İDARE HUKUKU - Deneme Sınavı - 14

Özel kanunlarla belirlenmiş spesifik ve özel bir kamu hizmetinin gereği gibi sunulması, sürekliliği ve icrası için önlem alıp denetim yapan ve müeyyideler uygulayan kolluk türü, özel idari kolluktur.

Adli kolluk: Suç işlenip kamu düzeni bozulduktan sonra işlenen suçu ve suç delillerini ortaya çıkarma, suçu işleyenleri yakalayıp adli makamlara teslim etmeye yönelik faaliyetlerdir. Yani adli kolluk suç işlendiğinde ortaya çıkmaktadır. Adli kolluk, kamu düzenini bozan eylemleri bastırmaya, cezalandırmaya yönelik (reaktif) bir faaliyettir.

İdari kolluk: Kamu düzenini korumak amacıyla, kamu düzeni bozulmadan önce gerekli tedbiri alma, önleme, denetleme faaliyetleridir. Suç işlenmesinden önce olduğundan, idari kolluğa “önleyici (proaktif) kolluk” da denilmektedir.

Merkezi idare kolluğu arasında polis, jandarma, bekçi ve sahil güvenlik yer alır

Kollukta Usuller Serbestlik Bildirim ve İzin şeklinde sıralanabilir. İltizam bunlardan birisi değildir.

Kamu düzeni, toplumsal alanda düzen tesis eden kurallar bütünüdür. Yani, toplumun dış maddi düzenidir ki bu da yollar, parklar meydanlar, alışveriş merkezleri, çarşılar, pazarlar, kafeler, kıraathaneler, eğlence yerleri, tiyatro, sinema, hamam, otel, lokanta gibi toplumun genelinin ortak olarak kullandığı herkese açık kamusal mekânlarda geçerli bulunan düzeni ifade etmektedir (Günday, 1999:290).

Kolluk faaliyetlerinin amacı olan kamu düzeninin geleneksel anlamda dört unsurunun olduğunu söylemek mümkündür: 1. Kamu güvenliği (emniyeti, asayişi) 2. Dirlik ve esenlik 3. Genel sağlık 4. Genel ahlak

Kamu düzeninin unsuru olan "genel ahlak" kapsamındadır.

Gerek yukarıda atıfta bulunan 2559 sayılı PVSK, gerek 1937 tarih ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu (ETK), 1982 tarih ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu (SGKK), 1983 tarih ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu (JTGYK) ve diğer ilgili mevzuat, gerekse kolluk hizmetleri konusundaki literatür (Duran, 1982; Giritli-Bilgen-Akgüner, 2006; Gözübüyük-Tan, 2013) beraber değerlendirildiği zaman kolluk faaliyetlerinin amacı olan kamu düzeninin geleneksel anlamda dört unsurunun olduğunu söylemek mümkündür:
1. Kamu güvenliği (emniyeti, asayişi)
2. Dirlik ve esenlik
3. Genel sağlık
4. Genel ahlak

Siyasi polis: MİT Başkanlığı uhdesinde, Devletin genel ve milli güvenliğine ilişkin konularda sorumlu kolluktur.

Mülki görevleri: Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapmak, aşağıda yer alan adli ve askeri görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla Jandarmaya verilen görevleri yapmak, jandarmanın sorumluluk alanlarında genel olarak görevleridir.

Adlî kolluk, sadece Devlet tüzel kişiliği kapsamında ifa edilir.

Başlıca özel idari hizmet kolluk türleri şunlardır:
1. Orman Muhafaza Kolluğu (1956 tarih ve 6831 sayılı Orman Kanunu)
2. Limanlar Zabıtası (1925 tarih ve 618 sayılı Limanlar Kanunu)
3. Ordu Zabıtası (İnzibat) (1961 tarih ve 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu)
4. Hudut ve Sahiller Sağlık Kolluğu (1930 tarih ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu)
5. Sınır Kolluğu (1988 tarih ve 3497 sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkında Kanun ve 1982 tarih ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu)
6. Çiftçi Mallarını Koruma Kolluğu (1941 tarih ve 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun)
7. Özel Güvenlik Kolluğu (2004 tarih ve 5188 sayılı özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun)