İDARE HUKUKU

Dirlik ve esenlik, kamu düzeninin geleneksel unsurlarından biridir. Diğer seçeneklerde verilenler, küreselleşmeyle beraber değişen sosyal, ekonomik, siyasal ve hukuki parametrelerle kamu düzeninin kapsam ve içeriğinin değişmesi, genişleyip zenginleşmesiyle ortaya çıkmıştır.

Dirlik ve esenlik kamu huzuru, selameti, saadeti veya sükûnu olarak da ifade edilebilir. Dirlik ve esenlik unsuru, hayatın olağan akışını bozacak her türlü düzensizlik ve kamu huzurunu bozucu karışıklıkların olmaması, toplumsal huzur, sükûnet ve barışın hüküm sürmesini ihtiva eder. Dirlik ve esenliği bozucu durumlar zaman ve mekâna göre de farklılıklar gösterebilmektedir.

Jandarmanın sorumluluk alanlarında genel olarak görevleri şunlardır:
a. Mülki görevleri: Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapmak, aşağıda yer alan adli ve askeri görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla Jandarmaya verilen görevleri yapmak,
b. Adli görevleri: İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirtilen işlemleri yapmak ve bunlara ilişkin adli hizmetleri yerine getirmek,
c. Askeri görevleri: Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen askeri hizmetleri yerine getirmek.

İdarî kolluk, Devlet tüzelkişiliği ve mahalli idareler (il özel idaresi, belediye ve köy) hatta kamu tüzel kişileri adına ifa edilir. Adli kolluk ise,  sadece Devlet tüzel kişiliği kapsamında
ifa edilir.

Adlî kolluk faaliyetleri gerçekleştiren görevliler, görevlerinden dolayı işledikleri suçlarda doğrudan Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturulur. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre takibat yapılır.

Belediyenin kolluk kuvveti zabıtadır. Zabıta, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 51. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, Belediye zabıtası; beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygular.”
Ayrıca bu kanuna göre, görevlerini yaparken zabıtaya karşı gelenler, kolluk kuvvetlerine karşı gelenler gibi cezalandırılır. Zabıtanın, polis ve jandarma gibi silah taşıma yetkisi yoktur.

Özel güvenlik komisyonu, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunda belirtilen özel güvenlikle ilgili kararları almak üzere, valinin görevlendireceği bir vali yardımcısının başkanlığında il emniyet müdürlüğü, il jandarma komutanlığı, ticaret odası başkanlığı, sanayi odası başkanlığı temsilcisinden oluşur.

Merkezi idari kolluk makamları ve kolluk alanında kabul edebilecekleri düzenleyici işlemler şunlardır:
1. Cumhurbaşkanı → Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve genelgeler çıkarır.
2. İçişleri Bakanı → yönetmelik çıkarır.
3. Valiler → genel emir çıkarır.
4. Kaymakamlar → zabıta alanında genelgeler çıkarabilirler.

Merkezi idare ve mahalli idareler adına düzenleyici kolluk işlemi yapmaya yetkili olanlar
“kolluk makamları” şöyle gösterilebilir:
Merkezi idare adına:
• Cumhurbaşkanı: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve yönetmelik
• İçişleri Bakanı: Yönetmelik
• Valiler: Genel emir
•Kaymakamlar: Zabıta alanında genelgeler çıkarmak suretiyle düzenleyici işlem yapabilirler.
Mahalli idareler adına:
• İl genel meclisi: Yönetmelik
• Belediye meclisi: Yönetmelik çıkarmak suretiyle düzenleyici işlem yapabilirler.

Toplumsal güvenlik, asayiş ve emniyetin sağlanması, devamı ve korunmasından kolluk teşkilat, personel ve makamlarının yer aldığı İçişleri Bakanlığı sorumluyken; 1982 Anayasası’nın 117. maddesi uyarınca millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı, Cumhurbaşkanı sorumludur.

