İDARE HUKUKU

Kavram zaman ve yer açısından uzun süreli, devamlı, içten ve dıştan tehlike ve eylemleri içeren; belirli bir bölgeyi ilgilendiren faaliyetlerden ziyade devletin tüm varlığını ilgilendiren, hatta yalnız belli bir bölgede olsa bile tüm halkı etkileyen ve yerleşik düzeni bozan veya ortadan kaldıran nitelikteki hareketleri kapsar.

Kamu düzeninin genel güvenlik, dirlikesenlik ve genel sağlık olmak üzere asgari üç ana unsuru vardır.

Asli yetkili organ olan yasama organı tarafından toplumun genel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kararlaştırılan sürekli, düzenli, değişkenlik (uyarlanma), bedelsizlik, nesnellik ve eşitlik ilkesi gereğince yürütülen faaliyetler idarece gerçekleştirilir. Bunlardan idarenin öteden beri yürüttüğü hizmetler idari,
bedel karşılığı yürütülenler iktisadi, emeklilik ve iş güvencesi sağlayanlar sosyal, bazı özel faaliyetler ile yürüttükleri ise bilimsel-teknik-kültürel niteliktedir.

16 ve 24 Ağustos 1790 tarihli kanunlarla idari etkinlikleri allak bullak eden adli yargının denetimi yasaklanmıştır.

Kamu hizmetlerine egemen olan temel ilkeler:  

Süreklilik (=Kesintisizlik, Devamlılık)
ve Düzenlilik

Değişkenlik (=Uyarlama)

Nesnellik (=Tarafsızlık) ve Eşitlik

Kamu Hizmetlerinin Bedelsizliği (=Meccaniliği, Karşılıksız Olması)

Anayasa’nın 48. maddesinde güvence altına alınan özel teşebbüs hürriyetine yapılacak bir sınırlama ancak Anayasa’nın 13. maddesinde belirtilen şartlar kapsamında gerçekleştirilebilir.

Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri
Genellikle idarenin yakın zamanlarda özel faaliyetlere konu olan çeşitli yayınlar, tiyatro, müzik, resim, bale
ve sinema gibi sanat ve kültür hareketleri, günümüzde idarenin doğrudan uğraş alanına girmektedir. Toplum
yaşamında oynadıkları önemli rol nedeniyle kamu hizmeti haline getirilmiş bulunan bu faaliyetler, nitelikleri
gereği, idari kamu hizmetlerinin örgüt biçimleri, görev ve yetki kuralları, usulleri ve işleyişleri ile bağdaşmaz
ve kamu hukukunun katı kalıpları içinde yürütülemezler. Bu nedenle bu kamu hizmetleri için özel kuruluşlar,
bağımsız personel ve daha serbest usuller ile geniş maddi imkânlar kabul etmek mecburiyetinde kalınmıştır.

İltizam Usulü
Bu usulde idare tarafından kurulmuş bulunan bir kamu hizmeti, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmektedir. Kamu hizmetinin, önceden kararlaştırılan belli bir bedel karşılığında, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmesidir

İdarenin Türk hukuk sistemine göre kurulmuş Anonim Şirket statüsündeki bir tüzel kişi ile yaptığı sözleşme uyarınca belli bir kamu hizmetinin masrafları, kâr ve zararı özel kişiye ait olmak üzere işletilmesi usulüdür.

Devleti hukuka tabi kılma amacından hareket eden idare hukukunun konusunun ve tanımının kamu kudreti kavramıyla açıklanabileceği düşüncesini ileri süren Fransız Hukukçu Maurice Hauriou, kamu hizmeti kavramının da birinci teorisyeni olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Duguit, Fransız Kamu Hukuku Ekolü olarak adlandırılan görüşlerini idare hukukunun merkezine yerleştirmiş ve XX. yüzyıl boyunca dikkati çekecek ölçüde Fransız Danıştay’ının içtihatlarıyla geliştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Kamu hizmetleri ile ilgili olarak ülkemizde, öğretide herkesçe kabul gören niteliği gereği kamu hizmeti sayılan bir faaliyet yoktur tezine dayandırılan kamu hizmetlerinin mutlak olarak kanun koyucunun iradesine dayanması ile devletçi kalkınma modelinin varlık nedenini teşkil piyasa yetersizliği anlayışı söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Sayılanlardan hepsi kamu hizmetine hakim olan temel ilkelerdendir. Doğru cevap E'dir.

Anayasanın düzenlemeleri gereği, sosyal güvenlik ve genel sağlık hizmetleri, milli güvenlik ve devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü temin ve sürekliliğinin sağlanması bu kapsamdadır. Bunun dışındaki kamu hizmetleri, idarenin kanuniliği ilkesi gereğince kanun veya CK ile oluşturulabilir. Doğru cevap A'dır.

Ortak ve genel ihtiyaçlara cevap verici nitelikteki kamu hizmeti olarak kabul edilen faaliyetlerin, kanun ile idare lehine tekel konusu yapılmamış veya belli bir özel hukuk kişisine imtiyaz verilmemesi hallerinde bu faaliyetin idarenin vereceği bir izin ile özel hukuk gerçek veya tüzel kişileri tarafından da gördürülebilmeleri mümkündür. Belediyelerin toplu taşımacılık hizmetleri, eğitim ve sağlık hizmetleri bu nevidendir. Doğru cevap D'dir.

İltizam usulünde idare tarafından kurulmuş bulunan bir kamu hizmeti, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmektedir. Kamu hizmetinin, önceden kararlaştırılan belli bir bedel karşılığında, özel hukuk kişisi tarafından yürütülmesidir. Doğru cevap A'dır.

Tek Yanlı Değişiklik Yapma Yetkisi mevcuttur. Kamu hizmetlerinin değişkenliği özelliğinin bir sonucudur. İdare, bu yetkisi ile kamu hizmeti imtiyaz sözleşme ve şartnamesinin hüküm ve şartlarını tek yanlı idaresi ile değiştirme yetkisine sahiptir. İdarenin bu yetkisini kullanabilmesi, yeni durum ve şartların ortaya çıkmasına bağlıdır. Bu şartların oluşması halinde, idarenin tek yanlı iradesi ile yapacağı değişiklikler ile imtiyaz sahibinin yükümlülükleri artmakta ise, imtiyaz sahibine belli bir karşılık verilmesi gerekir. Doğru cevap E'dir.

Bir özel hukuk kişisiyle en çok kırk dokuz yıl süreyle imtiyaz sözleşmesi yapılabilme imkânı tanınmıştır. Danıştay’ın konuyla ilgili görüşünü açıklaması için tanınan süre iki aydır. Danıştay’ın görüşü bağlayıcı değildir. Doğru cevap C'dir.

Millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM’ye karşı, CB sorumludur (Anayasa mad. 117/2). Doğru cevap B seçeneğidir.

Kamu düzeninin genel güvenlik, dirlik-esenlik ve genel sağlık olmak üzere asgari üç ana unsuru vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.