İCRA İFLAS HUKUKU - Deneme Sınavı - 3

Belirtilen belgeler dışında bir belgeye sahip olan alacaklının ilk hacze iştiraki mümkün değildir. Bu belgeler:
Yukarıda belirtilen takip veya davadan önce yapılmış icra takibi üzerine alınmış bir aciz belgesi. Aciz belgesinin takip ve davadan önce alınmış olması şart değildir. Önemli olan belgenin alındığı icra takibinin, ilk haczi koyduran alacaklının dava veya takibinden önce olmasıdır.
Yukarıda belirtilen takip veya dava tarihinden önce açılmış bir dava sonucu alınmış ilâm. Burada da davanın takipten önce açılmış olması yeterlidir.
Yukarıda belirtilen takip veya dava tarihinden önceki tarihli resmî veya tarih ve imzası tasdikli bir senet,
Yukarıda belirtilen dava veya takip tarihinden önceki tarihte resmî dairelerin veya yetkili makamların yetkileri dâhilinde ve usûlüne göre verdikleri makbuz veya belgeler.

Bugün hukuk sisteminde, cebrî icra hukuku içinde sınırlı da olsa borçluların veya bir hakkı yerine getirmek zorunda olanların bizzat kendilerine yönelik yaptırımların uygulandığı görülür. Örneğin, mal beyanında bulunmamak ya da geç bulunmak nedeniyle borçlunun hapisle cezalandırılması; gerçeğe aykırı beyanda bulunulması, borçlunun bir şeyi yapması veya yapmaması hakkındaki ilâmlı icradan kaynaklanan taleplerin yerine getirilmemesi durumunda hapis cezası verilmesi; borçlunun durumunu bilerek ağırlaştırması gibi hallerde hapis cezası öngörülmüştür. Nitekim İcra ve İflâs Kanunu'nun 16. Babı, 331-354. maddeleri arasında cezaî hükümler düzenlenmiştir.

Cebrî icra prosedürü ancak başvuru üzerine başlatılan ve yürütülen bir prosedürdür; bu prosedürün kendiliğinden yürümesi söz konusu değildir. Ayrıca, cebrî icra yolunun hedefi ile bu başvuru arasında da bir uyum bulunmaktadır.

İcra takip işleminin üç unsuru bulunmaktadır: i) İcra organları tarafından yapılmalıdır, ii) Borçluya karşı yapılmalıdır, iii) Cebrî icranın ilerlemesini sağlayacak nitelikte olmalıdır. Yani, icra takip işlemi alacaklıyı borçlunun malvarlığından alacağını almaya yaklaştırıcı nitelik taşımalıdır. Bu üç unsuru taşıyan işlem icra takip işlemidir.

Açıkça öngörülen istisnalar dışında, bayrağına ve bir sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemiler hakkında İcra ve İflâs Kanununun taşınırlara ilişkin hükümleri uygulanır. Gemi siciline verilecek şerhler ise, Türk Ticaret Kanunu m. 977 hükmüne tabidir (İİK m. 23).

Kanunun sistemi içinde, temel olarak, iki cebrî icra çeşidi düzenlenmiştir. Bunlardan birisi cüz'i (ferdi) icra (icra takibi), diğeri küllî (toplu) icradır (iflâs takibi).

İlâmlı İcra'da, daha önce mahkemede bir yargılama yapılmış olduğundan borçlunun savunma ve takibe engel olma imkânı oldukça sınırlıdır. Borçlunun kural olarak bu takibe karşı koyarak durdurması mümkün değildir.

İlâmsız icra yolu kendi içinde:

i) Genel haciz yolu 

ii) Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu 

iii) Kiralanan taşınmazların tahliyesi

olarak üçe ayrılır.

Talik halleri genel olarak, borçlunun yakınlarından birinin ölümü (İİK m. 52), borçlunun ölümü (İİK m. 53), borçlunun tutuklu veya hükümlü olması (İİK m. 54), borçlunun asker olması, borçlunun ağır hastalığıdır. Bunların dışında özel talik halleri, konkordato mühleti (İİK m. 287) ve fevkalâde hâllerde mühlet verilmesidir (İİK m. 317-330). Kanunun öngördüğü bu talik hallerinde, kural olarak borçlunun mal kaçırması ihtimali varsa borçlunun malları haczedilebilir. Talik hallerinde icra takip işlemleri yapılamamakla birlikte, süreler işlemeye devam eder; ancak sürenin bitimi bir talik gününe rastlarsa, süre talikin bitiminden sonra bir gün daha uzatılmış sayılır (İİK m. 56).