Kamu gücünü haiz kamu otoritelerinin, kamu düzeninin sağlanması ve bu düzenin devamı maksadıyla gerçekleştirdikleri Anayasal ve kanuni sınırlar ve yetkiler kapsamında kamu özgürlüklerini sınırlayıcı tüm iş, işlem, düzenleme, eylem, faaliyet, etkinlik, örgüt ve personeli kolluktur

Maddi güvenlik

Küreselleşmeyle beraber değişen sosyal, ekonomik, siyasal ve hukuki parametrelerle kamu düzeninin kapsam ve içeriği de değişmekte, genişleyip ve zenginleşmektedir. Bu bağlamda, kamu düzeninin yeni unsurları olarak literatüre giren kavramlar şunlardır:

İnsan Onuru, Estetik, Ekonomik Kamu Düzeni, Ekolojik Kamu Düzeni

kamu huzuru, selameti, saadeti veya sükûnu olarak dirlik ve esenliktir.

Her bir bireyin hastalıklardan kurtarılıp tedavisi anlamında sağlık, kolluk faaliyetleri çerçevesinde değil, devlet ve özel sektör tarafından hastanelerde ya da sağlık ocaklarında sunulan sağlık hizmeti çerçevesinde ele alınmasına kamu sağlığı denir

Zamandan ve mekândan görece bağımsız evrensel ahlaki standartları ifade eden “etik” kurallara aykırılığa genel ahlak denir

Mülki görevleri: Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak,
kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapmak, aşağıda yer alan adli ve askeri görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla Jandarmaya verilen görevleri
yapmak.

Küreselleşmeyle beraber değişen sosyal, ekonomik, siyasal ve hukuki parametrelerle kamu düzeninin kapsam ve içeriği de değişmekte, genişleyip ve zenginleşmektedir. Bu bağlamda, kamu düzeninin yeni unsurları olarak literatüre giren kavramlar şunlardır (Okay Tekinsoy, 2011:125-162): İnsan Onuru Doğal hukuk anlayışının yansıması olan insan onuru ve haysiyeti, genişleyen kamu düzeninin yeni unsurlarından birinci unsurunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede, liberal siyasal ideolojinin temeli olan eşitlik ve özgürlüğün öncülü olan insan onur ve haysiyetinin korunması suretiyle kamu düzeninin sağlanacağı savunulmaktadır. Estetik Kamu düzeni kavramı giderek zenginleşmekte, “estetik” gibi kavramlar da kamu düzeninin içerisinde yer bulmaktadır. Devletin artan ve çeşitlenen görev ve hizmetleri çerçevesinde kentsel estetiğin ve ahengin, mimari güzelliğin ve sanatın, kültürel ve tarihsel dokunun, maddi ve manevi entelektüel mirasın, doğal çevrenin korunması hususları, kamu düzeninin diğer unsurlarıyla bağlantılı ve tamamlayıcı olarak kolluk hizmetleri literatüründe yer almaya başlamıştır. Ekonomik Kamu Düzeni Anayasal ve kamu hukuku bağlamında devletin ekonomideki yeri ve rolü, devletin piyasalarda regülasyon fonksiyonuyla ekonomik düzeni, istikrarı ve güvenliği sağlaması anlamında “ekonomik kamu düzeni” kamu düzeninin bir diğer yeni unsuru olarak kabul edilmektedir. Ekolojik Kamu Düzeni Sürdürülebilir ekonomik kalkınma anlayışı çerçevesinde, gelecek kuşakların sağlıklı ve dengeli bir ekolojik çevrede yaşamalarını mümkün kılacak önlemlerin, koruyucu tedbirlerin alınması anlamında “ekolojik kamu düzeni”, idarenin kolluk faaliyetlerini yürütürken dikkate alacağı son derece hassas ve kritik bir kamu düzeni unsuru haline gelmiştir.

Toplumsal genel kamu düzenini sağlamakla sorumlu olan kolluk idari polistir

Suç işlenip kamu düzeni bozulduktan sonra işlenen suçu ve suç delillerini ortaya çıkarma, suçu işleyenleri yakalayıp adli makamlara teslim etmeye yönelik faaliyetleri adli kollukça yapılır