İDARİ YARGI - Deneme Sınavı - 9

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurmadan önce tüketilmesi gereken en son iç hukuk yolu Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolu olarak kabul edilmektedir. Bu başvuru yolu 2010 yılında getirilmiştir.

Adli yargı ilk derece mahkemelerinin verdikleri kararları inceleyen merci Bölge Adliye Mahkemesi'dir.

Vergi ve benzeri mali yükümlülükler konusunda Danıştay ve Sayıştay arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır. Sayıştay bir yargı mercii değil hesap mahkemesidir. Anayasa'nın yargı bölümünde 160. maddede düzenlenen bir kurumdur.

Birden fazla yargı düzeninin varlığının kaçınılmaz sonucu olan görev ve hüküm uyuşmazlıklarının çözümlenmesi için Uyuşmazlık Mahkemesi kurulmuştur.

Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek, sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.

Yürütme ve idarenin hukuka aykırı işlemlerini iptal etmek; idari işlem ve eylemlerden zarar görenlerin zararlarının tazminini sağlamakla görevli yargı düzeni idari yargıdır.

Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.

Adli yargı ceza davalarının ve kişiler arasında çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümlendiği genel yargı düzenidir.

Adli yargı ceza davalarının ve kişiler arasında çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümlendiği genel yargı düzenidir. Bu yargı düzeninin yüksek mahkemesi Yargıtay’dır.

1982 Anayasası’nda yapılan 2010 değişikliği ile, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru imkânı getirilmiştir. Buna göre: Herkes, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmazdan önce tüketilmesi gereken bir son iç hukuk yoludur.

Siyasal partilerin gelir ve giderlerinin yasalara uygunluğunun denetimi Anayasa Mahkemesince yapılmaktadır.

Anayasa Mahkemesi’nin başlıca görevleri anayasa uygunluk denetimi yapmak, siyasi partilerin mali denetimini yapmak, kapatılma taleplerini karara bağlamak ve bazı parlamento kararlarını denetlemektir.

Anayasa’nın 138.maddesine göre, hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasa’ya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına
ilişkin olanlar dışındaki kararlarına
karşı yargı mercilerine başvurulamaz.

Temyiz
İki dereceli yargı sisteminde ilk derece mahkemelerince üç dereceli yargı sisteminde istinaf mercilerince verilen kararda usul ve hukuk kurallarına aykırılık bulunduğu iddiası ile kararın bozulması için yüksek dereceli mahkemeye yapılan başvuru.

Hüküm Uyuşmazlığı
Adli ve idari mercilerinden en az ikisi tarafından, görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin, taraflarından en az biri aynı olan ve kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi olanaksız bulunan hallerde ortaya çıkan ve Uyuşmazlık Mahkemesince giderilecek uyuşmazlıktır.

Görev Uyuşmazlığı
Adli ve idari yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz ya da görevli görmeleri halinde ortaya çıkan ve Uyuşmazlık Mahkemesince giderilecek uyuşmazlıktır.

Anayasa’nın 9.maddesi, yargıyı bir devlet işlevi olarak düzenlemiş ve yargı yetkisinin, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağını belirtmiştir.

Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir.

Siyasal Parti

Milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak demokratik bir Devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar.