İCRA İFLAS HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Konkordato, herhangi bir borçlunun kendi teklifi ya da alacaklılardan birinin teklifi ile alacaklılarının kanunda öngörülen çoğunluğu ile yaptığı ve mahkemenin tasdiki ile hüküm ifade eden bir anlaşmadır. Bu anlaşmaya göre alacaklılar alacaklarının, belirli oranda veya belirli zamanda ya da borçlunun malvarlığını onlara terk ederek ödenmesini kabul ederler ve bu anlaşmaya göre borç yerine getirildiğinde, borçlu borçlarının tamamından kurtulur.

Her ne kadar icra dairesi, kanunda belirtilen esaslara göre icra mahkemesi hâkiminin daimi gözetim ve denetimi altında ise de (İİK m. 13), icra mahkemesine bağlı bir organ değildir.

Süresi içinde yerine getirilmeyen icra emrinin zorla yerine getirilmesini sağlayan icra organı, icra dairesidir.

Takibin iptaline icra mahkemesi karar verir.

Takibin taraflarının hak ehliyeti ve fiil ehliyeti ile vekâlet ehliyeti icra memuru tarafından kendiliğinden gözetilecek bir durumdur. Bu sebeple şikâyet yoluna başvurulabilir.

Şikâyet, icra mahkemesince incelenir ve karara bağlanır. Şikâyetin icra dairesine yapılması geçerli olmayıp herhangi bir hukuki sonuç doğurmaz; ayrıca icra mahkemesi yerine icra dairesine şikâyet yoluna başvurulması durumunda şikâyet süresi korunmuş olmaz. Şikâyet edenin şikâyetini doğrudan icra mahkemesine yapması gerekir.

İcra takip giderleri arasında vekâlet ücreti önemli bir miktar tutar. Bu sebeple Kanunda (İİK. m. 138/III) ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifelerinde (m. 2/II, 11) vekâlet ücreti ayrıca düzenlenmiştir. İcra gideri olan vekâlet ücreti icra müdürü veya ilgili icra organı tarafından Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanır.

İlgililer Kanunda yer alan süreleri sözleşme ile değiştiremezler. Bu yönde yapılan sözleşmeler hükümsüz olup, icra organları süreye uyulup uyulmadığını kendiliğinden dikkate alırlar. Bununla birlikte, herhangi bir süreden yararlanan borçlu, bu hakkından vazgeçebilir.

Para alacaklarının ödenmesini sağlamak için, icra dairesi tarafından, borçluya ait mal ve haklara hukuken el konulmasına haciz denir.

Haciz için yetkili icra dairesi, takibin yapıldığı icra dairesidir.

Borçlu, haciz sırasında malların bulunduğu yerde ise, haciz huzurunda yapılır. Borçlu o yerde olmamakla birlikte, hemen bulunması mümkünse araştırılır, bulunamazsa veya hemen bulunması mümkün değilse, haciz borçlunun yokluğunda yapılır (İİK m. 80/II).

Hacizde öncelikle taşınırlar, daha sonra taşınmaz mallar haczedilir. Şüphesiz olayın özelliğine göre, taşınmaz malın haczi taşınır malın haczinden borçluya daha az zarar verici nitelikte ise, taşınmaz mal da öncelikle haczedilebilir.

Borçlunun parasal değeri olmayan ve paraya çevrilemeyen şeyleri haczedilemez. Ancak, parasal değeri olan malvarlığına dâhil her şeyin haczi de mümkün değildir. Kanun koyucu bir takım sosyal düşüncelerle, özellikle borçlunun ve ailesinin yaşaması ve ekonomik varlığını devam ettirmesi, tamamen topluma muhtaç hale gelip toplumsal dengenin bozulmaması için, borçlunun bazı mal ve haklarının tamamının veya bir kısmının haczedilemeyeceğini kabul etmiştir (İİK m. 82-83). Maddî hukuk bakımından başkasına devri mümkün olmayan mal ve hakların haczi de söz konusu olmaz. Örneğin, şahsa sıkı sıkıya bağlı haklar (TMK m. 23), manevî tazminat talepleri (BK m. 47, 49) gibi haklar hacze konu olmaz. Tamamen haczi kabil olmayan mal ve haklar İİK’nun 82. maddesinde 12 bent halinde sayılmıştır. Bunun dışında özel kanunlarda haczedilemeyecek mal ve hakların da tamamen haczi mümkün değildir. Kısmen haczedilemeyen mal ve haklar İİK’nun 83. maddesinde belirtilmiştir. Kanunen açıkça haczedilemeyeceği belirtilenler dışında ücretler ve geniş anlamda gelir kaynaklarının kısmen haczi mümkündür. Bu gelirlerin en az dörtte biri her hâlükârda haczedilmelidir.

Hacze iştirak etmek isteyen alacaklı, iştirak etmek istediği ilk haczin konulduğu icra dairesine başvurarak bu yöndeki talebini iletir. İcra müdürü, bu talep üzerine hacze adî iştirak şartlarının bulunup bulunmadığını inceler ve bu konuda kararını verir.

Taraflar taksit miktarlarını ve tarihlerini istedikleri gibi kararlaştırabilirler.

İhtiyati hacze karar verebilmek için ihtiyati hacze esas teşkil edecek bir alacağın bulunması yeterli değildir. Kanunda ayrıca ihtiyati hacze karar verilebilmesi için bazı sebeplerin bulunması da aranmıştır. Bunlar, ihtiyati haczi genel olarak düzenleyen İcra ve İflâs Kanununun 257. maddesinde belirtilen ihtiyati haciz sebepleri ve diğer özel hükümler arasında yer alan ihtiyati haciz sebepleri olarak ele alınabilir. İcra ve İflâs Kanununun 257. maddesinde, ihtiyati haciz sebepleri borcun vadesinin gelip gelmediği dikkate alınarak düzenlenmiştir.

Menfaati ihlâl edilen üçüncü kişiler de ihtiyatî haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir.

İhtiyati hacizden kaynaklanan tazminat davası bir yıllık zamanaşımına tâbidir.

Taşınmazlar bakımından, taşınırlarda olduğu gibi pazarlık yoluyla satış mümkün değildir. Taşınmazlar ancak açık artırma yoluyla satılabilir. Bununla beraber, iflâsta (İİK m. 241/I) ve malvarlığının terki suretiyle konkordatoda (İİK m. 309e), taşınmazlar, alacaklılar karar verirse pazarlıkla satılabilir.

İcra dairesinin açık artırma yoluyla satışa başlamadan önce, artırmaya ilişkin bazı hazırlıkları yapması gerekir. Öncelikle açık artırmanın yapılacağı yer, gün ve saat satış gününden önce icra dairesi tarafından ilân edilir. İlânın şekli, artırmanın tarzı, yeri, günü ve gazete ile yapılıp yapılamayacağı ilgililerin menfaatine en uygun şekilde icra müdürü tarafından tespit edilir.