II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Edebiyat-ı Cedide 1895-1901 yılları arasındaki döneme verilen addır.

Organik şiir, bir duygu ve düşünce halini, bir görünüşü, belli bir noktadan alıp, doğal gelişimini bir bütün içinde anlatan, baştan sona birbirini anlam, ses ve söyleyiş bakımlarından tamamlayan birimlerden oluşan şiire verilen addır.

Edebiyat-ı Cedide 1895-1901 yılları arasındaki döneme verilen addır. Bu dönemde şiir yazan şairler ise başta Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin olmak üzere şöyle sıralanır: Süleyman Nâzif, Ali Ekrem Bolayır, Hüseyin Sîret, Celal Sahir Erozan, Faik Âli Ozansoy, Ahmet Reşit Rey. Şiirde yeniliği Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin’in eserlerinde aramak yerinde olur. İsmi geçen diğer şairler genellikle bunların getirdikleri yeniliklere bağlı kalmışlardır.

Parnas okulu romantizm ile sembolizm arasında bir süreç olarak kabul edilebilir.

Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı’nın ikinci kuşak sanatçılarının hazırladıkları zevk ve kültür ortamı içinde yetişen Edebiyat-ı Cedide (Servet-i Fünun) topluluğu şairleri, Türk şiir dili ve anlayışının gelişmesinde önemli bir role sahiptirler. Sultan II. Abdülhamit döneminin toplumsal şartları içinde edebî hayatına başlayan Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin gibi şairler, Türk şiirinin özellikle Fransız şiiri olmak üzere batı şiiri tesirinde gelişip değişmesine hizmet etmişlerdir.

Bu şiirin merkezinde “ben” vardır. Bu “ben” yaşadığı ruh hâlinin bilincindedir, en azından onu bilinciyle kavramak ve anlatmak ister. Bu metnin zihniyetini bulmak için metindeki bazı söz gruplarından hareket etmek gerekir: Bu ruh hâlinin mahiyetini “Ben hakîkatten ihtiraz ederim”, “Asüman... deniz... gece”, “beni terhîb eder” (Gök, deniz ve gece beni korkutur), “o füshattan sıkılır ruh-ı pür-hazerim” (genişlikten çekingen ruhum sıkılır), “mükedder mizâç-ahvel”, “görerek boş hayat-ı pürcûşu”, “beni gafil yaşattı hilkatten, tuttu âvâre her saadetten”, “şu hazin fıtrat-ı garibem” söz gruplarının sezdirdiği gibi, kendi hâlini daha canlı anlatmak için verdiği örnek de ortaya koymaktadır. Yani bu metinde, kişi kendi ruh hâlini problem olarak ele almıştır. “Ben”, yaşadıklarından hareketle kendi iç dünyasının bazı özelliklerini şiirin imkânlarıyla ifade etmektedir.

“Halûk’un Bayramı”, bir bayram şiiri değil, babasız, ümitsiz çocuklara karşı duyulan merhameti ifade eden bir metindir.

Metinde “siyah-ı mâtem”, “rû-yı zerd-i sefâlet” söz gruplarında olduğu gibi, soyut kavramları nesnelerde görülen sıfatlarla birlikte kullanarak ifadeyi somutlaştırma gayreti de bu dönem şiirinin dil özelikleri arasında sayılmaktadır.