Aof Panel

S

Yargıda dış görev ne demektir?

Yargı düzenleri ya da kolları arasında görev ayrımları olduğu gibi yargı düzenlerinin kendi içinde de görev ayrımları bulunur.

Dış görev, bir davanın konusu itibariyle hangi yargı düzeninin yetki alanına girdiğini anlatır.

S

Yargıda iç görev ne demektir?

Yargı düzenleri ya da kolları arasında görev ayrımları olduğu gibi yargı düzenlerinin kendi içinde de görev ayrımları bulunur.

İç görev, bir yargı düzeninin kendi bünyesinde bulunan mahkemeleri arasındaki konu paylaşımını ifade eder.

S

Uyuşmazlık Mahkemesi tarafından idari yargının görev alanını adli yargıya karşı korumak amacıyla çeşitli ölçütler geliştirilmiştir. Bunlar nelerdir?

Kamu Gücü Ölçütü (Toulouse Ekolü)
Kamu Hizmeti Ölçütü (Bordeaux Ekolü)
Kamu Yararı Ölçütü
Yeni Kamu Gücü (Eşitsizlik) Ölçütü
Kamu Kanunu Ölçütü
İdari İşlem, İdari Eylem ve İdari Sözleşme Ölçütü

S

İdari yargının görev alanı dışında kalan hukuksal uyuşmazlıklar nelerdir?

1. Yasama Organının Yasama İşlevleri

2. Yargı Organlarının Yargısal İşlevleri

3. Seçimle İlgili Uyuşmazlıklar

4. Yasama Kısıntısı Kapsamındaki İdari işlemler

5. Yürütmenin Siyasal Nitelikli İşlevleri

6. Özel Hukuk Kişileri Arasındaki Uyuşmazlıklar

7. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar

8. KİT’lerin Özel Hukuka Tabi Faaliyetleri

9. Kamu Görevlilerine Karşı Açılan Davalar

10. Yönetimin Kişilere Karşı Açtığı Davalar

11.Yönetimce Yapılan Haksız Ödemelerin Geri Alınmasına İlişkin Uyuşmazlıklar

12.Yönetimin Taşıt Araçlarının Yaptığı Ka- zalardan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar

13. Yönetimin Fiili Yol (Haksız Fiil) Kapsa- mında Verdiği Zararların Tazminine İlişkin Uyuşmazlıklar

14. İdari Nitelikte Olmalarına Rağmen Yasa Koyucunun Adli Yargıyı Görevli Saydığı Uyuşmazlıklar

15. İdari Para Cezalarına İlişkin Uyuşmazlıkla

16. Kanunlarla Adli Yargının Görev Alanına Dâhil Edilen Diğer Uyuşmazlıklar

S

Fiili yol ya da haksız fiil ne demektir?

idarenin açık ve ağır olarak idari usul ve esaslara ve hukuka aykırı biçimde temel hak ve hürriyetlere, özellikle de mülkiyet hakkına müdahale (tecavüz) eden eylem ve etkinlikleridir.

S

Uyuşmazlık Mahkemesi'nin görevi nedir?

1982 Anayasasının Uyuşmazlık Mahkemesi’ni düzenleyen 158. Maddesine göre, Uyuşmazlık Mahkemesi adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar. Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.

S

"Olumlu görev uyuşmazlığı çıkarma" ne demektir?

Adli ve idari bir yargı merciinde açılmış olan davada, diğerinin görev alanına gir- diği gerekçesiyle ileri sürülen görev itirazının reddi üzerine, kendi görev alanına girdiği ileri sürülen, dolayısıyla görev alanı korunmak istenen ilgili Başsavcı veya Başkanun sözcüsü tarafından görev konusunun incelenmesinin Uyuşmazlık Mahkemesi’nden istenmesidir.

S

Olumlu görev uyuşmazlığı çıkarma süreci hangi koşullarda gerçekleşir?

Davaya bakan mahkemeye görev itirazında bulunulması
Davaya bakan mahkemenin görev itirazını reddetmesi
Görev itirazında bulunan tarafın görev itirazının reddedilmesi üzerine, onbeş gün içinde uyuşmazlık çıkarmaya yetkili makama (görev alanı korunmak istenen Başsavcıya) sunul- mak üzere itirazı reddeden yargı merciine iki nüsha dilekçeyi vermesi
Davanın diğer tarafına uyuşmazlık çıkarma istemini içeren dilekçenin tebliği
Mahkemenin dilekçeyi uyuşmazlık çıkarma yetkisine sahip başsavcıya havalesi
Uyuşmazlık çıkarmaya yetkili Başsavcının istemi reddi
Başsavcı’nın istemi kabulü ve on gün içinde Uyuşmazlık Mahkemesine başvurması
Başsavcının uyuşmazlık çıkarmasıyla davaya bakan mahkemenin davayı ertelemesi
Uyuşmazlık Mahkemesinin altı ayda kararını vermesi
Uyuşmazlık Mahkemesinin işlemleri ve kararı

S

Olumsuz görev uyuşmazlığı ne demektir?

Olumsuz görev uyuşmazlığı: adli ve idari yargı mercilerinin en az ikisinin:
tarafları, konusu, sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olduğu durumda ortaya çıkan ve Uyuşmazlık Mahkemesinin görevli yargı kolunu belirlemesiyle çözümlenen yargı kolu uyuşmazlığıdır.

S

Olumsuz görev uyuşmazlığı çıkarma sürecinde Uyuşmazlık makemesince yapılacak işlemler nelerdir?

Uyuşmazlık Mahkemesi, ikinci kesinleşmiş görevsizlik kararını veren mahkemenin gönderdiği olumsuz görev uyuşmazlığıyla ilgili dosyayı inceler. İlk inceleme sırasında ve gerekli gördüğü hallerde ilgili Başsavcıların görüşünü de alır. Uyuşmazlık Mahkemesi görevli yargı merciini belirtip görevsizlik kararı veren mahkemenin kararını kaldırır ve bu durumu mahkemeye bildirir. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin görevlilik kararının tebliğini alan mahkeme ayrıca bir görevlilik kararı almadan davayı görmeye başlar.

S

Hüküm uyuşmazlığı çıkarma koşulları nelerdir?

1. İki ayrı yargı kolunda verilmiş iki ayrı yargı kararı bulunmalıdır.

2. Kararlar esasa ilişkin ve kesin veya kesinleşmiş olmalıdır.

3. Kararların dayandığı davaların konusu, sebebi ve taraflarından en az biri aynı olmalıdır.

S

Hüküm uyuşmazlığını çıkarma sürecinde uygulanacak inceleme kuralları nelerdir?

Hüküm uyuşmazlıklarında Uyuşmazlık Mahkemesi, İdari Yargılama Usulü Kanununun Uyuşmazlık Mahkemesi Kanununa aykırı olmayan hükümlerini uygulamak suretiyle anlaşmazlığın esasını ilk ve son derece mahkemesi sıfatıyla kesin olarak karara bağlar. Uyuşmazlık Mahkemesi hüküm uyuşmazlıklarını dosya üzerinde inceleyerek karara bağlar. Gerekli gördüğü hâllerde veya istek üzerine tarafları da dinleyebilir.

S

İdari yargı sisteminde görev ve yetkiye ilişkin kurallar nelerdir?

İdari yargıda görev ve yetki (İYUK 32/2) kamu düzenindendir.
Görev ve yetki konusu, davanın kanun yol- ları (temyiz) dâhil her aşamasında yargı yeri tarafından re’sen (kendiliğinden) inceleneceği gibi, taraflar da görevsizlik ya da yetkisizlik itirazında bulunabilirler.
İdari yargıda görev ya da yetki sözleşmesi yapı- lamaz. Görev ve yetki konuları kanun ile dü- zenlendiğinden, taraflar aralarında anlaşarak görevli ve yetkili mahkemeyi belirleyemezler.
İdari yargıda, hukuki uyuşmazlıklar için ön- görülen özel görev veya yetki kuralları, her zaman genel görev ve yetki kurallarından öncelikli olarak gelir. İdari yargıda özel görev ve yetki kuralı, genel görev ve yetki kuralını kaldırır. Bir idari dava için birden çok görevli ve yetkili mahkeme öngörülmemiştir. Özel yetki kuralı öngörülen uyuşmazlıkların özel görevli mahkemelerde görülmesi şarttır.
5. Adli ya da askeri yargı düzeninin görev alanına giren bir dava idari yargı yerlerine açıl- mışsa (dış görev sorunu), dava görevsizlik nedeniyle reddedilir (İYUK 15/1-a).

6. İdari yargı düzeninin görev alanına giren bir dava görevsiz ya da yetkisiz idari yargı merciine açılmışsa (iç görev sorunu), dava görevsizlik ya da yetkisizlik nedeniyle red- dedilir. Ancak dış görev sorunundan farklı olarak bu durumda davayı reddeden idari yargı mercii dava dosyasını kendiliğinden görevli ve yetkili idari yargı merciine gön- derir (İYUK 15/1-a ve 43/1).

7. İdari yargı mercilerinin kendilerini görevli veya yetkili görerek tarafların yaptığı görev ya da yetki itirazlarını reddeden kararları bir ara karar niteliğinde olduğu için, tek başına istinaf/temyiz olunamayıp ancak davayı sonuçlandıran nihai kararla birlikte istinaf/ temyiz olunabilir.

S

Danıştayın Yargısal görevleri nelerdir?

1. İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştay:

Danıştay Kanunu’nun aşağıda incelenen 24. Maddesindeki idari işlem ve eylemlere ilişkin açılacak iptal ve tam yargı davalarını ilk ve son derece mahkemesi olarak karara bağlar (DK Md. 23 ve 24).

