İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ

Bilindiği gibi web 2.0
teknolojisiyle birlikte web ortamı kullanıcıların birbirleriyle etkileşime geçmelerine olanak tanıyan bir
yapı sunarken; programlama bilgisi gerektirmeyen
kullanıcı dostu (user-friendly) arayüzler sayesinde
her kesimden kullanıcı için web ortamını oldukça cazip hâle getirmiştir.

Son yıllarda İYS’leri bu kadar popüler yapan,
her kesimden kullanıcılar için faydalı unsurlar barındırıyor olmalarıdır. Bu faydalar arasında yaygın
kullanılan İYS’lerin çoğunlukla açık kaynak kodlu
olmaları, açık kaynak kodlu İYS’lerin kullanıcılarda mali bir yük oluşturmaması ve istenildiği gibi
kişiselleştirilebilmesi sayılabilir.

Açık kaynak
bilgisayar yazılımlarının makina diline dönüştürülüp kullanımından önceki programcılar tarafından okunur, anlaşılır, yeni
amaçlara uygun değiştirilebilir hâlinin
gizli tutulmayıp açık halde kamuyla paylaşılmasıdır.
Açık kaynak kodlu bir İYS’de kullanıcı uygulamanın kaynak kodlarına müdahalede
bulunabilir.

Açık kaynak kodlu İYS’ler temelde kullanıcılara
sağladıkları hizmetlerin karşılığında bir bedel talep
etmezler. Aynı zamanda uygulamanın kişiselleştirilebilmesi amacıyla kullanıcılara sistem kodlarına
da erişim hakkı verirler. Böylece kullanıcı bir İYS’yi
kendi gereksinimleri doğrultusunda kişiselleştirebilir, aynı zamanda sistemdeki olası hataların çözümlenmesine milyonlarca gönüllü kullanıcıyla birlikte
katkı sağlayabilir.

apalı Kaynak Kodlu İçerik Yönetim Sistemleri
Kapalı kaynak kodu uygulaması ise temelde açık kaynak kodu çerçevesinde ele alınarak yorumlanabilir. Ticari
yazılımlar olarak da bilinen kapalı kaynak kodlu yazılımlar,
geliştirilme sürecinde yazılan kaynak kodlarının kullanıcıyla paylaşılmayıp gizli tutulduğu yazılımları tanımlamak için
kullanılmaktadır. Kapalı kaynak kodlu yazılımlar, kullanıcıları çoğunlukla kullanımla sınırlandırıp sistemin genel yapısının değiştirilmesini, sistemin geliştirilmesini ve başkalarıyla paylaşılmasını lisans koşullarıyla sınırlandırmaktadır.

Kapalı kaynak kodlu uygulamaların mantığı göz önünde bulundurulduğunda şu soru akla gelebilir: Bir
İYS için açık kaynak kodlu seçenekler bulunmasına karşın neden birçok kapalı kaynak kodlu örneğe de
rastlanmaktadır? Bu soru çeşitli açılardan ele alınmalıdır. Öncelikle açık kaynak kodlu uygulamalar ticari
bir amaçla geliştirilmezler. Dolayısıyla geliştirme sürecinde bir gönüllülük söz konusudur. Kapalı kaynak
kodlu uygulamalar ise ticari amaçlar çerçevesinde geliştirilirler. Lisanslayan kuruluş uygulama için kullanım sözleşmesi uyarınca kullanıcıya her türlü geribildirim, teknik destek, sorun giderme, güncelleştirme
vb. gibi hizmetleri sağlamak koşuluyla lisans ücreti talep eder. Dolayısıyla bir tarafta gönüllü diğer tarafta
ticari uygulamaların varlığı, zaman zaman kurumsal nitelikteki kullanıcıları söz konusu olanaklardan yararlanmayı garanti altına alabilmek amacıyla kapalı kaynak kodlu uygulamalara yönlendirebilmektedir.
Bu durum açık kaynak kodlu İYS’lerde geribildirim, teknik destek, sorun giderme, güncelleştirme gibi
olanakların sunulmadığı şeklinde anlaşılmamalıdır. Popüler İYS’lerin dünya genelinde milyonlarca kullanıcısı olduğu kadar milyonlarca geliştiricisinin de olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Payne (2002),
açık kaynak kodlu yazılımlarda kasıtlı olarak oluşturulan sistem açıklarının çok kısa sürede keşfedilerek
düzeltildiğini, kapalı kaynak kodlu yazılımlarda ise bu açıkların fark edilip düzeltilmesi için kullanıcıların geribildirimlerinin beklenmesi nedeniyle bu sürelerin uzayabildiğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla
hataların hızlı bir şekilde giderilebilmesi bağlamında açık kaynağın kapalı kaynağa göre avantaj sağladığı
söylenebilir.

