İCRA İFLAS HUKUKU

Maddî hukuktan kaynaklanan taleplerin devletin yetkili organları ve devlet gücü tarafından gerçekleştirilmesine hizmet eden faaliyetin tümüne cebrî icra faaliyeti denir.

Bir şeyin yapılması veya yapılamamasına ilişkin yürütülen takipte, talepte bulunan, alacaklı; karşı taraf, borçludur.

Ödeme veya icra emri tebliği, haciz ve satış işlemleri icra takip işlemleridir.

Taşınmaz rehninin bir diğer adı da ipotektir.

Alacaklı, borçluya karşı konusu para olan ya da olmayan tüm talepleri için bu yola başvurabilir. Ayrıca konusu paradan başka bir şey olan alacaklar için alacaklının ilâmlı icra yoluna başvurması zorunludur. Konu para olan taleplerde ilamlı icra dışında ilamsız icra yoluna da başvurulabilir.

Talik halleri genel olarak, borçlunun yakınlarından birinin ölümü (İİK m. 52), borçlunun ölümü (İİK m. 53), borçlunun tutuklu veya hükümlü olması (İİK m. 54), borçlunun asker olması, borçlunun ağır hastalığıdır. Bunların dışında özel talik halleri, konkordato mühleti (İİK m. 287) ve fevkalâde hâllerde mühlet verilmesidir (İİK m. 317-330).

Şikâyet süresi, kural olarak şikâyet edenin şikâyet konusu işlemi öğrendiği tarihten itibaren başlar ve yedi gündür (İİK m. 16/I).

Takibin başarı ile sonuçlanması üzerine alınan tahsil harcı alınır.

Asıl icra organları icra dairesi, icra mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay'ın icra ve iflâs işleri ile görevli daireleridir.

İcra takip işlemleri  kural olarak, icra organları tarafından borçluya karşı yapılan, cebrî icranın ilerlemesini sağlayıcı nitelikte işlemlerdir. Örneğin, ödeme veya icra emri tebliği, haciz ve satış işlemleri icra takip işlemleridir. Taraf takip işlemi genel anlamıyla, takip prosedürü içinde tarafların yaptıkları, takibe yön ve şekil veren, çoğunlukla da icra takip işlemlerinin yapılmasını sağlamaya yönelik işlemlerdir. Örneğin, takip talebi, haciz ve satış talepleri, taraf takip işlemidir.

Bugün hukuk sisteminde, cebrî icra hukuku içinde sınırlı da olsa borçluların veya bir hakkı yerine getirmek zorunda olanların bizzat kendilerine yönelik yaptırımların uygulandığı görülür. Örneğin, mal beyanında bulunmamak ya da geç bulunmak nedeniyle borçlunun hapisle cezalandırılması; gerçeğe aykırı beyanda bulunulması, borçlunun bir şeyi yapması veya yapmaması hakkındaki ilâmlı icradan kaynaklanan taleplerin yerine getirilmemesi durumunda hapis cezası verilmesi; borçlunun durumunu bilerek ağırlaştırması gibi hallerde hapis cezası öngörülmüştür. Nitekim İcra ve İflâs Kanunu'nun 16. Babı, 331-354. maddeleri arasında cezaî hükümler düzenlenmiştir.

Cebrî icra prosedürü ancak başvuru üzerine başlatılan ve yürütülen bir prosedürdür; bu prosedürün kendiliğinden yürümesi söz konusu değildir. Ayrıca, cebrî icra yolunun hedefi ile bu başvuru arasında da bir uyum bulunmaktadır.

İcra takip işleminin üç unsuru bulunmaktadır: i) İcra organları tarafından yapılmalıdır, ii) Borçluya karşı yapılmalıdır, iii) Cebrî icranın ilerlemesini sağlayacak nitelikte olmalıdır. Yani, icra takip işlemi alacaklıyı borçlunun malvarlığından alacağını almaya yaklaştırıcı nitelik taşımalıdır. Bu üç unsuru taşıyan işlem icra takip işlemidir.

Açıkça öngörülen istisnalar dışında, bayrağına ve bir sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler hakkında İcra ve İflâs Kanununun taşınırlara ilişkin hükümleri uygulanır. Gemi siciline verilecek şerhler ise, Türk Ticaret Kanunu m. 977 hükmüne tabidir (İİK m. 23).

Kanunun sistemi içinde, temel olarak, iki cebrî icra çeşidi düzenlenmiştir. Bunlardan birisi cüz'i (ferdi) icra (icra takibi), diğeri küllî (toplu) icradır (iflâs takibi).

İlâmlı İcra'da, daha önce mahkemede bir yargılama yapılmış olduğundan borçlunun savunma ve takibe engel olma imkânı oldukça sınırlıdır. Borçlunun kural olarak bu takibe karşı koyarak durdurması mümkün değildir.

İlâmsız icra yolu kendi içinde:

i) Genel haciz yolu 

ii) Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu 

iii) Kiralanan taşınmazların tahliyesi

olarak üçe ayrılır.

Talik halleri genel olarak, borçlunun yakınlarından birinin ölümü (İİK m. 52), borçlunun ölümü (İİK m. 53), borçlunun tutuklu veya hükümlü olması (İİK m. 54), borçlunun asker olması, borçlunun ağır hastalığıdır. Bunların dışında özel talik halleri, konkordato mühleti (İİK m. 287) ve fevkalâde hâllerde mühlet verilmesidir (İİK m. 317-330). Kanunun öngördüğü bu talik hallerinde, kural olarak borçlunun mal kaçırması ihtimali varsa borçlunun malları haczedilebilir. Talik hallerinde icra takip işlemleri yapılamamakla birlikte, süreler işlemeye devam eder; ancak sürenin bitimi bir talik gününe rastlarsa, süre talikin bitiminden sonra bir gün daha uzatılmış sayılır (İİK m. 56).

Kural olarak borçlunun şahsına veya kişilik
haklarına yönelik icranın yürütülmesi söz konusu olmaz; bugün artık cebrî icranın konusunu, borçlunun malvarlığı oluşturur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bugün hukuk sisteminde, cebrî icra hukuku içinde sınırlı da olsa borçluların veya bir hakkı yerine getirmek zorunda olanların bizzat kendilerine yönelik yaptırımların uygulandığı görülür. Örneğin, mal beyanında bulunmamak ya da geç bulunmak nedeniyle borçlunun hapisle cezalandırılması; gerçeğe aykırı beyanda bulunulması, borçlunun bir şeyi yapması veya yapmaması hakkındaki ilâmlı icradan kaynaklanan taleplerin yerine getirilmemesi durumunda hapis cezası verilmesi; borçlunun durumunu bilerek ağırlaştırması gibi hallerde hapis cezası öngörülmüştür. Doğru yanıt B seçeneğidir.