II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Topluluğun diğer başarılı bir şa i ri Emin Bülend’in çoğu şi i ri de aynı ke li me
kad rosuy la do lu dur. Onun “Kış Ge ce si” şi i rin den bir kaç mıs ra:

Ka mer, o has ta ka dın, gâ ze-i le yâ li-i örer,
Kamer, harabelerin bir nihan zâiridir
Ki dai ma ge ci kir, nısf-ı leyl olun ca ge lir.
...
Hi tâb-ı şi’r-i ka mer ar za katre kat re iner,
O münzevî dolaşan lah ni, göl ge ler din ler...

Fecr-i Âtî şiirinde daha önceki dönemlerden gelen bütün nazım biçimleri
kullanılmıştır. Fakat özellikle serbest müstezat ve soneyi daha çok tercih
etmişlerdir. Fikret, müstezadı klasik edebiyatımızdaki biçiminden uzaklaştırmış, Cenap ise Fransız şiirinin tanıtıcı nazım şekli olan soneyi çokça
kullanmıştır. Fecr-i Âtî mensupları ise müstezadı “serbest müstezat” haline getirerek adına “nazm-ı serbest” (serbest nazım) demişlerdirr. Onların
dilinde bu terim, günümüzdeki gibi vezin ve kafiye kayıtlarını tamamen
atmış nazmı değil, her bir mısraı aruzun ayrı bir kalıbı veya tef ’ilesiyle yazılabilen şiiri ifade ediyordu. Onların serbest müstezada çok değer vermeleri
-yukarıda kısmen belirtildiği gibi- türü birbirinden bütünüyle farklı, hatta
birbirinin zıddı olan her anı, her olayı ve her türlü ifadeyi dile getirmek için
yatkın görmelerindendir. Fransız sembolistleri de serbest şekli aynı gaye ile
tercih etmişlerdir. Fecr-i Âti şairlerinin soneyi severek kullanmaları da yine
Fransız şairlerine duydukları hayranlık dolayısıyladır.
b. Fecr-i Âtî şairi bir duygulanma anını tasvir eder. Böyle bir an uzun sürmeyeceği için, onların şiiri hacim itibarıyla genellikle kısadır. Her bir mısraı
ayrı uzunlukta olan serbest müstezadı sıkça kullanmaları da hem nitelik
hem devamlılık bakımından birbirinden tamamen farklı bir yığın duyguyu
aynı şiirde hissettirebilmek içindir.

Fecr-i Âtî şairinin en çok işlediği iki temadan biri aşk, diğeri
tabiattır.

Bu topluluğun şiirinde mevsim ve vakit önemli bir yer tutar.

Fecr-i Âtî şairi tabiatı altın renkli denizinden gümüş renkli böceklerine varıncaya kadar her şeyiyle şiire sokar.

Sanatı “şahsî ve muhterem” kabul eden Fecr-i Âtî şairi, daima ferdî konuları
işler

Fecr-i Âtî’nin en göze çarpan özelliklerinden birisi kelime kadrosunda seçici olmalarıdır. Edebiyatın asıl malzemesi olan dil bahsinde onlar da Edebiyat-ı Cedideciler gibi davranarak, kelimelerin milliyetine değil ses kıymetine ve anlatılmak istenen kavramı ifadedeki kudretine önem verdiler.

Fecr-i Âticilerin severek kullandıkları özel kelime kadrosu, ahenktar olmanın yanı sıra nezaket, nezahet ve zarafet ifade eden son derece yumuşak, zarif kelimelerdir.

Kelime seçimindeki tercihleriyle konuşma dilinden hayli uzaklaşmış bulunan şiir dili, Fecr-i Âtîcilerin elinde, diğer edebî türlerin
lisanından da epeyce ayrılmıştır.

Duygu yoğunluğuna önem vermeleri ise, Edebiyat-ı Cedide’den çok iltifat
gören “ah!”, “of!”, “ey!”, “heyhât” gibi nidaları çok kullanmalarını gerekli kılmıştır.

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri Ahmet Haşim, Tahsin Nahit, Mehmet Behçet, Emin
Bülent, Celâl Sahir, Fâik Âli, Fuat Köprülü, Ali Canip, Hamdullah Suphi, Fazıl
Ahmet, Mehmet Ali Tevfik, İbrahim Alaattin, Abdülhak Hayri, Nevin, Ahmet Samim ve Mehmet Rüştü’dür.

Ahmet Haşim, 1921’de yayımlanan kitabında 1909-1915 arasında söylediği şiirleri toplanmıştır. Fecr-i Âtî mensubu olarak yazdığı şiirler bu eserindedir. Bunlar arasında O Belde ve Yollar adlı serbest müstezatlar, diğer Fecr-i Âtîcilerin de tarif ettiği fakat ulaşamadığı şiirlerdir.

Emin Bülent (Serdaroğlu), “Hisarlara Karşı”, “Hâtif Diyor ki” gibi Namık Kemâl’deki, gür sesin duyulduğu şiirleri ile aslında bir destan şairi olarak doğduğunu akla getirir.

Tahsin Nahit 1910’a kadar yazdığı şiirleri, Rûh-ı Bî-kayd (1910) adıyla kitaplaştırmıştır.

Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde göreceğiz. Buna karşın Fecr-i Âtî dışında herhangi bir edebî zümreye katılmamış olan Ahmet Haşim, Tahsin Nahit ve Mehmet Behçet, Şahabettin Süleyman gibi isimler de vardır.

II. Meşrutiyetle birlikte düzenli bir yazı hayatına geçen Mehmet Behçet, Hale, Servet-i Fünun, Resimli İstanbul, Şehbal, Resimli Kitap, Anadolu Duygusu, Anavatan; Sebilürreşat, Şair Nedim,vİctihat, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, Yedigün adlı dergiler ve Tanin, Tasvir-i Ef­kâr, Beyazıt, Açık Söz gibi gazetelerde şiir, fantezi ve makaleler yayımlamıştır.

Bir müddet Fecr-i Âtî’nin reisliğini yapmış olan Fazıl Ahmet (Aykaç, 1884- 1967), II. Meşrutiyet’ten itibaren matbuat âlemine giren isimlerdendir. İlk edebî faaliyeti, Celâl Sahir’in çıkardığı Seyyare gazetesindeki başyazıları ve yine Celâl Sahir tarafından çıkarılan Demet dergisindeki hikâye, mensure ve Fransızcadan tercümeleridir. Daha sonra Fecr-i Âtî mensubu olarak Servet-i Fünûn’da da mensureler ve makaleler yayımlar. Hilâl ve Akşam gazetelerindeki felsefeden siyasete, terbiyeden estetik ve edebiyata kadar geniş bir kültürün mahsulü yazılarıyla dikkat çekince, Hüseyin Cahid’in teklifiyle Tanin gazetesi yazarları arasına katılır. İlk kitabı, bu dönemdeki yazılarının bir kısmından meydana gelen Terbiyeye Dair (1910)’dir.

Fecr-iAticiler şiir anlayışları bakımında sembolizmi tercih etmişlerdir. Sembolizm ise, Realizm'in(Gerçekçilik) şiirdeki görünümü olan Parnasizm'e tepki olarak doğan bir anlayıştır. Onlara göre şiir tabiat gerçeğini değil ruhumuzun dalgalanmalarını yansıtmalıdır. Şiir kelimelerle oluşturulmuş bir musiki parçasıdır. Doğru cevap C'dir.

Fecr-i Ati şiirinde daha önceki dönemlerden gelen bütün nazım biçimleri kullanılmıştır. Fakat özellikler serbest müstezat ve sone tercih edilmiştir. Ayrıca her bir mısra ayrı uzunlukta olan serbest müstezadı sıkça kullanmışlardır. Bunun sebebi hem nitelik hem devamlılık bakımında birbirinden tamamen farklı bir yığın duyguyu aynı şiirde hissettirebilmektir. Beşeri aşkı ele almaları ise şekil değil içerik özelliği ile ilgilidir. Doğru cevap C'dir.

Fecr-i Ati şairi marazi, melankolik ve platonik, maddeden uzak bir beşeri aşkı terennüm eder. Fecr-i Ati şairinin en çok işlediği iki tema beşeri aşk ve tabiattır. Doğru cevap A'dır.

Fecr-i Âtî şiirinde daha önceki dönemlerden gelen bütün nazım biçimleri kullanılmıştır. Fakat özellikle serbest müstezat ve soneyi daha çok tercih etmişlerdir.

Fecr-i Âtî şairi marazi, melankolik ve platonik, maddeden uzak bir beşerî aşkı terennüm eder. Fecr-i Âtî şairinin en çok işlediği iki temadan biri aşk, diğeri tabiattır. Onun dilindeki aşk, doğrudan doğruya beşerî bir aşktır. Yani edebiyatımızın önceki dönemlerinde varlığı ifade edilen Tanrı aşkı, vatan aşkı, millet aşkı gibi toplumsal bir anlamı bulunduğu söylenemez.

Fecr-i Âtî’nin en göze çarpan özelliklerinden birisi kelime kadrosunda seçi- ci olmalarıdır. Edebiyatın asıl malzemesi olan dil bahsinde onlar da Edebi-yat-ı Cedideciler gibi davranarak, kelimelerin milliyetine değil ses kıymetine ve anlatılmak istenen kavramı ifadedeki kudretine önem verdiler. Fecri Âticilerin severek kullandıkları özel kelime kadrosu, ahenktar olmanın yanı sıra nezaket, nezahet ve zarafet ifade eden son derece yumuşak, zarif kelimelerdir.

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri Ahmet Haşim, Tahsin Nahit, Mehmet Behçet, Emin Bülent, Celâl Sahir, Fâik Âli, Fuat Köprülü, Ali Canip, Hamdullah Suphi, Fazıl Ahmet, Mehmet Ali Tevfik, İbrahim Alaattin, Abdülhak Hayri, Nevin, Ahmet Sa- mim ve Mehmet Rüştü’dür.

Ahmet Haşim, 1921’de yayımlanan Göl Saatleri adlı kitabında 1909-1915 arasında söylediği şiirleri toplanmıştır. Fecr-i Âtî mensubu olarak yazdığı şiirler bu eserindedir.

Fecr-i Âtî’nin önemli temsilcilerinden Tahsin Nahit (1887-1919) de Emin Bülent gibi Fecr-i Âtî dışında herhangi bir zümreye katılmamış şairlerimizdendir.  Ancak Fecr-i Âtî’de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Millî Edebiyat hareketi içinde görülecektir.