İDARİ YARGI - Deneme Sınavı - 5

İptal davası: İdari işlemlere karşı menfaati ihlal edilenler tarafından, yetki, şekil, konu, sebep ve maksat unsurlarından birinin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla idari yargıda açılan davadır.

İdari rejim sistemi Fransa'dan alınmıştır.

İdarenin kamu yararını temin etmek için özel hukuk kişilerinden farklı olarak özel hukuku aşan ayrıcalıklara ve kuvvete sahip olmasına kamu kudreti denir.

1838 yılında kurulup daha sonra Şura-yı Devlet ve Meclis-i Ahkâm-ı Adliye olarak ikiye ayrılacak olan ve hem memurların yargılanması hem de idari davalara bakmış olan mahkeme Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliye'dir.

İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını Danıştay değil Bölge İdare Mahkemesi karara bağlamaktadır.

Genel Sekreter, Danıştay Genel Kurulu üyesi olup Danıştay meslek mensuplarından biri değildir.

Danıştay üyeleri on iki yıl için seçilmektedirler.

Danıştay'ın bir adet idari dairesi bulunmaktadır. Bu daire de Birinci Daire'dir.

Özel kanunlarda aksi belirtilmediği takdirde dava daireleri arasındaki işbölümü Danıştay Başkanlık Kurulu tarafından belirlenir.

Danıştay'ın görevlerinden biri olan imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini inceleyip görüş bildirme görevi Danıştay organlarından "İdari İşler Kurulu" tarafından yerine getirilmektedir.

Başkanlık Kurulu kararlarına karşı Başkanlar Kurulu'na en fazla yedi gün içinde itiraz edilebilmektedir.

İstinaf mahkemesi olarak görev yapan ve ilk derece mahkemeleri tarafından yürütmeyi durdurma istemleri hakkında verilen kararlara karşı yapılan itirazları karara bağlayan yargı mercii Bölge İdare Mahkemesidir.

Aynı yargı çevresindeki birden çok idare ve vergi mahkemesi arasındaki işbölümü HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu) tarafından belirlenir.

İdari yargıda genel görevli mahkemeler idare mahkemeleridir.

Kamu kudreti: İdarenin kamu yararını gerçekleştirebilmek için özel hukuk kişileri karşısında bu kişilerin rızaları aranmaksızın işlemler yapabilme şeklinde sahip olduğu üstün yetki ve ayrıcalıklardır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda, Tanzimat sonrasında Fransa örneği benimsenmiş, idari uyuşmazlıklara kadılar değil, mülkiye memurları bakmaya başlamıştır.

1876 Anayasası döneminde idari yargı sisteminden vazgeçilmişse de 1924 Anayasası ile idare davalarına bakmak ve idari uyuşmazlıkları çözmek üzere Danıştay (Şura-yı Devlet) kurulması öngörülmüş; aynı sistem 1961 ve 1982 Anayasaları’yla da sürdürülmüştür.

İl idare kurulu: Merkezi idarenin taşra teşkilatında yer alan il idaresinin, istişari ve idari nitelikte görevleri yerine getiren, valinin ya da görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığı altında hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim, bayındırlık, sağlık, tarım ve veteriner il müdürlerinden oluşan bölümüdür.

Danıştay dokuzu dava ve biri idari daire olmak üzere, on daireden oluşur.

İptal davası: İdari işlemlere karşı menfaati ihlal edilenler tarafından, yetki, şekil, konu, sebep ve maksat unsurlarından birinin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla idari yargıda açılan davadır.