Türk Yurdu (1911) ve Türk Ocağı (1912) gibi dernekler, bu derneklerin çıkardıkları dergiler, düzenledikleri toplantılar, ver dikleri konferans ve derslerle halka inerek hızla yaygınlaşmaya başlar. Buna göre cevap “E” seçeneğidir.

Türk Yurdu Dergisi, Bilgi Mecmuası, Dergâh Mecmuası ve Türk Sözü dergileri millî edebiyat hareketini yaygınlaştıran yayın organları arasında yer almaktadır. Buna göre “B” seçeneği yanlıştır.

Genç Kalemler dergisinin yazı işleri müdürlüğünü en son sayıya kadar Nesimî Sarım sürdürür.

Genç Kalemler dergisi Balkan Savaşlarının başlaması ve yazarlarının Balkan Savaşına katılmak için dergiyi tatil etmesi üzerine yayımını 15 Ekim 1912 tarihli dördüncü cildin 27. sayısı ile durdurur.

Yeni Lisan'a itiraz eden ilk isimlerden Yakup Kadri, Ziya Gökalp tarafından Yeni Lisan’ın en iyi kalemi olarak gösterilecektir.

Türk Ocakları 1911’den itibaren Türk Yurdu Cemiyetinin çıkarmaya başladığı Türk Yurdu dergisini kendisine yayın organı olarak seçmiştir.

Türk Bilgi Derneği: Emrullah Efendi’nin başkanlığında bir akademi gibi çalışmak üzere 1913’te kurulmuştur.

1921-1923 tarihleri  arasında 42 sayı çıkan Dergâh’ın yazarları arasında Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Yakup Kadri, Halide Edip, Falih Rıf­kı gibi isimler bulunmaktadır.

Ömer Seyfettin, bazı şairlerin heceden vazgeçerek aruza geri dönmeleri konusundaki düşüncelerini Şair’de yer alan “Yalpa Vuranlar” (Ömer Seyfettin, 2001, 136-139) başlıklı makalesinde ifade eder.

Ziya Gökalp’ın İttihat ve Terakki toplantısı için Selanik’tebulunması, babası buraya sürülmüş olan Ali Canip’in 1902’den itibaren Selanik’te yaşıyor olması (Filizok, 2001, 18-21), Ömer Seyfettin’in 1910’da askerliği bırakarak Selanik’e yerleşmesi (Yöntem, 1947, 9) bu üç öncünün aynı şehirde buluşarak hareketi başlatmaları için uygun zemini hazırlar.