II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 11

Tevfik Fikret şiirlerini 1891’den itibaren Mirsad dergisinde yayımlamıştır. O, bu dergide “Bahar”, “Ulviyyattan”, “Ah, Bilsen Ne Âfet Olmuşsun”, “Hüsnün”, “Uzletgeh-i Mâderi Ziyâret” gibi eda bakımdan yeni şiirler yayımlamış; hatta tevhit konulu şiir yarışmasında birinci olarak edebiyat dünyasında adını duyurmuştur.

Tevfik Fikret, hocası Recaizade Mahmut Ekrem’in aracılığı ile 7 Şubat 1896 tarihli 256. sayısından itibaren Servet-i Fünun dergisinin yazı işlerini üzerine almıştır. Bundan sonra, yenilik yanlısı yazar ve şairler bu dergide bir araya gelmiş ve Edebiyat-ı Cedîde’yi oluşturmuşlardır. Fikret’in şiiri de, asıl bu dergide olgunluk evresine ulaşır. O, bu dönemde, Servet-i Fünun’dan başka, Mektep, Maarif ve Mütâlâa gibi dergilerde de şiirler yayımlamıştır.

Tevfik Fikret’in “Eşâr-ı Muhabetten”, “Birlikte”, “Sen Olmasan”, “Şekvâ-yı Firâk”, “Firâk ve Telâkî”, “Belki Hayır”, “Fırsat Yolunda”, “Tesadüf”,“İkinci Tesadüf”, “Son Tesadüf” başlıklı şiirlerinde aşk teması işlenir.

Tevfik Fikret’in şiirlerinde, yoksul, kimsesiz, zavallı kişilere merhamet duygusu geniş bir yer tutar. Bu şiirler, esas itibariyle, şairin birtakım toplumsal sorunlara duyarlı olduğunun da işaretidir ve kimilerinde Fransız şairi François Coppeé’nin etkileri görülür. Örneğin Servet-i Fünun dergisinin başına geçtiği sırada dergide yayımlanan ve tartışmalara neden olan “Hasta Çocuk” manzumesi Coppeé etkisiyle yazılmış, hasta, zavallı bir çocuğa ve ıstırap çeken annesine acıma duygusunu işleyen bir şiirdir.

Cenap Şehabettin’in Servet-i Fünun dergisinde yayımlanan ilk şiiri “İnkisâr-ı Bâziçe” başlığını taşır. Bu şiir, dergide 4 Nisan 1312/1896 tarihinde basılmıştır.

Ali Ekrem, Tanzimat döneminin ünlü şairi Namık Kemal’in oğludur.

Ali Ekrem Bolayır’ın “Kumru” adlı ilk şiiri 9 Mayıs 1307/1891 tarihli Mirsad dergisinde çıkmıştır.

Hüseyin Suat'a dair verilen bilgilerden A, B, D, E seçenekleri doğrudur. Fakat C seçeneği Hüseyin Suat'a ait deği Süleyman Nazif'e aittir. Süleyman Nazif’in şiirleri “Edebiyât-ı Cedîde Öncesi”, “Edebiyat-ı Cedîde Evresi” ve “İkinci Meşrûtiyet Sonrası” olmak üzere üç dönemde incelenmektedir.

Bağbozumu,  Hüseyin Sîret’in şiir kitabıdır. 16 şiirin yer aldığı bu eser, “Bağbozumu”, “Yıkık Yuva” ve “Ankâ-yı Bayabân” başlıklarıyla üç bölüme ayrılmıştır. Şair bu şiirlerin hemen hepsini gurbette kaleme aldığından, vatana ve ailesine duyduğu özlemi dile getirmiştir.

Edebiyat-ı Cedîde’nin en ünlü şairleri Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin’dir. Ali Ekrem, Hüseyin Sîret, Fâik Âli, Celâl Sahir, Süleyman Nazif, Süleyman Nesip ve Hüseyin Suat da Edebiyat-ı Cedîde topluluğunun diğer önemli şairlerindendir. Mehmet Rauf ve Halit Ziya Uşaklıgil ise Edebiyat-ı Cedîde hikâye yazarlarıdır. Doğru cevap B'dir.

Tevfik Fikret 1905’te Tarih-i Kadim adlı şiirini yazmıştır. 1914’te Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesine Sancak-ı Şerif Huzurunda adlı şiiriyle karşı çıkmıştır.  Çocuklar için kaleme aldığı şiirlerini Şermin adıyla bastırmıştır. Nazire-i Gazel-i Muallim ve Bir Dağdan İnerken şiirleri ise Cenap Şehabettin’e ait eserlerdir. Doğru cevap D'dir.

Tevfik Fikret Muallim Naci etkisinden kurtularak Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hâmit’in şiir anlayışına yakın durur. Şair, 1891-1895 yılları arasında, Divan şiiri edasından sıyrılmış, yeni bir söyleyiş, dil ve biçim aramaya başlamıştır. Şiirlerinde esas itibariyle iyimser bir ruh hâli hâkimdir. Batı edebiyatıyla; özellikle Fransız şiiriyle yakından ilgilenmeye başlamıştır. Fikret’in Naci etkisinden kurtulduğunu gösteren asıl şiirler, 1891’den itibaren Mirsad dergisinde yayımladıklarıdır. Bu dergide “Bahar”, “Ulviyyattan”, “Ah, Bilsen Ne Âfet Olmuşsun”, “Hüsnün”, “Uzletgeh-i Mâderi Ziyâret” gibi eda bakımdan yeni şiirler yayımlamıştır. Diğer şıklardaki eserler Tevfik Fikret’in Olgunluk Dönemi: Edebiyat-ı Cedîde Yıllarında (1896-1901) yazdığı şiirlerdir. Doğru cevap A'dır.

