II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 1

İlk romanı "Bir Gençliğin Güzarı" olan ve eserlerinde Victor Hugo'dan gelen romantik tesir olan yazar Selanikli Fazlı Necip'tir.

Envar-ı Zeka  Mustafa Reşit'in yazıların yayınlandığı dönemin önde gelen dergilerden olup yazarın kendi eserlerinden biri değildir.

(1864-1944) İstanbul doğumlu olan Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet Mithat Efendi çevresinde yetişmiş yazarlarımızdandır.

Ahmet Hamdi Tanpınar, Hüseyin Rahmi Gürpınar için “sokağın dilini edebiyatımıza getiren adamdır” der.

Hüseyin Rahmi Bey’in romancılığında asıl mühim eser Mürebbiye’dir.

Hüseyin Rahmi Bey’in romancılığında asıl mühim eser Mürebbiye’dir. Roman tarihimizin sosyal ve kültürel tarihimizle de bağını gösteren bu roman, Hüseyin Rahmi romancılığının esas metinlerinden biridir.

Türk romanında daha İntibah’ta ipuçlarını gördüğümüz ve Ahmet Mithat Efendi ve Recaizade Ekrem’in romanları ile belirginleşen alaturka-alafranga hayat ve ona bağlı tipler Hüseyin Rahmi’de Şık’tan itibaren görülür. Alafranga (1901) adlı romanı da aynı mevzu etrafında döner.

Biyografisi onun bu başarısındaki en önemli etkendir. Çünkü çocukluğundan beri halk arasında yaşamış olan Ahmet Rasim, gençlik senelerinde İstanbul’un yazıya dökülmemiş zengin dünyasının bizzat içine girerek yaşamış ve kaleme almıştır. Hüseyin Rahmi Bey’in edebi metinlerinde ele aldığı kahramanlara bakış açısı ve bakış açısını yansıtan dil, aşağılayıcı, aydınlatmayı esas alan bir dil iken, Ahmet Rasim’in dili daha samimi ve elbette doğaldır. Çünkü Ahmet Rasim İstanbul’daki gizli kalmış hayatı gözlem yoluyla ve samimi bir dille anlatır (Ercilasun, 1990, 257). O anlattığı hayata iştirak eden ve samimi olarak yaşayan yazardır. Bizzat benimsediği ve sevdiği mekânlarda, benimsediği ve sevdiği insanların hayatına iştirak eder, yaşar ve anlatır. Onun Şehir Mektupları adlı eseri, İstanbul’un gizli kalmış köşelerindeki zengin ve renkli hayatını anlatır. Yine Gecelerim, Ömr-i Edebi, Eski Maceralardan Fuhş-i Atik, Matbuat Hatıralarından, Muharrir, Şair, Edip başlıklarıyla yayımlanan kitapları, daima, samimi bir dille kaleme alınmış renkli figürlerle donanmış eserlerdir.

Ahmet Rasim, Ahmet Mithat Efendi’den gelen tesirle ve Hüseyin Rahmi örneği ile hareket ederek, Tanzimat’ın sosyal faydacı anlayışına bağlı kalır. Ahmet Rasim’in yazı faaliyetinin tamamını halkı eğitmek amacıyla yapılanmıştır. Onun fıkralar, makaleler, sohbetler, hatıralar, tarih ve seyahat yazıları vasıtasıyla bilgilendirmek amaçlı, ansiklopedist bir tavrının olduğu açıktır.

Ahmet Rasim’in öne çıkan özelliklerinden biri de dil tercihidir. Kullandığı içeriğe bağlı olarak dili de sokak dilidir. Toplumun değişik kesimlerinde kullanılan argo ifadeler, deyimler, hatta irticalen söylenmiş ve anonimleşmiş manzumelerle çok renkli bir dil oluşturmuştur. Ahmet Rasim ne büyük bir şair, ne büyük bir romancıdır ama kelimenin tam anlamıyla bir sohbet adamıdır

Hiçbir zaman Hüseyin Rahmi Bey gibi şu ya da bu edebi ekolün prensipleriyle büyük toplumsal projelerin peşinde olmamıştır. Kendisini herhangi bir felsefi inanışın emrine vermemiştir. Zevk aldığı ve çoğu zaman özlediği bir hayatı anlatmıştır.

Mehmet Celal çok sayıda şiir ve roman kaleme almış bir de antoloji hazırlamıştır. Daha çok Muallim Naci’nin edebi görüşlerini benimseyen şairin şiirleri de Naci’nin tesiri altındadır.

Şair Nigar Hanım’ın en güçlü şiirlerini içeren kitabı 1899 yılında yayımlanan Aks-i Seda’dır.

Şair Nigar Hanım’ın ilk eseri 1887’de yayımladığı manzume ve mensurelerden oluşan Efsus’tur. Yayımlandığı devirde büyük gürültüler koparan bu eser genç bir Müslüman hanıma ait aşk şiirleri olması bakımından önemlidir.

Tevfik Nevzat 1865 yılında, İzmir’de doğmuş, 1905 yılında Adana’da sürgün sebebiyle bulunduğu Piyaz kalesinde ölmüştür. Tahsili ilk mektep seviyesinde olan Tevfik Nevzat’ın Bıçakçızade Hakkı Efendi ve Halit Ziya ile yakın münasebeti vardır. Bıçakçızade Hakkı Bey, Halit Ziya ve Tevfik Nevzat 1884 yılında İzmir’in ilk edebi-fenni dergisi Nevruz’u yayımlarlar.