İDARİ YARGI

1838 yılında kurulup daha sonra Şura-yı Devlet ve Meclis-i Ahkâm-ı Adliye olarak ikiye ayrılacak olan ve hem memurların yargılanması hem de idari davalara bakmış olan mahkeme Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliye'dir.

İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını Danıştay değil Bölge İdare Mahkemesi karara bağlamaktadır.

Genel Sekreter, Danıştay Genel Kurulu üyesi olup Danıştay meslek mensuplarından biri değildir.

Danıştay üyeleri on iki yıl için seçilmektedirler.

Danıştay'ın bir adet idari dairesi bulunmaktadır. Bu daire de Birinci Daire'dir.

Özel kanunlarda aksi belirtilmediği takdirde dava daireleri arasındaki işbölümü Danıştay Başkanlık Kurulu tarafından belirlenir.

Danıştay'ın görevlerinden biri olan imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini inceleyip görüş bildirme görevi Danıştay organlarından "İdari İşler Kurulu" tarafından yerine getirilmektedir.

Başkanlık Kurulu kararlarına karşı Başkanlar Kurulu'na en fazla yedi gün içinde itiraz edilebilmektedir.

İstinaf mahkemesi olarak görev yapan ve ilk derece mahkemeleri tarafından yürütmeyi durdurma istemleri hakkında verilen kararlara karşı yapılan itirazları karara bağlayan yargı mercii Bölge İdare Mahkemesidir.

Aynı yargı çevresindeki birden çok idare ve vergi mahkemesi arasındaki işbölümü HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu) tarafından belirlenir.

İdari yargıda genel görevli mahkemeler idare mahkemeleridir.

Kamu kudreti: İdarenin kamu yararını gerçekleştirebilmek için özel hukuk kişileri karşısında bu kişilerin rızaları aranmaksızın işlemler yapabilme şeklinde sahip olduğu üstün yetki ve ayrıcalıklardır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda, Tanzimat sonrasında Fransa örneği benimsenmiş, idari uyuşmazlıklara kadılar değil, mülkiye memurları bakmaya başlamıştır.

1876 Anayasası döneminde idari yargı sisteminden vazgeçilmişse de 1924 Anayasası ile idare davalarına bakmak ve idari uyuşmazlıkları çözmek üzere Danıştay (Şura-yı Devlet) kurulması öngörülmüş; aynı sistem 1961 ve 1982 Anayasaları’yla da sürdürülmüştür.

İl idare kurulu: Merkezi idarenin taşra teşkilatında yer alan il idaresinin, istişari ve idari nitelikte görevleri yerine getiren, valinin ya da görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığı altında hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim, bayındırlık, sağlık, tarım ve veteriner il müdürlerinden oluşan bölümüdür.

Danıştay dokuzu dava ve biri idari daire olmak üzere, on daireden oluşur.

İptal davası: İdari işlemlere karşı menfaati ihlal edilenler tarafından, yetki, şekil, konu, sebep ve maksat unsurlarından birinin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla idari yargıda açılan davadır.

Danıştay Genel Kurulu, Danıştay Kanunu ve diğer kanunlarla verilen seçim görevleri ile diğer görevleri yapar ve Danıştay Kanunu’nda öngörülen içtüzük ve yönetmelikleri kabul eder.

İdari İşler Kurulu: Kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini; Kanunlarda Danıştay İdari İşler Kurulu’nda görüşüleceği yazılı olan işleri; İdari Daireden çıkan işlerden Danıştay Başkanının havale edeceği işleri inceler, karara bağlar ve görüşünü bildirir.

İçtihatları Birleştirme Kurulu, adından da anlaşılacağı üzere, Danıştay kararları arasındaki farklılıkları gidermekle görevlidir.