II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Halas, Mehmet Rauf’un konu bakımından diğerlerinden farklı bir romanıdır. Bu eserine kadar sadece aşk ve kadını konu alan romanlar yazan Mehmet Rauf, bu eserinde aşka da yer vermiş olmakla beraber vatan sevgisini daha fazla öne çıkarmıştır.

Bilindiği gibi roman ve hikâye Türk Edebiyatı’na Tanzimat Edebiyatıyla giren türlerden ikisidir. O döneme kadar Türk okuyucusunun roman ve hikâye ihtiyacını karşılayan halk hikâyeleri ve mesneviler vardır.

Çeşitli araştırmalar Tanzimat dönemi Türk roman ve hikâyesinin iki çizgide geliştiğini iddia ederler. Bunlardan birincisi Ahmet Midhat Efendi’nin başını çektiği, daha sonra Ahmet Rasim ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın sürdürdüğü popülist roman ve hikâyedir. Bu çizgi temelde Batı’daki roman ve hikâyeyi esas almakta birlikte, geleneksel anlatı türlerini de göz ardı etmez. Amaç, o zamana kadar çoğunlukla “dinleme”ye alışmış kitleyi “okuma”ya alıştırmaktır.

Edebiyat-ı Cedide topluluğu ile ilgili söyleyeceğimiz bir diğer husus, roman ve hikâyecilerin bağlı olduğu edebî akımlarla ilgilidir. Tanzimat’ın birinci neslini temsil eden Ahmet Midhat Efendi, Namık Kemal, Şemsettin Sami ve ikinci nesilden Mizancı Mehmet Murat, romantizmin etkisinde eserler vermişlerdir.

D seçeneğindeki Şemsettin Sami hem Tanzimat’ın birinci neslindendir hem de romantizmin etkisinde eserler vermiştir. E seçeneğindeki Mizancı Mehmet Murat da romantizmin etkisinde eserler vermiştir; ancak o Tanzimat’ın ikinci neslindendir. Dolayısıyla D doğru seçenektir.

Edebiyat-ı Cedide topluluğu ile ilgili söyleyeceğimiz bir diğer husus, roman ve hikâyecilerin bağlı olduğu edebî akımlarla ilgilidir. Tanzimat’ın birinci neslini temsil eden Ahmet Midhat Efendi, Namık Kemal, Şemsettin Sami ve ikinci nesilden Mizancı Mehmet Murat, romantizmin etkisinde eserler vermişlerdir. Buna karşılık ikinci nesilden Sami Paşazade Sezai, Recaizade Mahmut Ekrem, Ara Nesil’den Nabizade Nazım realist ve natüralist tarzda roman ve hikâyeler yazmışlardır.

İlk üç seçenekteki kişiler birinci döneme aittirler. D seçeneğideki Mizancı Mehmet Murat ikinci nesildendir ancak romantizmin etkisinde eserler vermiştir. İkinci nesilden olup da realist ve natüralist tarzda eser veren ise yalnızc Sami Paşazade Sezaidir.

Recaizade Mahmut Ekrem, öğrencisi Tevfik Fikret’i yanına alarak, yine eski öğrencisi Ahmet İhsan’ın çıkardığı Servet-i Fünun’u yenilikçi gençlerin dergisi haline getirmiştir. Daha da önemlisi Ekrem, bununla da kalmamış yıllar önce kaleme aldığı ve çok ses getirecek romanı Araba Sevdası’nı burada tefrika ettirmiştir.

Edebiyat-ı Cedide şiirinin ilkelerini ortaya koyan sanatçı nasıl Cenap Şahabettin ise bu topluluk romanının ilkelerini belirleyen de Halit Ziya Uşaklıgil (1867-1945)’dir.

Halit Ziya sanat hayatı boyunca dördü İzmir’de, dördü İstanbul’da olmak üzere sekiz roman yazmıştır. Bunlardan Sefile, Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekâsı İzmir döneminde, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, Nesl-i Ahir İstanbul döneminde yazılmıştır.

İlk dört seçenekteki romanlar Halit Ziya'ya, E seçeneğindeki Salon Köşelerinde romanı ise Safveti Ziya'ya aittir.

Edebiyat-ı Cedide romanının diğer önemli ismi Mehmet Rauf (1875-1931)’tur. Mehmet Rauf, sanat hayatı boyunca on üç roman kaleme almıştır: Eylül (1901), Bir Zambak’ın Hikâyesi (1910), Genç Kız Kalbi (1912), Bir Aşkın Tarihi (1912), Menekşe (1913), Karanfil ve Yasemin (1924), Böğürtlen (1924), Define (1927), Kan Damlası (1928), Son Yıldız (1927), Halas (1929), Harabeler (1927), Kâbus (1928).

Romanların yazılış tarihlerinden anlaşılacağı gibi, Mehmet Rauf, ilk iki romanını Edebiyat-ı Cedide döneminde kaleme almış ve üçüncü eserini yaklaşık dokuz yıl sonra II. Meşrutiyet döneminde vermiştir. Bu romanların büyük çoğunluğu aşk hikâyesidir ve ne yazık ki Eylül’ün dışında hiçbiri başarıya ulaşamamıştır.

Mehmet Rauf’un Eylül romanı ilk olarak topluluğun yayın organı durumundaki Servet-i Fünun dergisinde (nr.482-522; 7 Haziran 1900-14 Mart 1901) tefrika edilmiş, daha sonra kitap olarak basılmıştı.

Eylül, Mehmet Rauf tarafından “ilk eserim son üstadıma” ifadesiyle Halit Ziya’ya ithaf edilmiştir.

Edebiyat-ı Cedide romanının ana ilkelerini belirleyen Halit Ziya Uşaklıgil'dir. Cevap A şıkkıdır

Kurgu bakımından dediği için cevap e şıkkıdır.

Diğerlerinde vardır. Cevap A şıkkıdır.

Diğerleri Halit Ziya Uşaklıgil'e aittir. Cevap a şıkkıdır.

Diğerleri de Mehmet Rauf'a aittir ama sadece Eylül başarıya ulaşmış ve yukarıdaki sözü söylemiştir. Cevap a şıkkıdır.

Diğerleri Mehmet Rauf'a aittir. Cevap a şıkkıdır.

Diğerleri yanlıştır. Cevap a şıkkıdır.

Diğerleri ikinci ve ara nesile ait isimlerdir. Cevap B şıkkıdır.

İki çizgide gelişir ama bu çizgilerin biri popülist roman ve hikaye, diğeri Namık Kemal'in ön plana çıkardığı çizgidir. Cevap A şıkkıdır.