İCRA VE İFLAS HUKUKU - Deneme Sınavı - 3

İcra ve İflas Kanunu şartların varlığı hâlinde alacaklının rızasını aramaksızın borçlunun borcunu taksitle ödeyebilmesini mümkün kılmıştır. Bu düzenlemeyle hacizden sonra borçlu borcunu taksitle ödeyebilir.

Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun
mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya, borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacaklar, devlet malları haczi caiz olmayan mallardandır.

İcra memuru haciz işlemini gerçekleştirirken hacizde tertip ilkesine uymak zorundadır.

Haciz işlemlerinin gıyapta tamamlanması mümkündür. Bu durumda İcra ve İflas
Kanunu’nun 103. maddesi uyarınca borçluya haczin yapıldığı haber verilir. Buna uygulamada “103 davetiyesi” denilmektedir.

Üçüncü kişilerdeki mal veya alacakların haczi ise İcra ve İflas Kanunu’nun 89. maddesinde düzenlenmiştir. Bu hâlde üçüncü şahsa bir haciz ihbarnamesi gönderilir. Bu haciz ihbarnamesinde, bundan böyle borcun icra dairesine ödemesi gerektiği ve takip borçlusuna yapılan ödemenin muteber olmadığı, malı elinde bulundurmuyorsa 7 gün içinde itiraz etmesi gerektiği bildirilir.

Hacze iştirak sadece genel takip yolunda değil kambiyo senetlerine mahsus takip ya da ilâmlı takip yolunda ve kiralanan taşınmazların tahliyesine ilişkin takip yolunda da mümkündür.

Hacze iştirak etmek isteyen alacaklının alacağı, ilk haciz, ilâmsız takibe dayanıyorsa takip talebinden, eğer ilk haciz ilâmlı takibe dayanıyorsa davanın açıldığı tarihten önce yapılmış bir takip sonunda alınmış bir aciz vesikasına (İİK m.100/f.1, b.1) veya önce açılmış bir dava sonunda alınan ilâma (İİK m.100/f.1, b.2) yahut önceki tarihli resmi veya tarih ve imzası tasdikli bir senede (İİK.m.100/f.1, b.3) ya da öncelikli tarihli resmi dairelerin veya yetkili makamların yetkilileri dâhilinde ve usulüne göre verdikleri makbuz yahut vesikaya (İİK m.100/f.1, b.4) dayanmış olmalıdır. Adi belgeye dayanarak hacze iştirak mümkün değildir.

Borçlunun eşi, çocukları, vasisi veya kayyımı olduğu kişilerin hacze takipsiz iştirak edebilmeleri için yalnızca bu sıfatlara sahip olmaları yeterli değildir. Ayrıca bu kişilerin sahip olduğu alacağın evlilik, velayet veya vesayet ilişkisinden doğmuş olması gerekmektedir.

İstihkak iddiası şu şekillerde ortaya çıkabilir:
1. Bir mal borçlunun elinde bulunduğu bir sırada haczedilmiş olup borçlu veya üçüncü kişi tarafından bu mal üzerinde bir hak sahibi olduğu ileri sürülebilir.

2. Bir malın üçüncü kişinin elinde bulunmakta iken borçlu veya alacaklı tarafından borçluya ait olduğu iddia edilerek haczi sırasında, üçüncü kişi o mal üzerinde bir hakkı
olduğunu iddia edebilir.

Bu şekillerle ortaya çıkan uyuşmazlıklar, icra mahkemesinde görülen istihkak davası ile çözümlenir

Üçüncü kişinin kendi elinde bulunan malın haczedilmesi üzerine istihkak iddiasında bulunması üzerine haczi uygulayan icra müdürü veya icra memuru, İcra ve İflas Kanunu madde 99 gereğince, alacaklıya üçüncü kişi aleyhine istihkak davası açması için yedi günlük süre verir.

Kural olarak satış talebinde bulunabilecek kişi borçlunun mallarına kesin haciz koyduran alacaklıdır. Geçici veya ihtiyati haciz koyduran alacaklının satış talebinde bulunmaya hakkı yoktur.

Haczolunan malın niteliği taşınır ise haczin kesinleştiği tarihten itibaren altı ay içinde satış talebinde bulunulması gerekir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 115. maddesinden anlaşılan esaslara göre bir taşınırın satılması için teklif edilen bedelin asgari;

a. Malın tahmin edilen (muhammen) kıymetinin % 50’sini bulması ve
b. Satış ve paylaştırma giderlerini karşılaması gerekir.

Fakat satış isteyen alacaklıdan başka öncelikli
(rüçhanlı) alacaklılar varsa bu alacaklıların alacaklarının
toplam eğer % 50’den fazla ise o zaman satılacak
taşınmaza teklif edilmesi gereken asgari değer
rüçhanlı alacak ile birlikte satış ve paylaştırma
giderleridir (İİK m.115/1). Rüçhanlı alacak yoksa
veya rüçhanlı alacak % 50’yi geçmiyorsa o zaman
yukarıda zikrettiğimiz % 50 ile beraber satış ve
paylaştırma masraflarını karşılayan değere bu mal
satılabilecektir.