II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 2

Ömer Seyfettin’in “Çanakkale’den Sonra” hikâyesinde ve Yakup Kadri “Kiralık Konak” romanında Çanakkale Savaşında elde edilen zaferin millet üzerinde gerçekleştirdiği uyanışı kahramanları üzerinden anlatır.

Tanzimat, Edebiyat-ı Cedide ve Fecr-i Âti edebiyatının roman ve hikâyesinin temsilcileri: Ahmet Mithat Efendi, Halit Ziya (Uşaklıgil), Mehmet Rauf, AhmetHikmet (Müftüoğlu), Fazlı Necip, Cemil Süleyman, Selami İzzet, İzzetMelih, Refik Halit (Karay), Yakup Kadri (Karaosmanoğlu).

Yeni Lisan Hareketinin roman ve hikâyedeki temsilcileri: Ömer Seyfettin, Müfide Ferit (Tek), Reşat Nuri (Güntekin), Aka Gündüz’dür.

Eylül yazarı Mehmet Rauf (1875-1931), bu romanıyla kazandığı şöhretini sürdürmek arzusuyla daima bu değerde yeni bir eser yazmak üzere hareket eder. Ancak çoğu popüler edebiyatın aşk romanları içinde değerlendirilebilecek romanlarla biyografisinden hareketle hikâyeler yazmanın ötesine geçemez. İntizar (1909),Âşıkane (1909), Genç Kız Kalbi (1912), Son Emel (1913), Menekşe (1913), Hanımlar Arasında (1914), Bir Aşkın Tarihi (1915) gibi hikâye ve romanlarını yayımlar.

Edebiyat-ı Cedide’nin son öncülerinden sayılan Hüseyin Cahit (Yalçın, 1874-1957) kısa hikâyelerini Hayat-ı Hakikiye Sahneleri’nde (1909) bir araya getirir.

Yazar Maupassant tarzı denilen bazen ilgi çekici bir olayın anlatımı sürer bazen de çarpıcı bir sonla tamamlanan sıradan olayın anlatımı gerçekleştiren, günlük hayatın basit olaylarını ele alan.Günlüğünde yer alan notlarda da bunu belirleyecek şekilde “Ben her şeyden, en ehemmiyetsiz bir fıkradan, bir cümleden bir hikâye, koca bir roman çıkarabilirim”(Ömer Seyfettin, 2000, 264) diyen yazar, günlük hayatın ve sıradan insan tablolarının içinden hikâyesi için konu bulmakta zorluk çekmez.

Çalıkuşu, İstanbul Kızı adlı bir tiyatro eseri olarak yazıldıktan sonra roman haline getirilmiş, tefrikası tamamlandıktan sonra bizzat yazarı tarafından gözden geçirilerek kitaplaştırılmıştır, Çalıkuşu İstiklal Savaşı yıllarında Anadolu’da öğretmenlik yapan Feride’nin hikâyesidir. Feride özellikle de Batı Anadolu’da geçen macerasıyla devir insanına yeni bir mücadelenin ilk haberlerini verir.

Millî Edebiyat Hareketinin hangi tarihler arasında devam eden bir edebiyat
olduğu konusunda bir sonuç değerlendirmesi yapmak gerekirse; 1911 ile 1922
arasının daha kabul edilebilir olduğu anlaşılıyor.

Birinci Dünya Savaşı sonrasında ve İstanbul’un işgali yıllarında gelişen edebiyat için ‘Mütareke Edebiyatı’, İstiklal Savaşının devam ettiği günlerin edebiyatı için ‘Millî Mücadele Edebiyatı’ isimlendirmelerinin kullanıldığı görülmektedir.

Millî Edebiyat’ın belirleyici karakterini Genç Kalemler dergisinde başlayan Yeni Lisan hareketi oluşturur. Öncüleri ise Ziya Gökalp (1876-1924), Ömer Seyfettin (1884-1920) ve Ali Canip (Yöntem, 1887-1967)’dir. Ziya Gökalp Yeni Lisan’ın fikir babasıdır.

Servet-i Fünûn’dan Halit Ziya (1868-1945) ve Tevfik Fikret (1867-1915) son eserlerini verirler ve değişen edebiyat anlayışının içerisinde yer almazlar.

1861’de Şinasi, Agâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahval’i, 1863’te ise tek başına Tasvir-i Efkâr’ı çıkarmıştır. Bunlar Osmanlı İmparatorluğu’nda çıkan ilk özel gazetelerdir.

‘Dilde fikirde işte birlik’ sloganlı Tercüman gazetesi Kırım'da İsmail Gaspıralı tarafından çıkarılmıştır.

Türkçülük düşüncesini halka indirmek ve daha kısa sürede etkili olmak
arzusuyla Türk Derneği (1908), Türk Yurdu (1911), Türk Ocağı (1912), Türk Bilgi
Derneği (1914) gibi dernekler kurulur.

Ziya Gökalp 1923’te yayımlanan Türkçülüğün Esasları’ında Turan’ın Türklüğün uzak bir mefkuresi olduğunu ve ancak kültür sahasında gerçekleşebileceğini belirtir.

Milli Edebiyat Döneminde halkta bulunan ve öğrenilen millî kültürün batılı sanat ve ilim metotlarıyla işlenerek yeni bir yapıya kavuşturulması Ziya GÖKALP tarafından tehzip kavramıyla ifade edilmiştir.

Yahya Kemal, Fransızların toprağa bağlı milliyetçilik fikrini Osmanlı’nın ve Anadolu’nun gerçeğine yakın bulmuştur. Onların “Fransız toprağı bin yılda Fransız milletini yarattı,” düşüncesini esas alarak Anadolu toprağının yeni bir Türk insanı yarattığı tezini savunur.

İkinci Meşrutiyet döneminde halk tarafından en sevilen ve geniş kitlelerce benimsenen edebiyat türü tiyatro (ve piyes) idi. Doğru yanıt 'A' seçeneğinde verilmiştir.

Millî Edebiyat Hareketinin köklerini ta Tanzimat yıllarında Türklük hakkında­ki bilimsel çalışmalara kadar götürmek mümkündür. Daha sonra Mehmet Emin Yurdakul’un Türkçe Şiirler’i aynı ruhu beslemiş, 1905’te Çocuk Bahçesi dergisinde­ki edebî tartışmalar da Millî Edebiyat Hareketinin yolunu açan oluşumlardandır. Doğru cevap E’dir.

Hüsn ve Şiir dergisi, adından da anlaşılabileceği gibi gerçekten bir sanat ve edebiyat dergisidir. Anlayış olarak da İstanbul’da sürmekte olan Fecr­i Âti paralelindedir. Dolayısıyla etrafında bir millî bilinç oluşturacak dil anlayışına sahip değildir. Sayfalarında daha çok şiir ve mensur şiirler yer alır. Bir süre sonra Ali Canip’in teklifiyle derginin adı Genç Kalemler olarak değiştirilir. Derginin ye­ni bir adla yayımlanan ilk sayısında okuyuculara bu değişikliğin gerekçeleri hak­kında da açıklama yapılır. Artık dergi sadece sanat ve şiirle meşgul olmayacak sayfalarında ilmî yazılara da yer verilecektir. Böylece Hüsn ve Şiir sadece ismini değiştirmemiş aynı zamanda çizgisini de değiştirmiş görülür. Doğru cevap C’dir.