İDARE HUKUKUNA GİRİŞ

Kamu düzeninin öğelerini belirlemede klasik ve modern anlayış bulunmaktadır. Klasik anlayışa göre kamu düzeninin öğeleri, kamu güvenliği (ge­nel güvenlik), kamu huzuru (dirlik ve esenlik) ve kamu sağlığıdır (genel sağlıktır). Modern anlayışa göre ise kamu düzeninin öğeleri; genel ahlâk, ka­musal estetik, insan onuru ve bireylerin kendilerine karşı korunmasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Modern anlayışa göre, kolluk makamlarının bazı durumlarda kamusal estetiği korumak ama­cıyla kolluk yetkilerini kullanabileceği kabul edil­mektedir. Örneğin belediye, bir sokaktaki evlerin dış cephesini belli bir renge boyanması kararı alabilir. Pozitif hukuku­muzdaki bunun yasal dayanağı, İmar Kanunun 21. maddesinin son fıkrasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir

İşlenmiş bir suçun takibine, delillerin elde edilmesine, faillerin kovuşturulmasına, yakalanmasına yönelmiş faaliyetler “adli kolluk” faaliyetleri kapsamına girer. Doğru cevap E seçeneğidir.

Suç işlenmesinden önce harekete geçerek kamu düzenini tehdit eden veya tehlikeye düşüren tutum ve davranışların ortaya çıkması halinde harekete geçerek önleyici ve durdurucu niteliği ağır basan görevleri yerine getiren kolluk, idârî kolluktur. Doğru cevap A seçeneğidir.

İdârî kolluk, kamu düzenini korumak, kollamak, toplum yaşamına yönelik tehlikeleri önlemek ve gü­venliği sağlamak için kurulan gerekli koşullar oluştu­ğunda da zor kullanma yetkisine sahip devletin kur­duğu idârî kuruluşlardır. Bu kuruluşlar siyasi iktidar değil Devlet tarafından kurulur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kolluk yetkisinin kullanılışında dört temel ilke vardır. Bu ilkeler, hukukilik ilkesi, ölçülülük ilkesi, gecikmede tehlike bulunması ilkesi ve müdahalede haklılık ilkesidir.   Ölçülülük ilkesi, bir hakkın veya özgürlüğün sınırlanmasında kullanılan aracın, sınırlamayla ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirmeye elverişli olmasını, bu aracın amaç için zorunlu ve gerekli olmasını ve nihayet söz konusu araçla ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir denge olmasını ifade eder. Ölçülülük ilkesi­nin üç alt ilkeden oluştuğu görülmektedir. Bu ilke­ler şunlardır: Elverişlilik ilkesi, gereklilik ilkesi ve orantılılık ilkesi. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kolluk yetkisinin kullanışı, doğrudan bireylerin hak ve özgürlüklerinin kullanımı ile ilgili olduğu için sınırsız bir yetki değildir. Bu nedenle kolluk yetkileri; amaç, konu, yer ve zaman açılarından sı­nırlandırılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kolluk alanındaki birel işlemler kamu düzenini sağlamaya yönelik yasaların ve düzenleyici kolluk işlemlerinin bireylere uygulanması niteliğindeki iş­lemleri ifade eder. Kolluk alanındaki birel işlemler, izin verme (ruhsat verme), bildirim alma, faaliyetin yasaklanması (men edilmesi), faaliyetin ertelenme­si, emir ve uyarı, kapatma, re’sen icra ve zor kullan­ma olarak sıralanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İdârî eylemler, kamu görevlilerinin, hizmet sırasındaki eylemleridir. Kolluk alanındaki idârî işlemleri kolluk makamları ve kolluk üstleri yapabilmesine rağmen, idârî eylemleri, o eylemi yapacak her kolluk görevlisi yapabilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Alt kolluk makamları üst makamların aldığı tedbir ve kuralları, gerektiğinde daha sıkı ve sert biçime sokabilirse de hafifletip yumuşatamazlar, yoksa kolluk faaliyetlerinden istenen ve beklenen sonuçları elde edemezler.

Dirlik ve esenlik kavramı, toplum gereklerini aşan maddî düzensizlik ve rahatsızlıkların bulunmayışıdır. Bir başka deyişle, dirlik ve esenlik, gürültü, duman, koku, toz gibi toplumu ve bireyleri etkileyen etkenlerin olağan sınırlar içinde kalması ve tutulmasını ifade eder.

Modern anlayışa göre, kolluk makamlarının bazı durumlarda kamusal estetiği korumak amacıyla kolluk yetkilerini kullanabileceği kabul edilmektedir. Örneğin belediye, bir sokaktaki evlerin dış cephesini belli bir renge boyanması kararını kamusal estetik açısından alabilir

Bireylerin ve evcil hayvanların bulaşıcı, salgın ve yaygın hastalıklardan korunması, toplumun sağlıklı bir çevrede yaşamasının sağlanmasına yönelik
kolluk faaliyetleri genel sağlık içindir.

İdârî kolluğa ilişkin genel düzenlemeler, sadece yasama organı tarafından değil, idâre tarafından da yapılabilir. Buna karşılık “suç ve cezalarda kanunilik ilkesi” gereğince, suç kolluğuna ilişkin düzenlemeler ancak yasayla yapılabilir.

İdârî kolluğa ilişkin genel düzenlemeler, sadece yasama organı tarafından değil, idâre tarafından da yapılabilir. Buna karşılık “suç ve cezalarda kanunilik ilkesi” gereğince, suç kolluğuna ilişkin düzenlemeler ancak yasayla yapılabilir.

MİT’in verdiği bilgiler ve topladığı istihbarat çerçevesinde eğer ortada müdahale edilmesi gereken bir durum varsa bu MİT tarafından
değil, kolluk tarafından yapılacaktır.

Belediye sınırları içinde polis örgütüne yardımcı olmak üzere çarşı ve mahalle bekçileri örgütü de kurulur ve bu örgüt de genel kolluğun içinde yer alırlar.

Kolluk yetkisinin kullanılışında dört temel ilke vardır. Bu ilkeler, hukukilik ilkesi, ölçülülük ilkesi, gecikmede tehlike bulunması ilkesi ve müdahalede
haklılık ilkesidir.Hukukilik ilkesi gereğince hukuk kurallarının koyduğu bir zorunluluğun kapsamını kolluk daraltamaz. Aynı ilke gereğince, kolluk yetkisi çerçevesinde yasalarla getirilen bir sınırlamanın veya yasaklamanın kapsamını idâre genişletemez

Kolluk faaliyetleri sırasında yapılacak işlemlerin konusu, kolluk görevlileri tarafından müdahale edilecek durumların şiddetine göre belirlenir.
Kolluk faaliyetleri çerçevesinde yapılacak işlemlerin konu öğesi, ölçülülük ilkesiyle yakından ilgilidir. Bu ilkeye göre kamu düzenini sağlamak ve korumak için alınan
önlemler hafiften ağıra doğru ilerlemelidir. Örneğin meyhaneye giren 18 yaşından küçük bir kişiyi sözlü uyarı ile men etmesi yeterli iken o kişiye kelepçe takıp evine bırakması hukuka aykırıdır.

Genel ve özel kolluk personeli değişik kamu tüzel kişilerine tabi olmasına rağmen, ödev ve denetim yönünden, bütün ülkede İçişleri Bakanının, illerde vâlinin, ilçelerde kaymakamların, bucaklarda müdürlerinotoritesi altında toplanmıştır.