II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 22

“Yeni Lisan”, dilde uzun yıllar boyunca üzerinde çalışılmış ve düşünülmüş nihayet bir noktaya vardırılmış olan deneyimlerin üzerinden prensiplerini ileri sürer ve radikal kararlarla hareket etmez. İstanbul’da konuşulan Türkçenin yazı dili olarak benimsenmesini, Türkçesi bulunan bir kelimenin başka dillerden gelmiş olan eş anlamlılarının atılmasını, başka dillerden gelen gramer kuralı ve kelimelerin ayıklanmasını ister. Türkçenin eski dönemlerine gidilmesine ya da başka coğrafyalarda konuşulan Türkçenin esas alınmasına karşı çıkar. Fakat “Yeni Lisan” ilk andan itibaren başta tasfiye konusu olmak üzere hemen tenkit edilmeye ve prensipleri tartışılmaya başlamıştır.

Yeni Lisanın savunduğu dil, ancak bir bilim dili olabilir, bu dille sanat eserleri üretilemez.

Genç Kalemler’e millî edebiyat kavramıyla ilgili olarak yöneltilen diğer tenkit konularını ırkî edebiyat, modern bir zamanda millî edebiyat oluşturmanın mümkün olup olmadığı, millî edebiyatın diğer milletlerin edebiyatları karşısındaki tutumu, halk için edebiyatın taşıdığı anlam dünyası gibi başlıklar oluşturur (Ercilasun, 1995, 121-155; Filizok ,2001, 201-220).

Nesli Aticilerin yani nayilerin kullandığı "nayi" ifadesi Mevlana ve neye atfen kullanılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Fecriati'de yer alan Yakup Kadri ve Refik Halit, Ali Canip, Mehmet Ali Tevfik, Fuat Köprülü, Celal Sahir, Hamdullah Suphi gibi isimleri daha sonra Milli Edebiyat hareketi içinde yer almıştır. Buna karşın Fecriati dışında herhangi bir edebi zümreye katılmamış olan Ahmet Haşim, Tahsin Nahit ve Mehmet Behçet, Şahabettin Süleyman gibi isimler de vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Mehmet Emin (Yurdakul, 1869-1944), millî edebiyat şiirinin erken sesidir. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Rıza Tevfik , eski ve yeni anlayışıyla yazdığı şiirlerini Serab-ı Ömrüm (1934) adlı bir kitapta toplar. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Ziya Gökalp, 1911’den 1915’e kadar yazdığı şiirlerinin içeriğini uzak Türk tarihi
ve Türk mitolojisi oluşturur. “Alageyik”te sembolik bir anlatımla çocuklara, “Kızılelma”da ise gençlere Turancılığın esaslarını anlatır. Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Fazilet ve Asalet eseri Mehmet Emin'e aittir. Bu sebeple cevap D seçeneğidir.

1913 tarihli Hakkın Sesleri, Safahat’ın üçüncü kitabıdır. Kitapta sekiz ayet ve bir hadisin manzum şekilde açıklaması yapılmaktadır. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Beş Hececiler adlı ilk şiir grubunun kadrosunu  Faruk Nafiz (Çamlıbel, 1898-1973), Orhan Seyfi (Orhon, 1890-1972), Yusuf Ziya (Ortaç, 18961967) Halit Fahri (Ozansoy, 1891-1971) ve Enis Behiç (Koryürek, 1893/1949) oluşturmaktadır. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Yusuf Ziya’nın  yayımlanan şiir kitapları Akından Akına (1916), Cenk Ufukları (1917), Âşıklar Yolu (1919), Şen Kitap (1919), Şairin Duası (1919)’dır. Şarkın Sultanları,  Faruk Nafiz'e aittir. Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Yahya Kemal bir Milli Edebiyat sanatçısı olmasına rağmen bütün şiirlerini aruz vezniyle yazmıştır. Onun hece vezniyle yazılmış bir tek şiiri vardır. Bu şiirin adı Ok'tur. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Sırat-ı Müstakim 1908’den sonra yayına başlayan İslamcı bir dergidir ve başyazarı Âkif’tir. Sonraki yıllarda dergi Sebilü’r-Reşat olarak yayın hayatına devam edecektir. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Gönülden Sesler’e yazdığı ön söz yazısında Ziya Gökalp etkisiyle Millî Edebiyata geçişinden söz eden Orhan Seyfi de ilk şiir kitabı Fırtına ve Kar’da aruz veznini
kullanmıştır. Bu sebeple cevap D seçeneğidir.

İlgili eser Mehmet Emin Yurdakul'a aittir.

Genç Kalemler’den önce etkili ve son bir deneyim, Türk Derneği etrafında gelişir. Millî edebiyat “Yeni Lisan” makalesinin Genç Kalemler dergisinde yayımıyla kendini ifade etmeye başlayacaktır.

Türk Derneği, etki alanını bir süreli yayınla genişletmek ister. Başlangıçta o yıllarda çıkmakta olan Sırat-ı Müstakim dergisini kendisine yayın organı olarak seçerse de 1911 yılında Türk Derneği dergisini çıkarmaya başlar.

Öncüleri Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’tır. Ancak bu hareketin fikir babası olma sıfatı Ziya Gökalp’a aittir.

Fuad Köprülü ve Yakup Kadri Yeni Lisan’a itiraz eden ilk isimlerdir. Daha sonra her ikisi de Yeni Lisan hareketinin saf­larına katılacaklar, hatta Yakup Kadri, Ziya Gökalp tarafından Yeni Lisan’ın en iyi kalemi olarak gösterilecektir.

Mehmet Necip Bey’in dilde sadeleşme hareketinin İzmir’de olması (1900), Yusuf Akçura’nın “Üç Tarz-ı Siyaset” makalesinin Mısır’da (1904) neşredilmesi gibi “Yeni Lisan”ın da Selanik’te başlayan bir hareket olması, İstanbul’un bu yıllardaki manzarasını göstermesi bakımından anlamlıdır.