İDARİ YARGI

Tam yargı davaları

Hukuk devleti

yedi

objektif

çevrenin korunmasına ilişkin işlemler

Kaymakamlık

otuz

altmış

yedi - yedi

otuz gün

İdari yargıda davalar iptal ve tam yargı davaları olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir.

İptal davası, idari işlemlerin hukuka aykırılıkları sebebiyle, hukuk âleminden kaldırılmalarını sağlamaya yönelik bir dava türüdür. Anayasa Mahkemesi’nin ifadesiyle: “Yönetsel işlemlerin hukuka uygunluğunun denetiminde iptal davası yolu asıldır. İptal davaları, kişilerin kendi yararlarına sonuç almalarını amaçlamakla birlikte genelde hukuka uygunluğu sağlayarak kamu yararını gerçekleştirir.

İdarî yargıda “idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar” biçiminde tanımlanan iptal davaları, idarenin hukuka uygun davranmasını sağlayarak hukuk devletini gerçekleştiren önemli yollardandır.

Dava Konusu İşlem: İdari işlemlerin hukuka aykırı olduklarından dolayı, iptalleri için dava açılabilmesinin ilk koşulu, ortada dava konusu edilebilir bir işlem bulunmasıdır. İptal davası, kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işleme karşı açılabilir.

İdari Yargılama Usulü Kanununa göre iptal davası, idari işlemlerden dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılabilecektir.

Davalı İdare İptal davalarında davalı, işlemi yapan idaredir. Cumhurbaşkanlığı işlemlerinde, Cumhurbaşkanlığı davalı konumundadır. Bakanlıkların merkez teşkilatının işlemlerine karşı açılacak davalarda bakanlık; taşra teşkilatının işlemlerinde ise illerde valilik, ilçelerde kaymakamlık hasım gösterilir. Kamu tüzelkişilerinin veya bu tüzelkişilerin bünyesindeki birimlerin işlemlerinde husumet, tüzelkişiliği temsile yetkili yürütme organına yöneltilir. Müsteşarlık, başkanlık ve genel müdürlük olarak yapılandırılan, tüzel kişiliği olmayan Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kuruluşlar, mevzuatla kendi görev alanlarına giren konularda nihai, kesin işlem yapabildikleri gerekçesiyle iptal davalarında davalı olarak kabul edilmektedirler.

Danıştay’da Görülen Davalar Danıştay Kanunu’nun 24. maddesine göre, şu davalarda, Danıştay ilk derece mahkemesi olarak görev yapar:

c. Tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.

Hukuka Uygunluk Karinesi İdari işlemlerin, hukuka uygun olduklarına dair bir yargı kararına gereksinim duymadan hukuka uygun kabul edilerek ilgililer üzerinde hukuki sonuç doğurmasıdır.

Yukarıda belirtildiği gibi Danıştay ve idare mahkemelerinde iptal davası açılması, dava edilen işlemin uygulanmasını durdurmamaktadır.

Dava Ehliyeti İYUK’un 2/b. maddesine göre, tam yargı davası, idari eylem veya işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılabilecektir. Yukarıda açıklandığı üzere, muhtel kelimesi, bozulmuş, eksilmiş, zarara uğramış anlamına gelmektedir. İptal davasında işlemle davacı arasında makul, güncel ve meşru bir ilgi aranırken, tam yargı davasında kişisel bir hakkın zarara uğraması gerekmektedir.