İDARİ YARGI VE ANAYASA YARGISI

Davacının Aynı Dilekçe ile Birden Çok İşleme Karşı Dava Açması

Bu çerçevede dava konusu işlemlerden birinin diğerinin sonucu veya birinin konusunun diğerinin nedeni olması, bir işlemin diğerine dayanılarak yapılması, bir işlem hakkında karar verilebilmesi için diğerinin de değerlendirilmesinin veya incelenmesinin gerekmesi, birinin diğerini etkilemesi iki işlem arasında “bağlılık” olduğu, dolayısıyla ikisine karşı aynı dilekçeyle dava açılabileceği anlamına gelir. İşlemler arasındaki bağlılığın derecesi ve niteliği, işlemlerin özelliği ve ilgili hukuk kurallarının bunlara uygulanma usulüne bağlı olarak yargısal içtihatlarla saptanmaktadır.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Birden Çok Kişinin Aynı Dilekçe ile Tek Bir İşleme Karşı Dava Açması

Burada birden çok kişinin tek dilekçeyle dava açması için davaya yol açan olay veya hukuki nedenlerin aynı olması tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda kişilerin ortak hak veya menfaatlere sahip olması gerektiğine dikkat edilmelidir. Kişiler arasındaki hak veya menfaat ortaklığı ile dava konusu olayın veya işlemin hukuki ve maddi sebeplerinin aynı olup olmadığını idari yargı mercileri her davanın nitelik ve içeriğine göre belirlemektedirler. Bunu saptarken, her bir davacı için verilecek karardan tüm ilgililerin de yararlanabilmesi durumunu dikkate almaktadırlar. Aralarında hak veya menfaat ortaklığı olan birden çok kişi tek dilekçe ile hem idari işlemlere hem de idari eylemlere iptal ya da tam yargı davası açabilmektedirler. İptal davalarında işlemin hukuka aykırılık unsurlarının aynı olması, tam yargı davalarında ise uğranılan zararın nitelik ve nicelik yönünden aynı olması ve aynı (kusurlu ya da kusursuz) sorumluluk ilkesine dayanılması şarttır. Bu şekilde aynı dilekçeyle dava açan kişilerin ortak adres göstermeleri ve davanın yürütülmesi esnasında beraber hareket etmeleri şarttır.

Doğru cevap e) şıkkıdır

Dava açmanın yargılama usulü açısından önemli hukuki sonuçları şunlardır:

Dava açmanın yukarıda sayılan ilk dört sonucu medeni veya idari yargılama hukuku açısından genel ve ortak sonuçlar iken yürütmenin durdurulması yalnızca idari yargıya özgü özel bir sonuç ve müessesedir.

Doğru cevap b) şıkkıdır

İdari davalarda yürütmenin durdurulması müessesesinin biçimsel şartları ve özellikleri şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap a) şıkkıdır

Hâkimler, hüküm verme zorunluluğu çerçevesinde davacının istemiyle bağlı ve sınırlı olup davayı bu istem sınırları içinde kabul, kısmen kabul, ret veya kısmen reddederek karara bağlayabilirler. İptal davasında davacının iptalini istediği bir işlem dışında başka bir işlemi iptal edemez ya da davacı talepte bulunmamışsa yürütmenin durdurulmasına ya da işlemden görülen zarara karşılık tazminat ödenmesine hükmedemezler.

Doğru cevap c) şıkkıdır

Yürütmenin durdurulması müessesesi ve koşulları önemine binaen, 1980 sonrası hem Anayasa hem de 2577 sayılı İYUK tarafından düzenlenmiştir. Anayasanın Md. 125/5-6’da ilgili düzenleme şöyledir: “İdari işlemin uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Kanun, olağanüstü hallerde, seferberlik ve savaş hâlinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.”

Doğru cevap a) şıkkıdır

İdarenin iptal kararını yerine getirme yükümlülüğü, iptal davalarında yargı yerlerince verilen yürütmeyi durdurma kararları için de aynen geçerlidir. Binaenaleyh, iptal ya da tam yargı davalarına ait nihai hükümlerin yerine getirilmemesinde olduğu gibi, idarenin yürütmenin durdurulması kararlarının gereğini yerine getirmemesi ağır hizmet kusuru olup mali sorumluluğunu gerektirir. İşlemi 103 İdari Yargı ve Anayasa Yargısı 3 yürürlükten kaldırmayan, geciktirerek uygulayan veya gereği gibi uygulamayan idare aleyhine açılacak davada, tazminat (tam yargı davasını) görecek görevli ve yetkili idari yargı mercii, iptal kararını vermiş olan mahkemedir. İdarenin yargı kararını yerine getirmemesi sonucu açılan tazminat davası sonucu tazminat ödemesi, yürütmenin durdurulması kararının gereğini yerine getirme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Yani idarenin yargı kararını uygulamak ya da tazminat ödemek gibi bir tercihi ya da takdir yetkisi asla bulunmamaktadır.

Doğru cevap c) şıkkıdır

Tablo 3.2’den

Kanun Yolu (İlgisine göre İstinaf veya Temyiz Yolu) Açık Olan Kararlar:

Doğru cevap e) şıkkıdır

İstenen bilgi ve belgeler Devletin güvenliğine veya yüksek menfaatlerine veya Devletin güvenliği ve yüksek menfaatleriyle birlikte yabancı devletlere de ilişkin ise, Cumhurbaşkanı ya da ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan, gerekçesini bildirmek suretiyle, söz konusu bilgi ve belgeleri vermeyebilir. Verilmeyen bilgi ve belgelere dayanılarak ileri sürülen savunmaya göre karar verilemez.

Doğru cevap b) şıkkıdır

İster ilk derece sıfatıyla baktığı davalarda Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinin kararlarında, isterse bölge idare mahkemelerinin istinaf, Danıştay’ın temyiz, kararın düzeltilmesi ve yargılamanın yenilenmesi kararlarında olsun, tüm idari yargı mercilerinin kararlarında belirtilmesi gereken 9 husus şunlardır:

ı. Kararı veren dairenin veya mahkemenin adı ve dosyanın esas ve karar numarası.

Kararlar, verildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yazılır ve imzalanır.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Dava dilekçesinin tarihinin olmaması, dilekçenin mahkeme dosyasına kayıt tarihi belli olduğu için, dilekçenin reddine neden olmaz.

İdari davalar, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılır.

Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler dava dilekçesinde gösterilmesi zorunlu olan hususlardan biridir.

İdari yargı yerlerine verilen dilekçelerin kaydı esas defterine kaydedilir.

Davaların tümü ilk derece düzeyinde görülmekte olan davalar olmalı, yani aynı yargı- lama düzeyinde (safahatta) bulunmalıdırlar.

Dava dilekçeleri terditli olarak açılamaz.
Yani, istem sonucunda hüküm altına alınması istenen hususun mahkemece reddedilmesi durumunda onun yerine başka bir hususun hüküm altına alınması istenemez.

Derdestlik, bir davanın görevli ve yetkili yargı yerince görülmeye başlamasıdır.

İdarenin iptal kararını yerine getirme yükümlülüğü, iptal davalarında yargı yerlerince verilen yürütmeyi durdurma kararları için de aynen geçerlidir.

İlk inceleme usulü hukukumuza 1931 yılında kabul edilen 1859 sayılı Kanun ile girmiştir.

Davaya konu olan işlem kesin ve icrai bir işlem olmayıp hazırlayıcı, yol gösterici, planlayıcı, öneri ve danışma niteliğinde bir işlem ise “davanın reddine” karar verilir.