İDARİ YARGI VE ANAYASA YARGISI - Deneme Sınavı - 3

Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlilerinin yeni veya eski görev yeri idare mahkemesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Gerek akademik literatürde gerekse yargı kararlarında üzerinde bir uzlaşma olmamakla birlikte, genel olarak tam yargı davasının dört türü bulunmaktadır:
1. Tazminat davaları
2. İstirdat (geri alma) davaları
3. Vergi davaları
4. İdari sözleşmelerden doğan davalar 

Doğru cevap B seçeneğidir.

İdari yargının görev alanı ile ilgili kavram ve tanımlarına ilişkin doğru eşleşme A seçeneğinde (K-1, M-2) verilmiştir. 

Dış görev, bir davanın konusu itibariyle hangi yargı düzeninin yetki alanına girdiğini anlatır.

Yetki, uyuşmazlığın coğrafi anlamda hangi yer mahkemesinde karara bağlanacağını anlatır.

Türk pozitif hukukunda, idari yargının görev alanının belirlenmesinde en çok kabul edilip uygulanan ölçüt "İdari İşlem, İdari Eylem ve İdari Sözleşme Ölçütü" dür. 

1982 yılında kabul edilen ve idari yargı sistemini kuran 2575 sayılı Danıştay Kanunu, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare ve Vergi Mahkemeleri Kanunu ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunundaki “idari işlem”, “idari eylem” ve “idari sözleşme” kavramlarının kapsamından kaynaklanan davaları, idari yargının görev alanında değerlendirilmektedir. İdarenin kamu hizmetlerini yürütürken tek yanlı üstünlüğü, kamu gücü ve kudreti ile sonuç doğuran hukuksal “hâkimiyet tasarruflarına” “idari işlem”, bu doğrultudaki davranış, hareket ve etkinliklerine “idari eylem”, üçüncü kişilerin kamu hizmetlerinin yürütülmesi ya da yürütülmesine katkıda bulunulmasını sağlayan, içeriğini ve usulünü tek yanlı olarak belirlediği anlaşmalarına da “idari sözleşme” denmektedir.

İdari yargının görev alanı dışında kalan hangi hukuksal uyuşmazlıklar:

-Yasama Kısıntısı Kapsamındaki İdari işlemler

-Özel Hukuk Kişileri Arasındaki Uyuşmazlıklar

-İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar

-Yasama Organının Yasama İşlevleri

-Yürütmenin Siyasal Nitelikli İşlevler

- Yargı Organlarının Yargısal İşlevleri

- Seçimle İlgili Uyuşmazlıklar

“Sosyal Güvenlik Kanunundan doğan uyuşmazlıklar”, İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden
Kaynaklanan Uyuşmazlıklar kapsamında yer alır.

"Kararların dayandığı davaların konusu, sebebi ve taraflarından en az birinin aynı olması" olumlu görev uyuşmazlığı çıkarma koşullarından biri değildir. Bu koşul, Hüküm Uyuşmazlığı Çıkarma Koşullarından biridir. 

Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarma Koşulları

"Kendi dava dairelerinin veya dava daireleri kurullarının kararları arasındaki aykırılık ve uyuşmazlıkları gidermek veya birleştirilmiş içtihatları değiştirmek için içtihadın birleştirilmesi veya değiştirilmesine karar vermek" bölge idare mahkemelerinin görevlerinden biri değildir. Bu görev, Danıştay’ın Yargısal Görevlerinden biridir. 

Bölge idare mahkemelerinin görevleri şöyle sayılabilir:

İdari yargıda yetki kurallarıyla ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden D seçeneği (Danıştay’ın dava daireleri arasında ya da idare ve vergi mahkemeleri ile Danıştay dava daireleri arasında yetki sorunu ortaya çıkabilir.) yanlıştır.

İdari yargı sistemimizde yetki sorunu, yalnızca idare mahkemelerinin veya vergi mahkemelerinin kendi aralarında çıkabilir. Danıştay’ın dava daireleri arasında ya da idare, vergi mahkemeleri ile Danıştay dava daireleri arasında yetki sorunundan bahsedilemez.

İptal davası ile ilgili olarak "Dava açmak için menfaat bağı yeterlidir" ifadesi doğrudur. Diğer seçenekler tam yargı davası ile ilgilidir.

Dava dilekçesinde gösterilmesi zorunlu olan hususlar İYUK Md. 3/2’de teker teker sıralanmıştır:
Buna göre idari dava dilekçelerinde:
a. Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve
adresleri ile gerçek kişilere ait Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
b. Davanın konu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
c. Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi,
d. Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler
ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar,
e. Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu
verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı,
tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası,
gösterilir.

