II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 18

Millî Edebiyat şiirinin belirleyici üç özelliği vezin ve dil kullanımı ile içerikte yerliliktir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Modern Türk edebiyatının ilk polisiye romanı Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı 1885 tarihli Esrar-ı Cinayat’tır. Romanın alt başlıklarından olan polisiye roman Türk edebiyatında çok ilgi görmese de bütün popüler edebiyat ürünleri gibi varlığını geri planda sürdürür. Ancak hiçbir zaman aşk romanları kadar büyük ilgi çekmez.

Fatma Aliye Hanım’ın kadınlara yönelik olarak verdiği konferanslar ve savaşın insanlar üzerindeki tahribini azaltmak için kurulmuş olan yardım derneklerinde yürüttüğü çalışmalar; Emine Semiye Hanım’ın bir kadın olarak İttihat ve Terakki Partisi içindeki çalışmaları; Halide Edip’in Türk Ocağındaki faaliyetleri, Tanin gazetesindeki yazıları ve millî eğitim sistemine katkıları; Mütareke günlerinde yine Halide Edip ve Şükûfe Nihal’in yazdıklarından başka İstanbul mitinglerindeki konuşmaları ve hatta Anadolu’ya geçerek Millî Mücadeleye katılmaları dönem kadınlarının sosyal hayatla ilgili duyarlıklarının birer görüntüsüdür

Yakup Kadri de Millî Mücadele yıllarında İkdam gazetesinde yayımladığı yazılarını topladığı kitabına Ergenekon (1929) adını verir. Hatta kitap ilk baskısında Ziya Gökalp’tan “Börteçine kurdun adı/Ergenekon yurdun adı” alıntısıyla okuyucuya sunulmuştur. Ayrıca kitabın ilk baskısına yazdığı ön sözde bu yazıların o ateşli günlerin tesiriyle bir humma hâlinde yazıldıklarını belirten Yakup Kadri, onların kıymetini “o fevkalade devrin havasında” bulur ve “Ergenekon’u o devrin hissî ve fikrî tarihine bir vesika teşkil eder ümidi ile çıkarıyorum,” der.

Pek çok yazarda olduğu gibi Ömer Seyfettin “Çanakkale’den Sonra” hikâyesinde ve Yakup Kadri Kiralık Konak romanında Çanakkale Savaşında elde edilen zaferin millet üzerinde gerçekleştirdiği uyanışı kahramanları üzerinden anlatırlar.

Türk Derneği, etki alanını bir süreli yayınla genişletmek ister. Başlangıçta o yıllarda çıkmakta olan Sırat-ı Müstakim dergisini kendisine yayın organı olarak seçerse de 1911 yılında Türk Derneği dergisini çıkarmaya başlar. Doğru cevap C’dir.

Yeni Lisan Hareketinin roman ve hikâyedeki temsilcileri:

‘Yeni Lisan’ hareketi 1911’de Selanik’te çıkmakta olan Genç Kalemler dergisinde başlar. Sadece dil ve edebiyat odaklıymış gibi görünmesine rağmen çalışmalarına, uzun yıllar boyunca farklı yayın organlarındaki devamlılığına ve yansımalarına bakılırsa aslında çok yönlü ilmî, fikrî ve siyasi boyutları olan bir harekettir. Öncü­leri Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’tır. Ancak bu hareketin fikir babası olma sıfatı Ziya Gökalp’a aittir. Sonraki yıllarda ‘Yeni Lisan’ bir edebiyat hareketi olmanın ötesine geçerek daha geniş bir etki alanı oluşturur ve ‘Yeni Hayat’ adı verilen bir yaşama biçimi ortaya çıkarır. Doğru cevap A’dır.

Tanzimat, Edebiyat-ı Cedide ve Fecr-i Âti edebiyatının roman ve hikâyesinin temsilcileri:

Genç Kalemler, 1909’dan itibaren Hüsn ve Şiir adıy­la çıkmakta olan bir dergidir. Doğru cevap C’dir.

Genç Kalemler dergisi Balkan Savaşlarının başlaması ve yazarlarının Balkan Savaşına katılmak için dergiyi tatil etmesi üzerine yayımını 15 Ekim 1912 tarihli dördüncü cildin 27. sayısı ile durdurur. Doğru cevap B’dir.

Gençlik ve Edebiyat Hatıraları’nda yazdığına göre Yakup Kadri bizzat Ziya Gökalp tarafından Yeni Lisan edebiyat anlayışının en iyi kalemi olarak gösterilmiştir.

Yazı dilinin konuşma dilinde birleştirilmesi gerektiğine inanan Yeni Lisancılar, tasfiyeci bir anlayış sergilemezler. Doğru cevap E’dir.

Yakup Kadri kendisinde ‘benden bize’ doğru olan değişimi, ilk romanı olan Kiralık Konak’ın kahramanı Hakkı Celis üzerinden anlatır. Hakkı Celis bir anlamda yazarın kendi biyografisinden hareketle yarattığı kimliğidir

Yeni Lisana yapılan itirazlar şu noktalarda toplanabilir: Terkiplerin dilden atılması dilde bir yoksullaşmaya sebep olacaktır. Yeni Lisanın savunduğu dil, ancak bir bilim dili olabilir, bu dille sanat eserleri üretilemez. Dildeki sadeleşmeler an­cak tabii bir şekilde gerçekleşebilir. Dile dışarıdan müdahale edilemez, oysa Ye­ni Lisancılar dile müdahale etmişlerdir. Yeni Lisancı gençlerin yaptığı sınırlı bir grubun dile müdahalesidir ve siyasal kaynaklıdır. Yeni Lisancılar tasfiyecidirler ve Türkçeyi tarihî dönemlerine döndürmek istemektedirler. Doğru cevap D’dir.

Halide Edip, Handan (1912) romanı etrafında toplanan Raik’in Annesi (1908), Heyulâ (1909), Seviye Talip (1910) gibi ilk dönem romanlarında kadın meselesi ve çocuk eğitimi konusu üzerinde ısrarla durur

Fuad Köprülü ve Yakup Kadri Yeni Lisan’a itiraz eden ilk isimlerdir. Daha sonra her iki­si de Yeni Lisan hareketinin saflarına katılacaklar, hatta Yakup Kadri, Ziya Gökalp tarafından Yeni Lisan’ın en iyi kalemi olarak gösterilecektir. Doğru cevap A’dır.

Ali Canip “Millî Edebiyat Meselesi” başlıklı bir yazı yazarak millî edebiyat yeri­ ne yeni bir isim teklif eder. Bu ‘ibdai edebiyat’tır. Doğru cevap C’dir.

Türk Yurdu Cemiyeti 31 Ağustos 1911’de Mehmet Emin, Ahmet Hikmet, Ahmet Ağaoğlu, Âkil Muhtar ve Yusuf Akçura gibi dönemin Türkçüleri tarafından kurulmuştur. Düşüncelerini anlatmak üzere bir gazete çıkarmayı ve Türk çocukları için bir pansiyon açmayı hedeflemişse de Türk Ocaklarının kuruluş çalışmalarının ya­pıldığı sıralarda fazla faaliyet gösterememiştir. Yine de en kalıcı ve etkili çalışması Türk Yurdu Dergisi’ni çıkarmaya başlamış olmasıdır. Dernek üyeleri gibi bu dergi de daha sonra Türk Ocaklarının kadrosuna geçecektir. Doğru cevap D’dir.