İDARE HUKUKU - Deneme Sınavı - 8

İdare kavramı kamu hizmeti ve idari kolluk etkinlikleriyle kamu yararı ihtiyacının giderilmesini sağlayan hizmetlerin ve kişilerin (personelin) tamamını ifade eder.

İdare hukukunun kuralları dağınık hâlde olup,
bu kurallar derlenip, bir kanunda (code) madde
madde sayılmamıştır. Çünkü tedvin edilmeiştir.

İdarenin örgütlenmesi dâhil olmak üzere devletten beklenilen farklı ve teknik görevlerin sonucundan hareketle idare hukukunun disiplinler arası
özelliği haiz olduğu kuşkusuzdur.

Hukukun kaynakları arasında bir sıralama söz konusu olup buna normlar hiyerarşisi de denilir.

Kanun en genel anlamıyla konusu ve kapsamı
ne olursa olsun Anayasa ve TBMM İçtüzüğü’nde
öngörülen usullere uygun olarak yasama organı
(TBMM) tarafından çıkarılan, CB’nin onayı ve
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bir
hukuki tasarruftur.

Doktrin, idare hukukunun yardımcı kaynaklarından biridir.

Hiyerarşi yetkisi, üstlere astların mesleki kariyerinde atama, ilerleme, yer değiştirme, ödüllendirme ve disiplin hukuku anlamında
cezalandırma yetkisini de kapsar

Hiyerarşiden kaynaklanan iptal yetkisi, astın
aldığı kararın üst tarafından hukuki olarak ortadan
kaldırılmasıdır.

İdari vesayet, bu anlamda merkezi idare ile yerinden yönetim kuruluşları arasında bütünlüğü sağlayan hukuki bir araçtır.

Yetki genişliği ilkesi merkeziyetçiliği yumuşatma ve esneklik sağlama ve merkeziyetçiliğin uygulanması halinde ortaya çıkan uyumsuzluk ve sakıncaları asgari seviyeye indirmeyi amaçlar.

Devlet idaresinin “mülki teşkilatı” adı da verilen, yetki genişliği esasına dayanan, merkeziyetçiliğin sakıncalarını önlediği için merkezi idarenin yumuşatılmış biçimi olan taşra teşkilatının anayasal dayanağı 1982 Anayasası’nın “merkezi idare” kenar başlıklı 126. Maddesinde düzenlenmiştir.

Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Millî Güvenlik Kurulu Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında toplanır.

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulmasını Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlemek, Cumhurbaşkanının Anayasanın diğer maddelerinde sayılan görev ve yetkilerindendir.

10 Temmuz 2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığına bağlı, özel bütçeli, kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî ve malî özerkliğe sahip aşağıdaki dört adet ofis kurulmuştur: Dijital Dönüşüm Ofisi, Finans Ofisi, İnsan Kaynakları Ofisi ve Yatırım Ofisi.

Anayasa’nın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanına tanınan görev ve yetkilerden sorudaki şıklarda yer alan; 

1. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj vermek

2. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son vermek

3. Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlemek

2018 yılında yürürlüğe giren yenilikler arasında yer almaktadır.

Ancak;

"Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini göndermek" Cumhurbaşkanının daha önceki yıllarda sahip olduğu görev ve yetkiler arasında da yer almaktadır.

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde, III Sayılı ekli cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlardan biri değildir.

Kamu iktisadi teşebbüsleriyle ilgili şu hususlara dikkat edilmelidir:

• Cumhurbaşkanı kararnamesiyle kurulur ve bir bakanlıkla ilgilendirilirler.

• Kamu tüzelkişilikleri vardır.

• Karma bir hukuki rejime tabidirler: sundukları hizmetten yararlananlar, müşterileri ve üçüncü kişilerle yaptığı işlemlerde özel hukuk; kuruluş, içyapı ve kurum içi ilişkileri bakımından yönetim hukukuna tabidirler. Dolayısıyla özel hukuka tabi işlem ve eylemlerinden doğan uyuşmazlıklar adli yargıda, kendi iç ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar idari yargıda görülür ve çözülür.

• 1982 Anayasası’nın “Kamu iktisadî te- şebbüslerinin denetimi” kenar başlıklı 165. Maddesine göre, sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarının Türkiye Büyük Millet Meclisince denetlenir. Bu denetimi TBMM adına Sayıştay yapar.

• Sorumlulukları sermayeleri ile sınırlıdır.

• Organları; en yüksek seviyede yetkilive sorumlu karar organı olan yönetim kurulu ve yetkili ve sorumlu yürütme organı olan genel müdürlüktür.

• Harcama gerektiren işlerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na tabidirler; gelir getiren işlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi değildirler.

• İlgili oldukları bakanlığın idari vesayetdenetimine tabidirler.

Vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Göreve seçim ile gelmez, merkezi idare tarafından atanır.

Belediye meclisi, bilgi edinme ve denetim yetkisini aşağıdaki beş yolla kullanır: Soru, genel görüşme, denetim komisyonu, faaliyet raporunu değerlendirme ve gensoru

Mahallî idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi aralarında Cumhurbaşkanının izni ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve merkezî idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir.