II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

II. Meşrutiyet yıllarında ise ... , ... (veya Cemiyetleri) adı altında Bulgar, Yunan, Sırp, Makedon, Ermeni, Rum, Arnavut, Musevi, Arap ve Kürt ayrılıkçı örgütleri yasallaşmıştır.

Batı medeniyeti dairesindeki edebiyatımızın genel adı “Yenileşme Devri Türk Edebiyatı”dır. Bu terimle eş anlamlı olarak kullanılan diğer terimler “Yeni Türk Edebiyatı”, “Batı Etkisinde Türk Edebiyatı”, “Avrupaî Türk Edebiyatı” ve “Modern Türk Edebiyatı”dır.

II. Meşrutiyet Dönemi (1908-1922)

II. Meşrutiyet Dönemini sonlandıran siyasal olaylara gelince: Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul, İtilâf Devletleri tarafından işgal edildi ve Meclis-i Mebusan dağıtıldı (16 Mart 1920). 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi siyasi erkin temsilcisi oldu. Böylece II. Meşrutiyet Dönemi sona erdi.

II. Meşrutiyet yılları, siyasi ve ideolojik tablo bakımından hayli çeşitlidir. Bunları
• Batıcılık
• Osmanlıcılık
• İslâmcılık
• Türkçülük
• Sosyalizm
• Meslek-i İçtimaî
olarak sıralamak mümkündür.

Osmanlıcılık, devletin dağılma tehlikesi karşısında, din, dil ve ırk farklılığını
bir tarafa bırakarak Osmanlı vatandaşlığı ortak paydasında siyasi birlik gayretidir.
Fakat sadece bazı aydınların değil tüzel kişiliği ile devletin de desteklediği bu görüş, Balkan Savaşları sonrasında fiilen hükümsüz kalmıştır.

Kadınların sosyal hayatta hak ettiği noktaya gelebilmesi için çalışan Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslâmiyesi (1916) Naciye Sultan’ın himayesinde eşi Enver Paşa tarafından kurulmuştur

II. Meşrutiyet Devri Edebiyatı, sanat anlayışı itibarıyla bu şekillendirici ve belirleyici iki mihver etrafında gelişir. Bu mihverler etrafındaki gruplaşma ve müşterek hareket edişleri bu açıdan ele aldığımızda, şu manzara ile karşılaşırız:

1. Ferdiyetçi sanat anlayışını temsil eden Fecr-i Âtî,
2. Toplumcu sanat anlayışına yönelen Millî Edebiyat Hareketi,
3. Fecr-i Âtî’nin artık eskisi kadar ilgi görmediği ve bazı üyelerinin Millî Edebiyat Hareketine destek verdiği sıralarda, tıpkı Fecr-i Âtî gibi ferdiyetçi sanat anlayışına bağlı olmakla birlikte “millîlik” vasfına da önem veren Nesl-i Âtî (Nâyîler),

4. “Millî Edebiyat” anlayışını birtakım kurallara bağlamak niyetiyle kurulan
Şairler Derneği.

II. Meşrutiyet devrinde en çok ilgi gören edebî tür, tiyatrodur.

1895’ten beri II. Meşrutiyet’in ilanından iki ay öncesine kadar yayımlanan Hanımlara
Mahsus Gazete, kadınlara yönelik süreli yayınlarımızın en uzun ömürlüsüdür.

II. Meşrutiyet’in 9. ayında yayın hayatına girip I. Dünya Savaşı’nın başlamasına kadar devam eden Şehbal, bu yılların baskı nefasetini en güzel biçimde anlatacak dergilerdendir ve bu özelliğinden dolayı, 1911’de, harp halinde bulunduğumuz İtalya’nın Torino şehrindeki bir yarışmada, dünya birinciliği madalyası almıştır.

Yenileşme Devri Türk Edebiyatı kendi içinde:

Doğru cevap D'dir.

