İCRA İFLAS HUKUKU

İcra müdürü, genel haciz yoluyla takipten farklı olarak, verilen senedin kambiyo senedi olup
olmadığını ve takip hakkının bulunup bulunmadığını inceler.

Takip dayanağı kambiyo senedi niteliğinde değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikâyet yoluna başvurulması gerekir.

İcra ve İflâs Kanununun 170a maddesi dışında kalan durumlarda, şikâyet konusunda genel hükümler
geçerlidir. Bazı hususlar, genel haciz yoluyla takipte şikâyet konusu yapılamazken, kambiyo senetlerine
özgü haciz yolunda şikâyet konusu olabilir. Ancak, bu durumlarda İİK’nun 170a maddesinde olduğu gibi
şikâyet için özel bir süre öngörülmediğinden, yedi günlük genel şikâyet süresi uygulanacaktır. Bu
çerçevede kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte, icra müdürü senedin vâdesinin gelip
gelmediğini incelemelidir. Şayet icra müdürü bu konuda yanılgıya düşmüşse yedi günlük şikâyet söz
konusu olacaktır.
Bunun dışında daha önce belirtildiği gibi senedin aslı ya da çeklerde kısmî ödemede onaylı örneği
veya gerekli ise protesto evrakı icra dairesine verilmezse aynı şekilde şikâyet süresi yedi gündür.

İlâmsız icranın kural olarak para ve teminat alacakları için mümkün olduğunu daha önce açıklamıştık. Ancak, kanun koyucu, belirli özel şartların varlığı halinde kiralanan taşınmazların ilâmsız icra yoluyla tahliyesine de imkân tanımıştır. Kiralanan taşınmazların tahliyesi için, ilâmsız takip yoluna başvurulması iki durumda mümkündür. Bunlar, kira bedelinin ödenmemesi ve kira süresinin sona ermesidir.

Kiraya veren, yalnızca kira bedelinin tahsili amaçlamayıp aynı zamanda kiracının
taşınmazdan tahliyesini de istiyorsa, bu durumda kira bedelinin ödenmemesi sebebine dayanarak ilâmsız tahliye yoluna başvurmalıdır. Kiraya verenin bu yola başvurabilmesi için, yazılı bir kira sözleşmesinin bulunması ve bunun takip talebine eklenmesi şart değildir.

Kira süresinin sona ermesi sebebiyle ilâmsız tahliye yoluna başvurabilmek için, alacaklı-kiraya verenin elinde yazılı bir kira sözleşmesi veya tahliye taahhüdü olması gerekir. Sözlü bir anlaşmayla kiraya verilen bir taşınmazın bu şekilde tahliyesi istenemez (İİK m. 272/I). Özellikle Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen konut ve çatılı işyeri kiraları bakımından, sadece kira sözleşmesinin yazılı olması da yeterli
değildir; kiracı kira sözleşmesinin yapılmasından sonraki bir tarihte, kira süresinin sonunda (veya başka bir tarihte) kiralananı tahliye edeceği yönünde yazılı tahliye taahhüdü vermiş olmalıdır (TBK m. 352, I). Bu taşınmazlar için, yazılı kira sözleşmesi bulunmasa da, sadece geçerli bir yazılı tahliye taahhüdünün varlığı yeterlidir.

Alacağı için elinde kambiyo senedi bulunan alacaklı, mutlaka bu yola başvurmak zorunda değildir; genel haciz yoluyla takip de yapabilir. Alacaklının bu yola başvurabilmesi için alacağının senede bağlanmış olması ve bu senedin de kambiyo senedi niteliğinde olması gerekir. Kambiyo senetleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenmiş olan bono (TTK m. 776 vd.), poliçe (TTK m. 671 vd.) ve
çektir (TTK m. 780 vd. 5941 sayılı ÇekK.). Alacaklının elinde bu tür bir kambiyo senedi yoksa veya senet, unsurlarını taşımadığından kambiyo senedi vasfında değilse, alacaklının kambiyo senedine dayanarak takip yapma yetkisi yoksa, kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takibe başvurulamaz; bu durumda takip yapmak isteniyorsa, genel haciz yoluyla takip yapılmalıdır.

Kiralayan, kira süresinin sona ermesinden sonra sözleşmeyi yenilemek istemezse, bu sürenin sona ermesinden itibaren bir ay içinde icra dairesine başvurup kiracının tahliyesi için takip yapmak zorundadır.

Borçlu, takip konusu senetten dolayı borçlu
olmadığını iddia ediyorsa bu konudaki itirazlarını beş gün içinde sebepleri ile birlikte icra mahkemesine
bildirmelidir

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip, genel haciz yoluyla takip prosedürüne paralel düzenlenmiştir, takibin temel aşamaları da aynıdır. Bu takip yolunda da, takip talebi, ödeme emri, takibin kesinleşmesi, haciz, satış, paraların paylaştırılması aşamaları bulunur. Her iki takip yolu arasında, sadece takip yolunun kesinleşmesi aşamasına kadar farklılıklar bulunmaktadır; bundan sonraki haciz, satış, paraların
paylaştırılması aşamaları aynıdır.