Kanunda belirtilen dilekçenin teslim edilebileceği makamlar, dilekçeleri en geç üç gün içinde Danıştay veya ait olduğu mahkeme başkanlığına taahhütlü olarak gönderirler.

İşlemler arasında maddi bağlılık, işlemlerin dayandığı hukuki ya da maddi sebebin ya da olayın aynı olması demektir.

Dava açmanın; 

• Zamanaşımının kesilmesi,
• Derdestlik,
• Hüküm verme zorunluluğu,
• İddia ve savunmaların sınırlandırılması: genişletilme veya değiştirilme yasağı, sonuçları yargılama usulü hukukunun genel sonuçları iken yürütmenin durdurulması yalnızca idari yargıya özgü bir yargılama müessesesidir.

Yürütmenin durdurulması istemleri
hakkında verilen kararlar;
• Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya
Vergi Dava Daireleri Kurullarına,
• bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine,
• idare ve vergi mahkemeleri ile tek
hâkim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler, dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

Kanun Yolu (İlgisine göre İstinaf veya Temyiz Yolu) Açık Olan Kararlar;

• Adli yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle
verilen görevsizlik kararları
• Ehliyet yönünden davanın reddi kararları
• Konu yönünden (kesin ve icrai bir işlem olmadığı
için) davanın reddi kararları
• Süre aşımından davanın reddi kararları
• İlgili idari mercie tevdii kararları

İdari yargıda usul hukukunun parçası olan sürenin kamu düzeninden olması ve hak düşürücü niteliğe sahip olması yönünden, kanunen öngörülen dava açma süresinin geçmesi durumunda “süre aşımından davanın reddine” karar verilir. Süre aşımından dolayı davanın reddi kararlarına karşı kanun yolları açıktır.

Danıştay’ın ilk derece mahkemesi sıfatıyla baktığı davalarda dilekçelerin bildirim aşaması tamamlandıktan sonra dava dosyası daire başkanı
tarafından görüş bildirilmek üzere Danıştay Başsavcılığına gönderilir.

Duruşmadan hemen sonra aynı gün ya da en geç onbeş gün içinde karar verilmesi dosyası tekemmül etmiş davalar için geçerlidir. Duruşmada ara kararı alınmış ya da keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına
karar verilmişse ara karar cevabından veya söz konusu incelemelerden sonra dava karara bağlanır. Yani ara karar verilen durumlarda onbeş günlük süre uygulanmaz.

Davacının Aynı Dilekçe ile Birden Çok İşleme Karşı Dava Açması

Bu çerçevede dava konusu işlemlerden birinin diğerinin sonucu veya birinin konusunun diğerinin nedeni olması, bir işlemin diğerine dayanılarak yapılması, bir işlem hakkında karar verilebilmesi için diğerinin de değerlendirilmesinin veya incelenmesinin gerekmesi, birinin diğerini etkilemesi iki işlem arasında “bağlılık” olduğu, dolayısıyla ikisine karşı aynı dilekçeyle dava açılabileceği anlamına gelir. İşlemler arasındaki bağlılığın derecesi ve niteliği, işlemlerin özelliği ve ilgili hukuk kurallarının bunlara uygulanma usulüne bağlı olarak yargısal içtihatlarla saptanmaktadır.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Birden Çok Kişinin Aynı Dilekçe ile Tek Bir İşleme Karşı Dava Açması

Burada birden çok kişinin tek dilekçeyle dava açması için davaya yol açan olay veya hukuki nedenlerin aynı olması tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda kişilerin ortak hak veya menfaatlere sahip olması gerektiğine dikkat edilmelidir. Kişiler arasındaki hak veya menfaat ortaklığı ile dava konusu olayın veya işlemin hukuki ve maddi sebeplerinin aynı olup olmadığını idari yargı mercileri her davanın nitelik ve içeriğine göre belirlemektedirler. Bunu saptarken, her bir davacı için verilecek karardan tüm ilgililerin de yararlanabilmesi durumunu dikkate almaktadırlar. Aralarında hak veya menfaat ortaklığı olan birden çok kişi tek dilekçe ile hem idari işlemlere hem de idari eylemlere iptal ya da tam yargı davası açabilmektedirler. İptal davalarında işlemin hukuka aykırılık unsurlarının aynı olması, tam yargı davalarında ise uğranılan zararın nitelik ve nicelik yönünden aynı olması ve aynı (kusurlu ya da kusursuz) sorumluluk ilkesine dayanılması şarttır. Bu şekilde aynı dilekçeyle dava açan kişilerin ortak adres göstermeleri ve davanın yürütülmesi esnasında beraber hareket etmeleri şarttır.

Doğru cevap e) şıkkıdır