Tevfik Fikret’in olgunluk dönemi şiirlerinde, merhamet şiirleri; yoksul, kimsesiz, zavallı kişilere merhamet duygusu geniş bir yer tutar. Bu şiirler, esas itibariyle, şairin birtakım toplumsal sorunlara duyarlı olduğunun da işaretidir. Vatan konulu şiirlerde o dönemde pek çok şairin şiirine konu olmuş Türk-Yunan Savaşı ele alınmıştır. Şair de bu savaş nedeniyle vatanı, askerliği ve kahramanlığı konu edinmiştir. Tabiat şiirleri resim altına şiir yazma modasıyla yaygınlaşmış ve Fikret, o dönemde çeşitli resimlere uygun birçok şiir kaleme almıştır. Şairin kimi tabiat şiirlerinde su, deniz, göl ve yağmur unsuru dikkati çeker. Kötümserlik temasını işleyen şiirleri Tevfik Fikret’in 1896’dan sonra hayata bakışı karamsar olduğu içindir. Hayal temalı şiirlerinde de, gerçeklerden kaçıp hayale sığınma temi geniş yer tutar. Doğru cevap C'dir.

Tevfik Fikret, Edebiyat-ı Cedîde döneminde, artık tüm etkilerden sıyrılmış, yeni, kendine özgü bir şiir bulmuştur. Aruzu ustalıkla kullanmakla beraber, kafiye düzeninde yenilikler yapmış, müstezatı genişletmiş, anjambman ve diyaloglarla şiiri düz yazıya yaklaştırmış ve yeni imgeler kullanmaya başlamıştır. Bu şiirlerde bireysel temalar ağırlıktadır. Doğru cevap E'dir.

Cenap Şehabettin Fransa’da iken şiirde empresyonist ve sembolist şairleri; özellikle Verlaine ve Mallarmé’yi okuduğunu göstermektedir. Bu okumalar ve temaslar sonucunda, Cenap, Paris’ten yepyeni bir şiir anlayışıyla döner. Şair, Avrupa’dan değişik bir tabiat görüşüyle dönmüş ve bunu şiirlerine yansıtmıştır. Şiirde resim ve müziğe ayrı bir önem verdiği, tabiatı farklı bir gözle tasvir ettiği, değişik sözcük ve imgeler kullandığı dikkati çeker. Kuşkusuz bu yeni bakış, edâ, vokabüler ve imge tarzı bir süre sonra yadırganmış; hatta bazı şiirleri Fransızcadan çeviri sanılmıştır. Cenap Şehabettin şiirlerinde, çoğu Edebiyat-ı Cedîde şairi gibi bireysel temaları işler. Doğru cevap B'dir.

Cenap Şehabettin, Avrupa’dan değişik bir tabiat görüşüyle dönmüş ve bunu şiirlerine yansıtmıştır. O, çoğu şiirinde tabiatı güzel bir tablo olarak ele alır. Bunun yanı sıra, kendi duyguları ile tabiat arasında bir münasebet arar. Onda tabiat, ölü bir manzara değil, ruhu ve duyguları olan bir canlı gibidir. Bu tür tabiat şiirlerinde akşam ve gece manzaraları dikkati çeker. Aks-i Mâh, Meşcere-i Saâdet, Leyâl-i Zâhire, Terâne-i Mehtâb, Temâşâ-yı Leyâl akşam ve gece tasvirleriyle öne çıkan mazumelerdir. Doğru cevap D'dir.

Ali Ekrem’in şiirlerinde işlediği bir başka tema da ölümdür. Kabristan, Kitâbe-i Seng-i Mezâr, Tabut, bu tür şiirlerdendir. Şair bunların bir kısmında ölen bir kişinin ardından duyulan üzüntüyü dile getirir. Ancak özellikle Kabristan ve Tabut, ölümün insanda uyandırdığı duygu ve düşünceleri daha derinlemesine tasvir etmesiyle dikkati çeker. Bununla beraber Ali Ekrem’in ölüm temalı şiirlerinde, Hâmit’teki felsefî derinlik ve ıstırap yoktur. Doğru cevap E'dir.

Hüseyin Suat, Edebiyat-ı Cedide yıllarında genellikle aşk, tabiat ve ölüm gibi bireysel temaları işlemiştir. Aşk onun şiirlerinde, romantik olmaktan çok cinsel yönüyle öne çıkar. Şair, tabiat şiirlerinde ise, genellikle Edebiyat-ı Cedîde’nin tarzını sürdürür. Şiirlerinde hayalî bir tabiat tasvir eder. Bunlarda amaç, salt tabiatı tasvir değil, tabiat aracılığı ile kendi duygu ve düşüncelerini dile getirmektir. Doğru cevap A'dır.

Celâl Sahir, Servet-i Fünûn’un en genç şairlerindendir. Şair, 1908’den sonra Fecr-i Âtî topluluğuna katılmış, ardından Millî Edebiyat anlayışını benimsemiş, Yeni Lisan hareketini desteklemiş, Türkçü düşünceyi savunmuştur. Bu anlayış doğrultusunda Mehmet Emin’in etkisinde, sade bir dille ve hece vezniyle manzumeler yazmıştır. Doğru cevap B'dir.

Edebiyat-ı Cedîde’nin en ünlü şairleri Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin’dir. Ali Ekrem, Hüseyin Sîret, Fâik Âli, Celâl Sahir, Süleyman Nazif, Süleyman Nesip ve Hüseyin Suat da Edebiyat-ı Cedîde topluluğunun diğer önemli şairlerindendir. Recaizade Mahmut Ekrem bu topluluğun şairleri arasında yer almaz. Doğru cevap E'dir.