İCRA İFLAS HUKUKU

Maddî hukuktan kaynaklanan taleplerin devletin yetkili organları ve devlet gücü tarafından gerçekleştirilmesine hizmet eden faaliyetin tümüne cebrî icra faaliyeti; buna ilişkin kuralları düzenleyen hukuk dalına ise cebrî icra hukuku veya takip hukuku denir.

İcra takip işleminin üç unsuru bulunmaktadır: i) İcra organları tarafından yapılmalıdır, ii) Borçluya karşı yapılmalıdır, iii) Cebrî icranın ilerlemesini sağlayacak nitelikte olmalıdır

İflâs (Külli İcra): Bu cebrî icra yolunda, cüzi icradan farklı olarak borçlunun karşısında tüm alacaklıları bulunur ve takibin konusunu borçlunun tüm malvarlığı oluşturur. Ancak bu takip yoluna tüm borçlular için değil, iflâsa tâbi borçlular için başvurulur. Bu sebeple iflâs hukukunun uygulama alanı icra hukukuna göre daha dardır.

İcra dairesi icabında zor kullanma yetkisini de haizdir (İİK m. 80, 24-32). İcra dairesinin genel olarak icra takibinin her aşamasındaki görevleri şunlardır: • İcra dairesi takip talebini alır. • Takibin ilâmsız ya da ilâmlı olmasına göre ödeme veya icra emri gönderir. • Takip konusu para ve teminat alacağına ilişkin ise, borçlunun mallarını haczedip satar. • Koşullar oluştuğunda sıra cetveli düzenler. • Satıştan elde edilen parayı alacaklıya öder veya alacaklılar arasında paylaştırır. • Gerekirse alacaklıya alacağının ödenemeyen kısmı için aciz belgesi verir. • Para ve teminat alacakları dışında kalan takipler için icra dairesi, borçluya icra emri gönderir. • Süresi içine icra emrinin gereği yerine getirilmezse zorla yerine getirilmesini sağlar. • İcra dairesi doğrudan yaptığı işlemler yanında, bunlara ilişkin tamamlayıcı işlemleri de yapar.

İcra mahkemesinin değişik görevleri bulunmaktadır. Bunlar yeri geldikçe belirtilecek olmakla beraber, icra mahkemesinin belli başlı görevleri şunlardır: • İcra dairelerinin işlemlerine karşı yapılan şikâyetleri incelemek (İİK m. 16-18). • Takibe karşı borçlunun ileri sürdüğü itirazları incelemek, itirazların kaldırılması taleplerini karara bağlamak (İİK m. 68-68a; 147, 150a, 269c, 275). • Hacizde ve iflâsta istihkak davalarını incelemek (İİK m. 97-99, 228). • İhalenin feshini şikâyet yolu ile incelemek (İİK m.134). • İcra ve iflâs suçlarını inceleyerek ceza vermek (m. 331 vd.). • Bu görevleri dışında icra mahkemesi kanunla verilen diğer görevleri yapar. Örneğin, ilâmlı icrada icranın geri bırakılması taleplerini inceler (İİK m. 33), takibin iptal veya talikine karar verir (İİK m. 71); ayrıca bkz. İİK m. 26, 89, 121, 153, 251, 266, 285, 297, 318.

Yardımcı icra organları olarak genel mahkemeler, savcılar ve adalet müfettişleri sayılabilir.

Şikâyet, bir hakkın yerine getirilmemesi ve sebepsiz sürüncemede bırakılması nedenine dayanıyorsa, ilgililer yedi günlük süreye bağlı olmaksızın her zaman şikâyet yoluna başvurabilir.

Şikâyet süresi, kural olarak şikâyet edenin şikâyet konusu işlemi öğrendiği tarihten itibaren başlar ve yedi gündür (İİK m. 16/I).

Şikâyet edenin şikâyetini doğrudan icra mahkemesine yapması gerekir.

İcra harçlarının en önemlileri şunlardır:

• Takip talebinde bulunan alacaklıdan alınan ve maktu olan başvurma harcı.

• İlâmsız icrada takip talebinde bulunan alacaklıdan alınan alacak miktarının binde beşi oranında alınan peşin harç (HarçK m. 29)

• Takibin başarı ile sonuçlanması üzerine alınan tahsil harcı

• Bunların dışında icra takibinin sonunda alacaklıdan alınan cezaevi harcı Peşin olarak ödenmesi gereken harçların tamamı ödenmedikçe harca konu işlem yapılmaz (HarçK m. 127, 32).

Taraf takip işlemi genel anlamıyla, takip prosedürü içinde tarafların yaptıkları, takibe yön ve şekil veren, çoğunlukla da icra takip işlemlerinin yapılmasını sağlamaya yönelik işlemlerdir. Örneğin, takip talebi, haciz ve satış talepleri, taraf takip işlemidir.

Konusu paradan başka bir şey olan alacaklar için alacaklının ilâmsız değil ilamlı icra yoluna başvurması zorunludur.

Konkordato, herhangi bir borçlunun kendi teklifi ya da alacaklılardan birinin teklifi ile alacaklılarının kanunda öngörülen çoğunluğu ile yaptığı ve mahkemenin tasdiki ile hüküm ifade eden bir anlaşmadır. Bu anlaşmaya göre alacaklılar alacaklarının, belirli oranda veya belirli zamanda ya da borçlunun malvarlığını onlara terk ederek ödenmesini kabul ederler ve bu anlaşmaya göre borç yerine getirildiğinde, borçlu borçlarının tamamından kurtulur.

Her ne kadar icra dairesi, kanunda belirtilen esaslara göre icra mahkemesi hâkiminin daimi gözetim ve denetimi altında ise de (İİK m. 13), icra mahkemesine bağlı bir organ değildir.

Süresi içinde yerine getirilmeyen icra emrinin zorla yerine getirilmesini sağlayan icra organı, icra dairesidir.

Takibin iptaline icra mahkemesi karar verir.

Takibin taraflarının hak ehliyeti ve fiil ehliyeti ile vekâlet ehliyeti icra memuru tarafından kendiliğinden gözetilecek bir durumdur. Bu sebeple şikâyet yoluna başvurulabilir.

Şikâyet, icra mahkemesince incelenir ve karara bağlanır. Şikâyetin icra dairesine yapılması geçerli olmayıp herhangi bir hukuki sonuç doğurmaz; ayrıca icra mahkemesi yerine icra dairesine şikâyet yoluna başvurulması durumunda şikâyet süresi korunmuş olmaz. Şikâyet edenin şikâyetini doğrudan icra mahkemesine yapması gerekir.

İcra takip giderleri arasında vekâlet ücreti önemli bir miktar tutar. Bu sebeple Kanunda (İİK. m. 138/III) ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifelerinde (m. 2/II, 11) vekâlet ücreti ayrıca düzenlenmiştir. İcra gideri olan vekâlet ücreti icra müdürü veya ilgili icra organı tarafından Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanır.

İlgililer Kanunda yer alan süreleri sözleşme ile değiştiremezler. Bu yönde yapılan sözleşmeler hükümsüz olup, icra organları süreye uyulup uyulmadığını kendiliğinden dikkate alırlar. Bununla birlikte, herhangi bir süreden yararlanan borçlu, bu hakkından vazgeçebilir.