Siyasi literatürde “II. Meşrutiyet” terimini 1908-1918 arası yani İttihat ve Terakki Fırkası’nın hakim olduğu dönem için kullananlar da vardır. Çünkü bu tarihten itibaren İstanbul hükümetinin iradesi İstanbul dışındaki bir yerde fiilen yoktur. Yine de bu fiili durumun hukuki anlam kazanması, Osmanlı Saltanatının kaldırılması (2 Kasım 1922) iledir. Bu itibarla, “II. Meşrutiyet Dönemi” terimiyle 1908-1922 arasındaki 14 yıllık devreyi kastetmek en doğrusudur. Doğru cevap E'dir.

II. Meşrutiyet yılları, siyasi ve ideolojik tablo bakımından hayli çeşitlidir. Bunları • Batıcılık

olarak sıralamak mümkündür. Doğru cevap A'dır.

II. Meşrutiyet’in ila- nından Cumhuriyet’e uzanan süreçte kurulmuş siyasi parti sayısı 28’dir. Bunlardan 11’i (İttihat ve Terakki Fırkası, Ahrar Fırkası, Osmanlı Demokrat Fırkası, Mutedil Hürriyet-perverân Fırkası, İttihad-ı Muhammedî Fırkası, Islahât-ı Esasiye-i Osmaniye Fırkası, Federalist Bulgar Fırkası, Ahali Fırkası, Hürriyet ve İtilâf Fırkası, Millî Meşrutiyet Fırkası, Osmanlı Sosyalist Fırkası) 1908-1912 arasında, geriye kalan 17’si (Osmanlı Hürriyet-perver Avam Fırkası, Radikal Avam Fırkası, Teceddüt Fırkası, Ahali İktisat Fırkası, Selamet-i Osmaniye Fırkası, Sosyal Demokrat Fırkası, Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası, Türkiye Sosyalist Fırkası, Millî Ahrar Fırkası, Türkiye İşçi ve Çif­tçi Sosyalist Fırkası, Millî Türk Fırkası, Amele Fırkası, Türkiye Zürrâ Fırkası, Müstakil Sosyalist Fırkası) ise 1918-1922 arasında yani Mütareke Döneminde kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

II. Meşrutiyet Devri Edebiyatındaki gruplaşma ve müşterek hareket edişler aşağıdaki gibidir:

Doğru cevap D'dir.

Şahabettin Süleyman, Fecr-i Âtî topluluğun kurucusu sayılabilir. Ziya Gökalp’tan Ömer Seyfettin’e, Mehmet Emin’den Mehmet Âkif’e, Yakup Kadri’den Halide Edip’e, Müfide Ferit Tek’ten Necip Türkçü’ye, Rıza Tevfik’e kadar farklı isimler Millî Edebiyat hareketinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Türkçenin sadeleştirilmesi davasına 1911’de yeni bir şekil veren Genç Kalemler (Selanik) dergisinde başlatılan dilde sadeleşme ve edebiyatta “millîleşme” sürecinin yoğunluk kazanması, işte bu ruh hâliyle ilgi­lidir. Millî Edebiyat Hareketi adıyla andığımız bu olgu, bir edebî zümre değil, bir süreçtir. “Millî edebiyat” görüşünü doğuran, “millî edebiyat” ihtiyacını hissettiren, “millet” hâlinde yaşama istek ve iradesidir. Şairler Derneği de Millî Edebiyat Hareketinin özel bir görünümü olmakla, yine toplumsal faydacı sanat anlayışı içindedir. Servet-i Fünun, Fecr-i Ati ve Nesl-i Ati ise, ferdiyetçi bir anlayışla "Sanat şahsî ve muhteremdir" görüşünü benimsemişlerdir. Doğru cevap C'dir.

Demet ve Seyyale II. Meşrutiyet yıllarının feminist çehresini yansıtan yayınlardandır. Mektepli, çocuklara yönelik yayınlardandır; Latife ise bir mizah dergisidir. Doğru cevap A'dır.

Musavver Hâle (1909) resimli bir süreli yayındır. Talebe Defteri, çocuklara yönelik bir yayın; Malum, Alafranga ve Hayâl-i Cedit mizah dergileridir. Doğru cevap E'dir.