İtirazın geçici kaldırılması aşamasında söz konusu olan ve kesin hacze dönüşmedikçe satış hakkı vermeyen hacze geçici haciz adı verilmektedir.

Kesin hacze dönüşmedikçe satış imkânı vermeyen, takip hukuku içerisinde para alacakları için kabul edilmiş bir geçici hukuki koruma, ihtiyati hacizdir.

Kesin haciz isteyebilmek için takip kesinleşmiş olmalıdır. Ancak, takibin kesinleşmesinden sonra da icra dairesi haczi, kendiliğinden uygulayamaz, alacaklının talebi gerekir. Takibin kesinleşmesi sonunda alacaklı icra dairesinden yazılı veya tutanağa geçirilecek şekilde sözlü olarak veya UYAP üzerinden elektronik imza ile imzalamak suretiyle elektronik ortamda haciz talep eder. Alacaklı bu talebiyle birlikte haciz için gerekli giderleri ödemelidir (İİK m. 59). Haciz talep edebilmek için borçlunun mal beyanında bulunmasını beklemek gerekmez (İİK m. 78/I).

Haciz için yetkili icra dairesi, takibin yapıldığı icra dairesidir.

Borçluya karşı dava açmadan veya takip yapmadan önce ihtiyati haciz kararı almış ve bu karara göre borçlunun mallarına haciz koydurmuş olan alacaklı, yedi gün içerisinde borçluya karşı takip talebinde bulunmalı veya dava açmalıdır.

Hacizli taşınır mallar ve alacaklar için satış isteme süresi kesin haczin uygulanmasından itibaren altı aydır.

Hacizli taşınmaz mallar için satış isteme süresi bir yıldır (İİK m. 106).

Pazarlık yoluyla satışın hangi hâllerde yapılabileceği İcra ve İflâs Kanunu’nun 119. maddesinde beş bent hâlinde sayılmıştır. Buna göre:

• Bütün ilgililerin istemesi;

• Borsa veya piyasada rayici bulunan kıymetli evrak yahut diğer mallar için, o günün piyasasında kayıtlı fiyatının teklif edilmiş olması;

• Artırma sırasında maden kıymetini bulmamış olan altın ve gümüş eşyaya bu kıymetin teklif edilmiş olması;

• Muhafazası masraflı veya kıymeti süratle düşen malların bulunması;

• Hacizli malın değerinin kanunda öngörülen parasal sınırı geçmemesi hâllerinden biri gerçekleştiğinde taşınırların pazarlık yoluyla satışı mümkündür.

Borcun ticari nitelikte bir iş veya işlemden doğmuş olması ise bunlardan birisi değildir.

Açık artırmanın satıştan en az bir ay önce ilân edilmesi gerekir (İİK m. 126, II).

Elektronik ortamda verilecek teklif, haczedilen malın tahmin edilen bedelinin yüzde ellisinden az olamaz. Ayrıca teklif verilmeden önce, malın tahmin edilen bedelinin yüzde yirmisi oranında teminat gösterilmesi zorunludur. (İİK m. 114/IV). Dolayısıyla, 10.000 TL değerindeki antika masa için 2.000 TL teminat yatırılmalıdır.

Birinci artırmada ihalenin yapılabilmesi için, satış bedelinin malın tahmin edilen değerinin yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse, bu suretle rüçhanı olan alacakların toplamından fazla olması ve ayrıca her iki durumda da paraya çevirme ve paylaştırma giderlerini aşması gerekir (İİK m. 115/I). Dolayısıyla anılan taşınırın muhammen bedelinin yüzde ellisi olan 10.000 TL ile rüçhan ve satış ve paylaştırma giderleri olan 2.000 TL toplamı taşınırın ilk açık artırmada ihalenin gerçekleştirilebileceği en az tutarını ifade eder. Bu tutar ise 12.000'dir.