Hukuk Devleti, İdari İşlemler ve İdari Sözleşmeler

Kelsen hukuk devletini, "kamu kudretinin sınırlarının belirlendiği normların hiyerarşize edildiği (yukarıdan aşağıya doğru sıralandığı) devlet" olarak tanımlar. 

Hazine teorisi idarenin faaliyetleri dolayısıyla hakları ihlal edilen kişilere, yargısal yönden mali karşılık elde etme imkanı tanımakta, devletin hazinesini, hükümdarın kişiliğin dışında tutmuş ve hazineyi tamamen bağımsız bir özel hukuk kişisi olarak kabul etmiştir. 

Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasının şartları şunlardır:

• Sınırlama kanun ile yapılmalı
• Sınırlamalar anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere dayandırılmalı
• Sınırlandırma ölçülülük ilkesine uygun olmalı 
• Sınırlandırma demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun ve temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunmamalı

Kanunların Anayasaya uygunluğunun denetiminde esas olan yol yargısal denetimdir. 

Anayasa Mahkemesinin denetiminin kapsamında kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM içtüzüğünün anayasaya şekil ve esas bakımından uygunluğunun denetimi vardır. 

İdarenin hukuka uygun davranmasını sağlayan yargı dışı denetim yolları, idarenin kendi içinde yapmış olduğu denetim, kamuoyu denetimi, siyasi denetim ve kamu denetçiliği (ombudsman) dir. 

Anayasaya göre kimse, işlediği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılmaz. Buna kanunsuz suç olmaz ilkesi denir. 

Kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Buna kanunsuz ceza olmaz ilkesi denir. 

Yargı bağımsızlığı, yargı organlarının yasama, yürütme organları karşısında bağımsız olmalarını ve karar verirken de hiç kimseden emir, talimat almamaları ve her türlü etkiden uzak kalmalarını ifade eder. 

Hakimlik güvencesi, hakimlerin azledilemeyeceklerini, kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyeceklerini, ve bir mahkemenin veya bir kadronun kaldırılması sebebiyle olsa da aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamayacaklarını ifade eder. 

Fonksiyonlar ayrılığı iktidarın çeşitli fonksiyonlarının, aralarında bir işbirliği bulunan değişik organlar tarafından yerine getirilmesidir. 

Kamu yararı toplumda sayıca fazla olanların çıkarının sayı bakımından az olan kişi ya da kişilerin yararına üstün tutulmasıdır. Bu anlamda toplumdaki kişisel yararların toplamının ortak paydasıdır. 

İdarenin idari, siyasi ve kamuoyuna sorumluluklarının yanında kamu hizmetlerini gerçekleştirmek için yaptığı eylem ve işlemlerden yani yürüttüğü etkinliklerden kaynaklı zararlarının tazmini için hukuk devletinin bir gereği olarak mali sorumluluğu da bulunur.

Yürütme organı ve onun doğal uzantısı konumundaki idare aygıtının, kamusal yetkileri kullanarak tek yanlı irade açıklamalarıyla tesis edilen kamu hukuku işlemleri, idarenin idari işlemlerini oluşturur. 

İdare hukuku anlamında, kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerince tek yanlı irade açıklaması ile hukuki sonuç yaratan, başka bir deyişle hukuk düzeninde değişiklik yapan işlemlere idari işlem denir. 

İdari işlemin özellikleri şunlardır: 

• Kural olarak idari makamlar tarafından kamu gücüne dayanılarak yapılır
• Tek yanlı irade açıklamasıdır
• İcrailik niteliğini taşır ve re'sen icra edilebilir
• Hukuka uygunluk karinesinden yararlanır ve yargısal denetime tabidir

İdari işlemlerin unsurları şunlardır:

• Yetki unsuru
• Şekil unsuru
• Sebep unsuru
• Konu unsuru
• Amaç unsuru

Kişi yönünden yetki, idarenin görev alanına giren bir konuda, hangi idari merciin irade açıklamaya ve dolayısıyla işlem tesis etmeye yetkili olduğunu belirtir. 

Maddi açıdan idari işlemler şunlardır:

• Düzenleyici işlemler
• Bireysel işlemler
• Şart işlemler
• Öznel işlem
• Karma işlem
• Birden çok ilgiliye yönelik bireysel işlemler

İdari sözleşmenin klasik tipleri şunlardır:

• Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri
• Müşterek emanet ve iltizam sözleşmeleri
• Kamu istikraz sözleşmeleri
• Yeraltı ve yerüstü servetlerinin işletilmesine ilişkin sözleşmeler
• Orman işletme sözleşmeleri
• İdari hizmet sözleşmeleri