İCRA VE İFLAS HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Konusu para veya para ile değerlendirilebilir bir şey olan icra takiplerinde alınan harca tahsil harcı adı verilir

İcra ve İflas Kanunu beş talik (erteleme) hâli belirlemiştir.

Konusu para veya teminat verilmesinden başka bir edim olan bütün alacakların cebri icra yoluyla takip edilmesi ve yerine getirilmesi için mutlaka bir mahkeme ilâmına dayanmak gerekmektedir. Örneğin bir taşınırın teslimi, çocuk teslimi, çocukla şahsi münasebet tesisi, bir taşınmazın tahliye ve teslimi, bir işin yapılması veya yapılmaması konusundaki borçlar ancak alacaklının elinde bir ilâm (mahkeme kararı) varsa cebri icraya konu edilebilir ve bu takdirde başvurulacak yol, ilâmlı icradır. İlâmsız icra ise sadece bir paranın ödenmesi veya bir teminatın verilmesi için yapılabilir.

Konusu para veya teminat verilmesi olan alacaklar da ilâmlı icraya konu teşkil edebilir. Kanun, bazı belgeleri ilâm niteliğinde kabul etmiş ve bu belgelere dayanılarak da ilâmlı icra yoluna başvurulmasına imkân vermiştir (İİK m.38). Mahkeme huzurunda yapılan sulhler, mahkeme huzurunda yapılan kabuller, kayıtsız şartsız tek taraflı bir para borcu ikrarını içeren düzenleme biçiminde noter senetleri, ilâm niteliğinde sayılan belgelerin başlıcalarıdır.

Burada, sadece icra işlerine bakmak için kurulmuş organlar (asıl organlar) ile diğer görevlerinin yanında icra ve iflas işlerine de bakan organlar (yardımcı organlar) şeklinde bir ayrım yapılmaktadır. Asıl organlar dört tanedir: icra ve iflas daireleri, icra mahkemeleri, bölge adliye mahkemelerinin icra ve iflas işleriyle ilgili daireleri, Yargıtay’ın icra ve iflas işleriyle ilgili daireleri. Yardımcı organlar ise; genel mahkemeler, Cumhuriyet savcıları, adalet müfettişleri, zabıta memurları ve muhtarlardır.

İcra ve iflas dairesi görevlileri, kusurlarından doğan zararlardan sorumludur. Ancak tazminat davasının idare (Adalet Bakanlığı) aleyhine açılması gerekir (İİK m.5)

Medeni haklardan yararlanma ehliyeti (hak ehliyeti) bulunan her gerçek ve tüzel kişi icra takibinde ve iflas takibinde taraf olma ehliyetine de sahiptir. Şu hâlde, ölmüş bir kişinin taraf ehliyeti yoktur. Adi ortaklık, miras ortaklığı gibi tüzel kişiliği bulunmayan toplulukların da taraf ehliyeti yoktur.

Takibin tarafları ayrıca bu takipte maddi hukuka göre gerçekten alacaklı ve borçlu olmalıdırlar. Örneğin, takibi başlatmış olan alacaklı, takip konusu alacağı daha önce bir başkasına devretmişse (temlik etmişse), bu alacaklının takip konusu alacak üzerinde artık tasarruf yetkisi kalmamıştır ve dolayısıyla alacaklı sıfatı da ortadan kalkmıştır. Dikkat edilirse bu ihtimalde taraflar taraf ehliyetine ve takip ehliyetine sahiptirler ama taraflardan birinin veya diğerinin gerçekten alacaklı veya gerçekten borçlu olma sıfatı yoktur.

İşlemin kanuna aykırı olması, bir takip işlemi yapılırken uygulanması gereken Kanun hükmünün hiç uygulanmaması veya yanlış uygulanmasıdır. Bu şikâyet sebebinin klasik örnekleri, haczi caiz olmayan bir şeyin haczedilmesi, hacizli taşınmazın ilan yapılmadan satılması, takip talebine aykırı bir ödeme emri gönderilmesi gibi hâllerdir. bir hakkın yerine getirilmemesi, örneğin icra müdürünün kendisine verilen takip talebini almaması, ihalenin yapılması için bütün şartlar mevcut olduğu (İİK m.115, m.129) hâlde icra müdürünün ihaleyi yapmaması da bir diğer şikayet sebebidir. Takibe konu belgedeki imzanın borçluya ait olmaması, imzaya itiraz yoluyla ileri sürülür.

Şikâyet ilgililerce (kural olarak) icra mahkemesine yapılır. İcra mahkemesine değil de, icra ve iflas dairesine yapılan şikâyet geçerli değildir ve süresinde yapılmış sayılamaz; icra ve iflas dairesinin bu şikâyeti icra mahkemesine intikal ettirmek gibi bir yetkisi ve yükümlülüğü de bulunmamaktadır.

İcra giderleri, icra takibinin doğru yürütülebilmesi için takip organlarınca harçlar dışında harcanan paralardır. Bu paralar takibin gerektirdiği iş veya hizmeti yapan kimselere ödenir. Örneğin posta (tebligat) masrafları, yediemin ücretleri, ilan ücretleri, bilirkişi ücretleri, haciz, paraya çevirme ve paylaştırma masrafları, takip organlarının yol giderleri ve tazminatları, takip avukat vasıtasıyla yapılıyorsa Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanacak vekâlet ücreti gibi.

İcra ve İflas Kanunu’nda cebri icra organları için konulmuş veya bu organların takdirine bırakılmış süreler de vardır. Bu süreler kesin değildir. Gün olarak tâyin olunan sürelerde ilk gün hesaba katılmaz. Tatil ve talik günleri sürelerin işlemesine engel olmaz. Kanun’da açık hüküm bulunmamakla birlikte, tatil ve talik günlerinde icra takip işlemi yapılmaması
hakkındaki kurala aykırı olarak takip işlemi yapılmışsa, bu işlem kendiliğinden hükümsüz olmayıp şikâyet üzerine icra mahkemesi tarafından iptal edilecektir. Tatil günlerinde kural olarak icra takip işlemi yapılamaz. Ancak bu kuralın bazı istisnaları bulunmaktadır. Buna göre, tatil günlerinde haciz yapılabilir, tebligat yapılabilir, muhafaza tedbirleri alınabilir (İİK m.51, f.1)