II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 13

Verlaine

Ahmet Haşim kadar başarılı olamayacağı düşüncesiyle

II. Meşrutiyet yılları, siyasi ve ideolojik tablo bakımından hayli çeşitlidir. Bunları; Batıcılık, Osmanlıcılık, İslâmcılık, Türkçülük, Sosyalizm, Meslek-i İçtimaî olarak sıralamak mümkündür. Bu akımları, devlet ve toplum düzeniyle ilgili görüşlerde öncelik verilen belirleyici unsurlar olarak görmelidir. Bu nedenle E şıkkı doğru cevaptır.

İslâmcılık, devlet düzenin de İslâm hukukunu uygulamak yanında bütün Müslümanları (özellikle Osmanlı sınırları içindekileri) birlik hâlinde tutma çabasıdır. Bu nedenle C şıkkı doğru cevaptır.

İslamcılık akımının bu dönemdeki en önemli kültür ve sanat dergisi Sırat-ı Müstakim (Sebillüreşat) Osmanlı sınırları dışındaki Türklüğe en çok ilgi gösteren yayın organlarındandır. Bu nedenle A şıkkı doğru cevaptır.

Adında “Türk” kelimesi bulunan ilk kuruluş ise II. Meşrutiyet’in ilanından kısa bir müddet sonra İngiliz idaresi altındaki Kıbrıs’ta Lef­koşa’da kurulan “Türk Teâvün Cemiyeti”dir. Bu nedenle B şıkkı doğru cevaptır.

Ferdiyetçi sanat anlayışını temsil eden Fecr-i Âtî; Toplumcu sanat anlayışına yönelen Millî Edebiyat Hareketi; Fecr-i Âtî’nin artık eskisi kadar ilgi görmediği ve bazı üyelerinin Millî Edebiyat Hareketine destek verdiği sıralarda, tıpkı Fecr­i Âtî gibi ferdiyetçi sanat anlayışına bağlı olmakla birlikte “millîlik” vasfına da önem veren Nesl-i Âtî (Nâyîler),  “Millî Edebiyat” anlayışını bir takım kurallara bağlamak niyetiyle kurulan Şairler Derneği'dir. Bu nedenle C şıkkı doğru cevaptır.

II. Meşrutiyet devrinde en çok ilgi gören edebî tür, tiyatrodur. Edebiyat-ı Cedide mensupları tiyatro ile hiç ilgilenmezken II. Meşrutiyet’te hem ferdiyetçi sanat anlayışını temsil eden Fecr­i Âtî hem de toplumsal faydayı öne çıkaran Millî Edebiyat Hareketi, tiyatroya önem vermiştir. Bu nedenle B şıkkı doğru cevaptır.

II. Meşrutiyet yıllarının hâkim edebî akımı Natüralizm ve Sembolizm’dir. Natüralizm’in nesir türleriyle, Sembolizm’in ise şiirle sınırlı olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle A şıkkı doğru cevaptır.

II. Meşrutiyet yıllarında (özellikle basın alanında hemen hemen hiçbir kural ve kanunun tanınmaz olduğu ilk 8-10 ay içerisinde) çıkan mizah dergilerinin çokluğu da dikkat çekmektedir. Doğrudan doğruya mizahi hüviyetle çıkanlardan akla ilk gelenler şunlar dır: Afacan (1911), Alafranga (1910), Arz-ı hâl (1909), Boş boğaz ile Güllâbi (1908), Cadaloz (1911), Cart Beyim (1911), Cellat (1908), Cem (1910-1928), Cici (1911), Cingöz (1911) bunlardandır. Bu nedenle B şıkkı doğru cevaptır.

II. Meşrutiyet’in 9. ayında yayın hayatına girip I. Dünya Savaşı’nın başlamasına kadar devam eden Şehbal, bu yılların baskı nefasetini en güzel biçimde anlatacak dergilerdendir ve bu özelliğinden dolayı, 1911’de, harp halinde bulunduğumuz İtalya’nın Torino şehrindeki bir yarışmada, dünya birinciliği madalyası almıştır. II. Meşrutiyet’in 9. ayında yayın hayatına girip I. Dünya Savaşı’nın başlamasına kadar devam eden Şehbal, bu yılların baskı nefasetini en güzel biçimde anlatacak dergilerdendir ve bu özelliğinden dolayı, 1911’de, harp halinde bulunduğumuz İtalya’nın Torino şehrindeki bir yarışmada, dünya birinciliği madalyası almıştır. Bu nedenle E şıkkı doğru cevaptır.

Yakup Kadri’nin Fecr-i Âtî mensubu olarak kaleme aldığı mensureleri kalabalıklar içinde insanın yalnızlığı fikri etrafında döner durur. Doğru cevap C'dir.

Mensure, duygu yoğunluğunu serbestçe ifadeye imkân verdiği için ferdiyetçi sanat anlayışına çok uygundur. Onun için Edebiyat-ı Cedideciler gibi Fecr-i Âtî mensuplarının da rağbet ettiği türlerden biri olmuştur. Ayrıca, şiirin vezin ve kafiye kaydının dışında da var olabileceği düşüncesi ve şiirdeki duygu yoğunluğunu nesir hâlinde dile getirilme arzusu, mensur şiirin yolunu açmıştır. Doğru cevap B'dir.

Cemiyet karşısında daima menfi tavırlı bir yazar olan Şahabettin Süleyman’ın bazı fantaziyelerinde ise, sanat ve sanatkârın itibarsızlığından veya hak ve adalet gibi kavramların fiiliyatta boş şeyler olduğundan bahsedilir. Sosyal aksaklıklardan yakınılan bu kalem tecrübeleri, devriyle alakalı bazı siyasi kanaat ve mesajlar da taşırlar. Bu gruptaki fantaziyelerinden bir kısmının Gölgeler ve Hakikatler başlığını taşıması, Edebiyat-ı Cedîde mensuplarının çokça işlediği hayal-hakikat çatışmasını düşündürür. Doğru cevap A'dır.

Refik Halit (Karay)’in mensureleri  kuvvetini, ruh derinliğinden değil tabiata, bilhassa küçük varlık ve eşyaya çevrilmiş sanatkârane “göz”den alır. Bundan dolayı, hep basit, “kurbağanın aşkı”, “gece kandili”, “uçurtmalar”, “piyano abajurları” gibi sıradan şeyler üzerinde durmuş; tahlil değil tasvir edici, zekice buluşları ve benzetmeleri olan mensureler yazmıştır. Doğru cevap D'dir.

Cebriyecilik

Balkan Savaşı'ndan sonra

Hüseyin Veli Efendi

İkinci

I ve II