İDARİ YARGI

Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarının uygulanması idari yargının, önemli konularından biridir. Yargı kararlarının uygulanması konusunun ayrıntılı incelenmesinden önce, İYUK’un “Kararların sonuçları” başlıklı 28.maddesinin aktarılmasında yarar vardır. Doğru cevap A'dır.

21.2.2014 tarih 6526 sayılı Kaun ile yapılan değişiklikten önce mahkeme kararlarını otuz gün içinde kasten yerine getirmeyen
kamu görevlileri aleyhine de tazminat davası açılması mümkün idi. Söz konusu değişiklik ile mahkeme kararlarının süresi içinde kamu görevlilernce yerine getirilmemesi halinde de artık sadece idare aleyhine dava açılabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

İptal davalarında verilen kararların, dava konusu işlemi, ilk yapıldığı andan itibaren hükümsüz kıldığı kabul edilmektedir. Bir başka ifadeyle idari yargı mercileri tarafından verilen iptal kararı, geçmişe etkili sonuç doğurmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Birel işlemin iptali durumunda idare, iptal kararının gereklerini yerine getirmek için geçmişe etkili işlem yapabilir. Fakat düzenleyici işlemlerin iptali halinde, bu işlemin tüm sonuçlarıyla hukuk âleminden kaldırılması için, uygulama işlemlerinin de geçmişe yönelik olarak geri alması gerekmektedir. Örneğin bir imar planının iptali üzerine bu plana göre verilen tüm ruhsatların
da geri alınması gerekecektir. Doğru cevap E'dir.

Düzenleyici işlemler, yürürlükte olduğu sürece uygulanırlar ve uygulama işlemleri, ilgililer bakımından kazanılmış hak doğururlar. Kazanılmış hakların korunması da hukuk devleti ilkesinin gereği olduğuna göre, bir düzenleyici işlemin iptali gerekçesiyle, bu işlemin uygulama işlemleri geçmişe yönelik olarak kaldırılamazlar. Doğru cevap D'dir.

Tahsis Kamu tüzelkişilerinin mülkiyetindeki bir malı kamu yararına özgüleme işlemidir. Doğru cevap C'dir.

Mahkeme ilamına müstenit olan düyun (borç) tertibinde karşılığı bulunmadığı takdirde ihtiyat faslından naklonulacak tahsisattan (ödenekten) ve bu tertipte de tahsisat mevcut değilse maarifi gayrı melhuze (beklenmeyen giderler) faslından tediye olunur. Doğru cevap A'dır.

İYUK’un 28.maddesinde, iptal veya yürütmeyi durdurma kararlarının gereklerinin en geç otuz gün içinde yerine getirileceği belirtilmektedir. Kanun’da sözü edilen süre, yargı kararına uygun işlem yapılması için tanınan azami süredir. Doğru cevap B'dir.

28.maddeye göre: Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararlarına göre işlem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danıştay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

Rücu İdarenin ödediği tazminat miktarını, kişisel kusuru bulunan kamu görevlisinden kusuru oranında istemesidir. Doğru cevap D'dir.

İcra ve İflas Kanunu’nun iflas hükümleri Devlete ve kamu tüzelkişilerine uygulanamamaktadır. Yine İcra ve İflas Kanunu’nun 82/1. maddesine göre Devlet malları ile özel kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar haczedilemezler.

Yasa koyucu, konusu belli bir miktar paranın ödenmesini gerektiren davalarda hükmedilen miktar ile her türlü davalarda hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin, davacının veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirim tarihinden itibaren, birinci fıkrada belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yatırılacağını ve en geç otuz gün içinde ödeme yapılmaması halinde, genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunacağını düzenlemiştir.

İptal kararlarının geçmişe etkili olması konusunda da düzenleyici işlemler bakımından farklılık bulunmaktadır. Birel işlemin iptali durumunda idare, iptal kararının gereklerini yerine getirmek için geçmişe etkili işlem yapabilir. Fakat düzenleyici işlemlerin iptali halinde, bu işlemin tüm sonuçlarıyla hukuk âleminden kaldırılması için, uygulama işlemlerinin de geçmişe yönelik olarak geri alması gerekmektedir. Örneğin bir imar planının iptali üzerine bu plana göre verilen tüm ruhsatların da geri alınması gerekecektir.

Bu örnekten de anlaşılacağı üzere, düzenleyici işlemlerin yargı kararıyla iptali durumunda, uygulama işlemlerinin de geçmişe yönelik olarak geri alınması, kazanılmış hakların ihlali anlamına geleceği için hukuka uygun olmayacaktır. Düzenleyici işlemler, yürürlükte olduğu sürece uygulanırlar ve uygulama işlemleri, ilgililer bakımından kazanılmış hak doğururlar. Kazanılmış hakların korunması da hukuk devleti ilkesinin gereği olduğuna göre, bir düzenleyici işlemin iptali gerekçesiyle, bu işlemin uygulama işlemleri geçmişe yönelik olarak kaldırılamazlar.

Yargıtay

Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. Ancak disiplin hükümleri saklıdır.

İptal edilen işlemi tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırmak mümkün olmayabilir. Örneğin uygulanan yıkım kararının iptali sonrasında, idarenin geçmişe yönelik işlem yapması maddi olarak imkânsızdır. Hukuki imkânsızlık ise yargı kararı doğrultusunda işlem yapmanın hukuken mümkün olamamasıdır. Örneğin yaş haddini doldurmuş bir görevli, yargı kararına rağmen göreve atanamaz.

Yasa koyucu, konusu belli bir miktar paranın ödenmesini gerektiren davalarda hükmedilen miktar ile her türlü davalarda hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin, davacının veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirim tarihinden itibaren, birinci fıkrada belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yatırılacağını ve en geç otuz gün içinde ödeme yapılmaması halinde, genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunacağını düzenlemiştir. Genel hükümlere göre takip ve tahsil; icra ve iflas hukuku kurallarına göre ve icra daireleri aracılığıyla yapılacağı anlamına gelmektedir.

Yargı kararını uygulamayan bakan hakkında ceza davasının Yüce Divan'da açılması gerekir.

İdari yargı yerlerinin verdikleri iptal kararları kendiliğinden sonuç doğurmamaktadır. İptal kararları geçmişe etkili olduğundan yani yapıldığı andan itibaren hükümsüz kılındığından idarenin iptal kararlarını yaşama geçirmek için birtakım işlemler yapması veya eylemlerde bulunması gerekmektedir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu, idari yargıda verilen kararların uygulanmasını düzenlemekle yetinmemiş; ayrıca kararların uygulanmaması halini de öngörmüştür. Kanun’a göre, Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararlarına göre işlem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danıştay ve ilgili idare mahkemesinde maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.