II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 5

1921-1923 tarihleri arasında 42 sayı çıkan Dergâh, millî edebiyat anlayışını Millî Mücadele günlerinde müdafaa eden ve değişik yaş gruplarından kalabalık bir sa¬natçı kadrosuna sahip önemli bir dergidir. Dergâh'ın yazarları arasında Yahya Ke¬mal, Ahmet Haşim, Yakup Kadri, Halide Edip, Falih Rıfkı, Ruşen Eşref, İsmayıl Hakkı, Abdülhak Şinasi, Mehmet Halid, Fuad Köprülü, Necmeddin Halil, Ali Müm¬taz, Ahmet Kutsi, Nurullah Ata yer alır.

Çözüm: Yeni Lisan' hareketi 1911'de Selanik'te çıkmakta olan Genç Kalemler dergisinde başlar. Sadece dil ve edebiyat odaklıymış gibi görünmesine rağmen çalışmalarına, uzun yıllar boyunca farklı yayın organlarındaki devamlılığına ve yansımalarına bakılırsa aslında çok yönlü ilmî, fikrî ve siyasi boyutları olan bir harekettir

Seçenekler arasında aruz vezni ve Osmanlıca kullanan şairler Mehmet Akif ve Yahya Kemal’dir.

Milli Edebiyatın en erken şiir eserleri Mehmet Emin Yurdakul’a aittir.

Milli şiirin öncülüğünü Mehmet Emin’in çıkardığı Türkçe Şiirler dergisi yapmıştır.

İlgili dönemde ilk kez hece veznini kullanan ve sone tarzını şiirine yansıtan şair Mehmet Emin’dir.

Tüm seçenekler Milli Edebiyat şiirinin özelliklerindendir.

Ah Analık yahud Zeyneb’in Duası, daha çok sosyal konuları ele alan bir eserdir.

Ömer Seyfeddin’in ilk dönem şiirleri bireysel duygulara odaklanmaktadır.

Yahya Kemal’in şiirleri sade bir dilden uzak ve aruz vezniyle yazılmıştır. Batılılaşma ve İslam temaları ise şiirlerinde yer bulmamaktadır.

Millî Edebiyat hareketi Nisan 1911'de Millî Edebiyatın beyannamesi sayılan "Yeni Lisan" makalesinin Genç Kalemler dergisinde yayımlanmasıyla başlar ve 1922 son¬larında İstiklal Savaşının bitimiyle tamamlanır.

1911-1922 arasının edebiyattaki arayışlarının aslında sosyal hayattaki arayış ve buluşların bir yansıması olduğu söylenebilir. Çünkü bu arayış ve buluşların her biri, milletin ta¬rih içindeki yolculuğu müddetince oluşturduğu, inandığı ve kendine ait kıldığı de¬ğerler dünyasından kaynaklanmaktadır. Bu arayış ve buluşların en üst katmanın¬da birer fikrî oluşum olarak Türkçülük, İslamcılık, Batıcılık ve hatta Osmanlıcılık durmaktadır.

Millî Edebiyat hareketinde değerler bütünü oluşturma sürecinin roman ve hikâ­yeye göre özellikle şiir üzerinden daha etkin bir yol olarak kullanıldığı söylenebi­lir. Bu durum, şiirin yoğunlaşma sanatı olması, daha az bir hacimde daha çok şe­yi etkili biçimde anlatabilme kabiliyetinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan ezber­lenerek aktarılabilmesi başka yerlere -cephe gibi- taşınabilmesi imkânını da getir­diğinden şiir bu yılların daha çok ilgi gösterilen edebî türü olmuştur. Hatırda tutul­ması gereken bir konu da uzun süren savaşlar ve bu savaşların getirdiği yoksun­luklar nedeniyle insanların yazılması ve okunması zaman alacak türlere yeterince vakit ayıramamalarıdır.

Şiiri, 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başı meselelerinin içinde şekillenmiş olan Meh¬met Emin, sosyal hayatı anlatmaktadır. Şair kendi beniyle ilgili hiçbir şiir yazmamış¬tır. Daha sonra Gökalp'ın da yapacağı gibi halkının acılarını, sıkıntılarını, dertlerini anlatmak üzere şiiri seçmiş, şiir yazmak onda bütün bunları aktaran bir araç halini almıştır. Sanatçının bu yolda yazdığı asıl olgun şiirleri Türk Sazı’nda (1914) toplan¬mıştır.

Ömer Seyfettin "Yeni Lisan" makalesinde dil gibi vezinde de katı olmadıklarını anlatmak için "... aruzu atıp Mehmet Emin Beyin hecaî vezinlerini hiçbir şair kabul etmez" der, ancak kısa bir süre içinde o da hece veznini millî şiir ahenginin belirleyici unsuru olarak kabul ederek makalelerinde anlatmaya ve bizzat kendi şiirinde de kullanmaya başlar.

Sanatçı 1911-1921 arasında en mükem¬mel şiirlerini yazar. Eski ve yeni anlayışıyla yazdığı şiirlerini Serab-ı Ömrüm (1934) adlı bir kitapta toplar.

Eserleri şunlardır: Şaki İbrahim Destanı (1908), Kızıl Elma (1904), Yeni Hayat (1918), Altın Işık (1923), Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak (1918), Türkçülüğün Esasları (1923), Türk Töresi (1923), Doğru Yol (1923), Türk Medeniyeti Tarihi (1926).

Aruzu hem Arap ve İran kökenli olması, hem de Türkçenin yapısına uymama¬sı sebebiyle 'gayr-i millî' addeden sanatçıdaki bu değişim ilk olarak 12 Mart 1914'te Zekâ dergisinde yayımlanan "Millî Şiirler" başlıklı yazıda ortaya çıkar. Fakat şiirde kullanılan dil ve vezinde yerli bir duruşu benimseyen Ömer Seyfettin'in nazım şe-killeri konusunda aynı kararlılığı göstermediği ve 'asrî neviler'i kullanmayı tercih ettiği görülmektedir. Çünkü şiirlerinde en çok kullandığı nazım şekli sonedir. . "Türklük", Ali Canip'in Türk tarihine karşı duyduğu hayranlığı, "Kış Duası" ise Asya Türklüğünün ıstıraplarını ifade eder.

Ömer Seyfettin'in 11 Nisan 1911'den sonraki şiirlerinin açık bir şekilde sosyal konularda yoğunlaştığı, Türkçü/milliyetçi düşünce paralelinde yazıldığı görülmektedir. Örneğin "Kaşgar/Türk Dünyası", "Koşma-1", "Koşma-2", "Koşma-4", "Koşma-5"te Türk dünyasının olumsuz durumu, "Koşma-6"da ise milletler için mefkurenin önemi üzerinde durularak idealizm duygusu verilmeye çalışılır. "Dul" ve "Nişanlı" şiirleri ise içinde yaşanılan savaş dönemiyle yakından ilgilidirler. Yeni Gün"de Ergenekon'dan çıkışı; "Kırk Kız"da Kırgızların var oluşları; "Köroğlu Kimdi?"de Köroğlu'nun gerçek kimliği anlatılır. Bu şiirler aynı zamanda Türk destanlarının modern bir bakış açısı ve modern şiirin imkânlarıyla bugüne taşınması deneyimini yansıtması bakımından önemlidirler.

"Türklük", Ali Canip'in Türk tarihine karşı duyduğu hayranlığı, "Kış Duası" ise Asya Türklüğünün ıstıraplarını ifade eder.