Alacağı için elinde kambiyo senedi bulunan alacaklı, mutlaka bu yola başvurmak zorunda değildir; genel haciz yoluyla takip de yapabilir. Ayrıca alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı, bu alacağı için aynı zamanda kambiyo senedi almışsa, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak mecburiyetinde olmadan, doğrudan kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapabilir. Dolayısıyla I. ve III. önermeler yanlıştır.

Takibin elektronik ortamda açılması durumunda, kambiyo senetleri güvenli elektronik imza ile imzalanarak elektronik ortamda takip talebine eklense dahi, en geç üç gün içinde senedin aslının ilgili icra dairesine ibrazı gerekir.

İcra müdürü, genel haciz yoluyla takipten farklı olarak, verilen senedin kambiyo senedi olup olmadığını ve takip hakkının bulunup bulunmadığını inceler (İİK m. 168/I; m. 170a). İcra müdürünün bu takdiri aleyhine, beş gün içinde şikâyet yoluna başvurulabilir (İİK m. 168/I, b. 3; 170a). Ancak, vadesi gelmeyen bir senede dayanarak takip yapılırsa, şikâyet süresi beş gün değil, yedi gündür (İİK m. 16).

Ödeme emri temelde iki bölümden oluşur. Bunlar, takip talebinde yer alan alacaklıya, borçluya ve takip konusu alacağa ilişkin kayıtlar ile ihtar kısmıdır. Takip talebinde yer alan kayıtlar dışında ihtar kısmında:

1) Borçlunun borcu ve takip masraflarını on gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödemesi ihtarı,

2)Takip dayanağı kambiyo senedi niteliğinde değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikâyet yoluna başvurması gerektiği,

3) Borçlunun takip dayanağı olan senet altındaki imzanın kendisine ait olmadığı iddiası varsa, bunu beş gün içinde ayrıca ve açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi, aksi halde imzanın kendisine ait sayılacağı ve imzasını haksız yere inkâr ederse, alacağın % 10’u oranında para cezasına ve ayrıca inkâr tazminatına mahkum edileceği ve icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair karar getirmediği taktirde takibe devam olunacağı ihtarı,

4) Borçlunun, borçlu olmadığı veya borcun itfa edildiği ya da süre verildiği yahut alacağın zamanaşımına uğradığı ya da icra dairesinin yetkisiz olduğu yönünde itirazı varsa, bunu da sebepleri ile birlikte beş gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi ve icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmesi, aksi halde takibe devam olunacağı ihtarı,

5) İtiraz edilmez ve borç da ödenmezse, borçlunun on gün içinde İİK’nun 74. madde- sine, itiraz edilip de reddedildiği takdirde ise üç gün içinde İİK’nun 75. maddesine göre mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik olunacağı, mal beyanında bulunmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunursa ayrıca hapisle cezalandırılacağı ihtarı yer alır.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte itirazın süresi, yapıldığı merci, ileri sürülüş tarzı, içeriği ve sonuçları genel haciz yolundan farklıdır. Ayrıca, burada itiraz doğrudan icra mahkemesine yapıldığından hem itiraz makamı hem de inceleme makamı aynıdır. Dolayısıyla bu takip yolunda, itirazın kesin kaldırılması ya da geçici kaldırılmasından da söz edilemez. Ancak itirazların incelenmesi sırasında bu hükümlerden kıyasen yararlanılır.

Borçlu, takip konusu senetten dolayı borçlu olmadığını iddia ediyorsa bu konudaki itirazlarını beş gün içinde sebepleri ile birlikte icra mahkemesine bildirmelidir (İİK m. 168/b. 5; 169).

Borçlu, menfi tespit veya istirdat davası ya da alacaklı genel mahkemelerde dava açarsa, hükmolunan tazminatın tahsili dava sonuna kadar ertelenir (İİK m. 169a/VI).

Alacaklı, icra mahkemesinden tahliyeyi, ihtar süresinin bitimi tarihinden itibaren
altı ay içinde istemelidir (İİK m. 269a).

Kiralayan, kira süresinin sona ermesinden sonra sözleşmeyi yenilemek istemezse, bu sürenin sona ermesinden itibaren bir ay içinde icra dairesine başvurup kiracının tahliyesi için takip yapmak zorundadır. Dolayısıyla C şıkkı yanlıştır.

Kiralayan, kira süresinin sona ermesinden sonra sözleşmeyi yenilemek istemezse, bu sürenin sona ermesinden itibaren bir ay içinde icra dairesine başvurup kiracının tahliyesi için takip yapmak zorundadır.