2. Temyiz Yeri Olarak Danıştay:

Bölge idare mahkemelerinin istinaf yoluyla verdiği kararlar ile ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler ve

3. İdari Yargı Mercileri Arasındaki Görev ve Yetki Uyuşmazlıklarının Çözüm Yeri Olarak Danıştay:

Danıştay, idari yargı düzenindeki idari yargı mercileri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmaz- lıklarını giderip karar bağlar (DK Md. 27/2-5 ve 6,52/1-d ve e, İYUK Md. 43 ve 44).

Görev Alanına Giren Bağlantılı Dava İstem- leri Hakkında Bağlantı Olup Olmadığı Yö- nünde Karar Verme Mercii Olarak Danıştay (İYUK Md. 38, 39, 41 ve 42).
İçtihadı Birleştirme Kararları Alma Mercii Olarak Danıştay:

Danıştay kendi dava dairelerinin veya dava daireleri kurullarının kararları arasındaki aykırılık ve uyuşmazlıkları gidermek veya birleştirilmiş içtihatları değiştirmek için içtihadın birleştirilmesi veya değiştirilmesine karar verir (DK Md. 39).

S

Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak görevli olduğu davalar hangileridir?

Danıştay Kanunu’nun 24. Maddesinin ilk fıkrası uyarınca, Danıştay ilk derece mahkemesi olarak:

a. Cumhurbaşkanı kararlarına,

b. Cumhurbaşkanınca çıkarılan Cumhurbaş- kanlığı kararnameleri dışındaki düzenleyici işlemlere,

c. Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere,

d. Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemlere,

e. Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere,

f. Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile,

g. Tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmet- leri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.

S

Danıştay dava dairelerinin görevleri nelerdir?

1. Danıştay Kanunu’nun yukarıda anlatılan 24. Maddesi uyarınca ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’ın görev alanına giren iptal ve tam yargı davalarını karara bağlamak,

2. Bölge idare mahkemelerinin istinaf mah- kemesi olarak baktığı davalardan İYUK Md. 46/1’de ondört bent halinde sayılan davaları temyiz mercii olarak incelemek.

Ayrıca dava dairelerinin istisnai olarak idare mahkemelerinin İYUK Md. 20/A’da “ivedi yargılama usulü” ile İYUK Md. 20/B’de “merkezî ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulü” kap- samında baktığı davaları da temyiz mercii olarak incelemektedir.

S

İdare mahkemeleri hangi davaları çözümlemekle sorumludur?

İptal davalarını,
Tam yargı davalarını,
Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklardan hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaları,
Diğer kanunlarla verilen işleri çözümler.

S

Bölge idare mahkemelerinin görevleri nelerdir?

Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkeme- lerinin kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde yapılan istinaf başvurularını inceleyip karara bağlamak (Bİ- MİVMK, 3/A ve İYUK, 45),
Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuş- mazlıklarını kesin karara bağlamak (Bİ- MİVMK, 3/A ve İYUK, 43),
İdare ve vergi mahkemelerinin yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verdikleri kararlara karşı yedi günde yapılan itirazları inceler ve yine yedi günde kesin olarak karara bağlamak (İYUK, 27/6),
Yargı çevrelerindeki idare ve vergi mahkemelerinde açılmış olan davaların bağlantılı olup olmadıklarına karar vermek (İYUK, 38, 40, 41, 42),
Yargı çevresindeki mahkeme veya mahkemeler arasında merci tayini yapmak (İYUK, 44),
İdare ve vergi mahkemelerinde reddedilen başkan ve üye sayısının birden çok olması durumunda ret istemlerini karara bağlamak (İYUK, 57).

S

İptal davasının özellikleri nelerdir?

1. İptal davasının konusu kesin ve yürütülmesi gereken (icrai) idari işlemlerdir.

2. İptal davasının açılabilmesi için “menfaat ihlali" gerekli ve yeterlidir.

3. İptal davası; idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarından en az birinin hukuka aykırı olmalarından dolayı açılır.

4. İdari yargı mercii, iptal davasında yalnızca davaya konu olan işlemi hukuka aykırı olmasından dolayı iptal eder, yerindelik denetimi yapamaz.

5. İptal davası objektif nitelikli bir davadır.

S

Bir idari işleme ilişkin dava açma süresinin durması hangi koşulların gerçekleşmesiyle ortaya çıkar?

İdareye başvuru dava açma süresi içinde yapılmalıdır.
Başvuru kanunda belirtilen dört istemden birinin tesisi yapılmalıdır.
Başvuru, İşlemi Tesis Eden İdari Makamın Hiyerarşik Üst Makamına, Üst Makamın Bulunmaması Durumunda İşlemi Tesis Eden Makama Yapılmalıdır.

4. Aleyhine başvurulacak işlemin idari anlamda kesin bir işlem olmaması gerekir.

5. İdareye ancak bir kez başvurulabilir.

İdari Yargıda Görev ve Yetki, İdari Davalar, Süreler