İDARE HUKUKU

Türkiye Cumhuriyeti devlet idaresi faaliyetlerini gerçekleştirebilmesi için kendi ihtiyaçlarını karşılamak durumunda olup, bunu kurum içi düzenleme ve yazışmalarla gerçekleştirir. Bu anlamda belli bir örgüt kurmak, oluşturduğu örgütte istihdam ettiği personelini yönetmek, eğitmek ve yönlendirmek durumundadır. İdarenin, kendine yönelik bu faaliyetleri iç düzen ya da özyönetim faaliyetidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kamu hizmetlerinin özünde temel ve stratejik olarak değerlendirilen bazı etkinliklere herkesin ulaşabilmesini sağlama amacı yatar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Organik açıdan kamu hizmeti, bir kamu tüzel kişisi tarafından belli bir görevi yürütmek amacıyla tahsis edilen kamu görevlileri ve araçlardır. Anayasanın 70. maddesinde yer alan “Her Türk kamu hizmetine girme hakkına sahiptir” hükmündeki kamu hizmeti ibaresi organik açıdan kullanılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kamu hizmetine egemen olan temel ilkeler; süreklilk, değişkenlik, nesnellik ve bedelsizliktir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kamu hizmetlerini yürütüldükleri alana göre, milli kamu hizmetleri ve mahalli kamu hizmetleri olarak ikiye ayırmak mümkündür. Buna göre demiryolu örneğinde görüldüğü üzere milli kamu hizmetleri, tüm ülke düzeyinde yürütülen kamu hizmetleridir ve dolayısıyla tüm vatandaşların yararlanmalarına da sunulmaktadırlar. Belli bir bölgede yürütülen ve sadece o bölge halkının yararlanmasına sunulmuş kamu hizmetleri ise, mahalli kamu hizmetleri olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bu usulde idare tarafından kurulmuş bulunan bir kamu hizmeti, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmektedir. Kamu hizmetinin, önceden kararlaştırılan belli bir bedel karşılığında, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmesidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ortak ve genel ihtiyaçlara cevap verici nitelikteki kamu hizmeti olarak kabul edilen faaliyetlerin, kanun ile idare lehine tekel konusu yapılmamış veya belli bir özel hukuk kişisine imtiyaz verilmemesi hallerinde bu faaliyetin idarenin vereceği bir izin ile özel hukuk gerçek veya tüzel kişileri tarafından da gördürülebilmeleri mümkündür. Belediyelerin toplu taşımacılık hizmetleri, eğitim ve sağlık hizmetleri bu nevidendir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Milli güvenliğin sağlanması ve silahlı kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanması konusunda TBMM 'ye karşı sorumlu olan organ yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanıdır. Bu husus Anayasamızın 117/2 maddesinde belirtilmiştir.

İdarenin görevleri arasında doğrudan kamuya yönelik olmayan tek faaliyet iç düzen faaliyetidir. İdarenin kendi içerisindeki koordinasyonu ve personeliyle ilgili işlere ilişkin bir idari faaliyettir.

İdare hukukunun konusunu ve kavramını açıklamak için kamu kudreti kavramını kullanan ve kamu hizmeti kavramının birinci teorisyeni olan hukukçu Maurice Hauriou'dur.

Bir hizmetin kamu hizmeti sayılabilmesi için kamuya yararlı olmalı ve kamuya yöneltilmelidir. Bunun yanında hizmetin, kamu kuruluşlarınca veya kamu gözetimi ve denetimi altında özel hukuk kişilerince yerine getirilebilir. Bir hizmetin kamu hizmeti sayılabilmesi için özel hukuka tabi olması değil, kamusal yönetim usullerine tabi olması gerekir.

İdarenin hiçbir dini inanca göre hareket etmemesi ve herkese aynı muameleyi yapması eşitlik ve nesnellik ilkesinin bir sonucudur.

Kamu hizmetlerinini sunumunda kural olarak aynı statüdeki kişiler aynı muameleye tabi tutulurlar. Ancak bu durum mutlak anlam taşımaz. Sosyal hayattaki birtakım eşitsizliklere mani olmak amacıyla belirli sosyal gruplar farklı muameleye tabi tutulabilir. Bu durumun eşitlik ilkesine aykırı olmayacağı Anayasamızda da ifade edilmiştir.

Bir kamusal faaliyet kamu gözetimi ve denetimi altında özel teşebbüs kişilerince yerine getirilebileceği gibi kamusal ihtiyacın ortadan kalkması halinde yetki ve usulde paralellik ilkesine göre kaldırılabilir. İdarenin özelleştirme yapması mümkündür ancak devletin hüküm ve tasarrufu altında olan ormanlar, kıyılar, tarihi eser ve yapılar özelleştirilemezler.

Kamu hizmetlerinin kurulması yasama organı tarafından veya Cumhurbaşkanı tarafından gerçekleştirilir. Yasama organı kanun ile veya Cumhurbaşkanı kararname ile kamu hizmetlerini kurar ve ihtiyaç duyulmadığında aynı usulle kaldırır.

Konularına göre kamu hizmetleri; idari, iktisadi, sosyal ve bilimsel, teknik ve kültürel kamu hizmetleri olarak dört başlıkta toplanmaktadır. Milli kamu hizmetleri ise hizmetlerin yürütüldükleri alana göre sınıflandırılmasının bir türüdür.

İdare kurulan kamu hizmetlerinin iç düzenini yapmaktadır. Bunu yaparken aşmaması gereken sınır, temel hak ve hürriyetlerdir.

Bir kamu hizmetinin zararı idareye ait olmak üzere kârdan verilecek götürü bir bedel karşılığı özel kişiye gördürülmesine müşterek emanet usulü denmektedir.

İmtiyaz sözleşmesinde imtiyazcının hiçbir kusuru olmasa dahi, kamu yararının gerektirdiği durumda idare imtiyaz sözleşmesini tek yanlı olarak feshedebilmektedir. İdare imtiyazcının zararlarını gidermek zorundadır. Bu duruma "rachat" adı verilmektedir.