II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Ali Canip Yöntem (1887-1967) ilk edebiyat zevkini, kendi ifadesiyle “konuşma dilinin icabatına göre nazım lisanının tashihine taraf­tar” olan Muallim Naci’den aldıktan sonra Selanik’teki Bahçe, Kadın, Hüsün ve Şiir, İstanbul’daki Aşiyan dergilerindeki şiirlerinde Batı istikametli ve Fikret - Cenap çizgisinden geçerek Fecr-i Âtî ile beraber yerine oturan bir zevk değişikliği yaşar. Fecr-i Âtî mensubu olarak yukarıda adı geçenlere ilaveten Musavver Muhit, Resimli Kitap, Rumeli gazetesi ve Servet-i Fünun’daki şiirleriyle erguvanî ufuklar üstünden kamerin denize serptiği buselerden ilham alıp “terane-i mesâ”lar söyler; bir kış mehtabından sonra çöken “bî-kes geceler”de aşk mersiyeleri okur. “Fecr-i Âtî müessislerine” ithaf ettiği “Kış Mehtabı” şiiri bu topluluğun tercihlerini bir münekkit gözüyle değerlendirip yansıttığını gösterir. Diğer üyelerin toplandığı İstanbul’da değil de Selanik’te yüksek tahsil görüyor olması ve bu arada Ömer Seyfettin’den Yeni Lisan hareketini başlatma teklifi alması, onu Fecr-i Âtî’den erken koparmıştır. Cevap D şıkkıdır.

Fecr-i Âtî mensupları arasında en uzun ömürlü olan Mehmet Behçet Yazar (1890-1980), başka bir zümreye katılmamıştır. Edebî hayatı, Fecr-i Âtî’yi hazırlayan toplantılardan önce Selanik’teki Çocuk Bahçesi mecmuasında başlamış ve sonra Hanımlara Mahsus Gazete’de devam etmiştir. II. Meşrutiyetle birlikte düzenli bir yazı hayatına geçen Mehmet Behçet, Hale, Servet-i Fünun, Resimli İstanbul, Şehbal, Resimli Kitap, Anadolu Duygusu, Anavatan; Sebilürreşat, Şair Nedim, İctihat, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, Yedigün adlı dergiler ve Tanin, Tasvir-i Ef­kâr, Beyazıt, Açık Söz gibi gazetelerde şiir, fantezi ve makaleler yayımlamıştır. Yazarın Kastamonu Lisesi müdürü iken “Gençlik” adlı bir dergi çıkardığını ve aynı şehirde neşredilen Açık Söz’deki bazı kalem tecrübelerinde “Nida” müstearını kullanarak Millî Mücadele’yi desteklediğini biliyoruz. Cevap C şıkkıdır.

Tahsin Nahit 1910’a kadar yazdığı şiirleri, Rûh-ı Bî-kayd (1910) adıyla kitaplaştırmıştır. Bu tarihe kadar yazdığı manzumelerin hepsini almadığı söz konusu kitap, her biri Fecr-i Âtî’den bir arkadaşına ithaf edilmiş beş bölüm halindedir.

Fecr-i Ati şiirini temsil kabiliyeti bakımında kusursuz şair Ahmet Haşim'dir. Doğru cevap D'dir.

Tahsin Nahit 1910’a kadar yazdığı şiirleri, Rûh-ı Bî-kayd (1910) adıyla kitaplaştırmıştır. Bu tarihe kadar yazdığı manzumelerin hepsini almadığı söz konusu kitap, her biri Fecr-i Âtî’den bir arkadaşına ithaf edilmiş beş bölüm halindedir: Benlik, Aşk, Serab-ı Müstakbel, Raks-ı Elhan, Tabiat. Bu isimler, Tahsin Nahid’in şiirindeki şekil ve muhteva tercihlerini ifade edebilecek cinstendir. O, ferdiyetçi bir zümrenin şairi olarak daima aşktan bahsetmiş, farklı vakit ve mevsimlerdeki tabiat manzaralarının kendi ruhundaki akislerini dile getirmiştir. Rûh-ı Bî-kayd’daki aşkın değişmez tarafı yarı platonik ve marazî bir özellik taşımasıdır. Tabiatsa meşcer (koru, ağaçlık), çiçek, deniz, kamer (ay) ve nücumla (yıldızlar) süslü bir dekorla tekrarlanır.

Haşim’in şiirlerinde de göreceğimiz ay ışığıyla renk cümbüşüne kavuşan su ve bin bir türlü hayale müsait esrarengiz gecenin süslediği, yaşanılan alemden çok farklı şairane tabiat tabloları yanında platonik bir aşkın motifi olan sevgili ile Şi’r-i Kamer serisindeki soluk benizli, hassas ve müşfik anne hayali arasında mühim benzerlik vardır. İşte bu unsurlar, aynı zamanda Fecr-i Âtî’nin şiirdeki tercihleridir. Ahmet Haşim'in peşinde olduğu şiire asıl, Göl Saatleri’nde rastlarız. 1921’de yayımlanan kitapta 1909-1915 arasında söylediği şiirleri toplanmıştır. Fecr-i Âtî mensubu olarak yazdığı şiirler bu eserindedir. Doğru cevap A'dır.

Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde göreceğiz. Buna karşın Fecr-i Âtî dışında herhangi bir edebî zümreye katılmamış olan Ahmet Haşim, Tahsin Nahit ve Mehmet Behçet, Şahabettin Süleyman gibi isimler de vardır. Cevap E şıkkıdır.

Fecr-i Âtî şiirini temsil kabiliyeti bakımından kusursuz şairimiz Ahmet Haşim (1885-1933)’dir.

Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde göreceğiz. Buna karşın Fecr-i Âtî dışında herhangi bir edebî zümreye katılmamış olan Ahmet Haşim, Tahsin Nahit ve Mehmet Behçet, Şahabettin Süleyman gibi isimler de vardır. Cevap A şıkkıdır.

Edebiyat-ı Cedide mensubu olarak edebî şöhrete kavuşan ve sonra Fecr-i Âtî’nin reisliğini yapan iki şair Fâik Âli (Ozansoy) ve Celâl Sahir (Erozan) de Millî Edebiyat Hareketine dahil olmuşlardır. Bu iki şair, Fecr-i Âtîcilerin şiir vadisinde edebî formasyon kazanmalarında önemli bir yere sahiptir. Cevap D şıkkıdır.

Özellikle Celal Sahir’in genç Fecr-i Âtîcilere yol gösterici olduğu söylenebilir. Beş şiir kitabından biri (Kardeş Sesi -1908) II. Meşrutiyet’in ilanından hemen sonra, diğer üçü ise (Beyaz Gölgeler -1909, Buhran -1909, Siyah Kitap -1912) Fecr-i
Âtî şairi iken basılmış, daha sonraki önemli şiirleri kitaplarına girmemiştir

Ahmet Haşim'e göre şiirin asıl gayesi “anlatmak” değil “duyurmak”, kaynağı ise “şuuraltı”dır. Doğru cevap B'dir.

Özellikle Celal Sahir’in genç Fecr-i Âtîcilere yol gösterici olduğu söylenebilir.

Fecr-i Âtîciler, şiir anlayışı bakımından Edebiyat-ı Cedide’den Cenap Şahabettin’in tanıdığı Sembolizm’i tercih etmişlerdir.

Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde göreceğiz.

Edebiyat-ı Cedide mensubu olarak edebî şöhrete kavuşan ve sonra Fecr-i Âtî’nin reisliğini yapan iki şair Fâik Âli (Ozansoy) ve Celâl Sahir (Erozan) de Millî Edebiyat Hareketine dahil olmuşlardır.

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ahmet Haşim kadar başarılı olamayacağı düşüncesiyle şiiri bırakmıştır. Esasen Fecr-i Âtî içindeyken edebiyata toplumsal fayda görevi yüklemesi, onu Millî Edebiyat hareketine yaklaştırmıştır.

Fecr-i Âtî’nin bir diğer şairi Emin Bülent (Serdaroğlu) (1886-1942), Fecr-i Âtî’den başka bir edebî gruba katılmamıştır. Onlardan farklı olarak, ferdi konular yanında devrinin sosyal meselelerine ve millî ızdıraplara da açık bir sanatkârdır. Doğru cevap E'dir.

Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik,
Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde göreceğiz. Buna karşın Fecr-i Âtî dışında herhangi bir edebî zümreye katılmamış olan Ahmet Haşim, Tahsin Nahit ve Mehmet Behçet, Şahabettin Süleyman gibi isimler de vardır. Doğru cevap D'dir.

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ahmet Haşim kadar başarılı olamayacağı düşüncesiyle şiiri bırakmıştır. Esasen Fecr-i Âtî içindeyken edebiyata toplumsal fayda görevi yüklemesi, onu Millî Edebiyat hareketine yaklaştırmıştır. Mesela Mehmet Akif Safahat’ın ilk kitabını yayımladığında, Fecr-i Âtî’den Celal Sahir (Servet-i Fünun, 1052) onu şiirin haricinde görmüştü. Halbuki yine Fecr-i Âtî’den Hamdullah Suphi, Safahat’ı millî edebiyatın tam bir örneği olarak nitelemiştir (“Safahat Hakkında”, Servet-i Fünun, 1050). Bu kanaatteki bir yazarın Millî Edebiyat hareketine destek vermesi doğaldı. Millî Edebiyat Hareketine katıldıktan sonra şiirleriyle değil, daha ziyade hitabetiyle tanındı. Söz konusu hitabeleri Dağ Yolu (1. kitap 1928, 2. kitap 1931) ve Günebakan (1929) adlı kitaplarında toplanmıştır. Doğru cevap E'dir.