İYS bir web 2.0 uygulamasıdır. Dolayısıyla birçok kullanıcının eş zamanlı olarak sistem içerisinde
var olabilmesine ve birbirinden farklı statülerdeki
çeşitli görevleri üstlenmelerine olanak tanımaktadır. Bu görevlerin özelliklerine ve kullanıcı yetkilerine bakıldığında, bir organizasyonel yapısının İYS
içerisinde de söz konusu olduğu söylenebilir. Temel amacın içerik üretmek ve yayınlamak olduğu
İYS’lerde bu içeriklerin üretilmesinden, kontrolünden, yayınlanmasından; farklı kullanıcı yetkilerine
sahip kullanıcılar sorumlu olmaktadır.

Bir İYS sistemi içerisinde editörlerin;
• Sayfa veya yazı ekleme,
• Yazı düzenleme,
• Sayfa veya yazı silme,
• Yorum onaylama,
• Yorum ekleme veya silme,
• Etiket ekleme ve düzenleme gibi yetkileri
bulunmaktadır.

Bir İYS sisteminin en önemli adımlarından biri
güvenlik adımıdır. İYS’ler güvenlik uygulamalarıyla koruma altına alınmadan kullanımları spam
adı verilen istenmeyen yazı ve yorumlar karşısında
İYS’yi savunmasız bırakacaktır. İYS’lerin etkileşimli bir yapıda olduğundan daha önce söz etmiştik.
İYS’leri de bu açıdan savunmasız yapan bu etkileşim yapısıdır.

Raporlama; birçok farklı uygulamaya ilişkin
sistem yöneticisine sunulan geribildirimleri kapsamaktadır. Bu geribildirimlerin bir kısmına kurulan
eklentilerin yönetim ekranları üzerinden erişilirken
bir kısmı sistemin varsayılan olarak tuttuğu birtakım sayısal bilgileri içermektedir. Bu kapsamda;
• İYS’ye giriş yapan kullanıcıların çevrimiçi
kaldıkları süre boyunca eylemlerine ilişkin
raporlara,
• Güvenlik uygulamalarına ilişkin raporlara,
• İYS’de kayıtlı olan kullanıcıların yazı ve yorumlarına ilişkin raporlara,
• İYS’de kullanılan sürüm raporlarına,
• İYS’nin kullanım sıklığına ve kullanım sürelerine ilişkin raporlara erişilebilmektedir.

Doğru yanıt A'dır. Açık kaynak, temel olarak sunulan hizmet karşılığında bir lisanslama talep edilmeyen ve geliştiriciler
için kaynak dosyalarına erişim hakkı veren uygulamalar için kullanılan genel bir tanımlamadır.

Doğru yanıt B'dir.

Doğru yanıt C'dir. Kurumsal amaçlı kullanılan İYS’ler, etkili bir kurum kimliğinin oluşturulması ve sürdürülmesi açısından oldukça önemlidir.

Doğru yanıt D'dir. İnternet ortamında gerçekleştirilen sanal alışverişleri tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Başka bir ifadeyle bir web ortamının sanal mağaza olarak kullanımı durumudur.

Doğru yanıt A'dır. E-ticaret uygulamaları standart bir kullanıma odaklandığı için çoğunlukla lisanslı e-ticaret siteleri üzerine temellendirilmektedir. Bu noktada özellikle e-ticaret yapacak firmanın sürekli destek alabilmesi ödeme güvenliği, anlık dönüt gibi tercihleri oldukça belirleyici olmaktadır.

Doğru yanıt E'dir. Bir İYS sistemi içerisinde editörlerin; 

• Sayfa veya yazı ekleme,
• Yazı düzenleme,
• Sayfa veya yazı silme,
• Yorum onaylama,
• Yorum ekleme veya silme,
• Etiket ekleme ve düzenleme gibi yetkileri
bulunmaktadır.

Doğru yanıt B'dir. İYS4'de kullanılan içerik türleri genellikle metinler, görseller ve videolardan oluşmaktadır.

Doğru yanıt A'dır.

Doğru yanıt C'dir. Sistem yöneticilerinin İYS güvenliği için bu uygulamaları kurarak
sistemlerini olası istenmeyen girişimlere karşı korumaları önerilmektedir. WordPress uygulaması
için Akismet, Joomla için R Antispam, Drupal için Antispam popüler uygulamalar arasındadır.

Doğru yanıt E'dir. Tema tercihi görsellik üzerine kurulu olsa da tema seçimini etkileyen birtakım etmenler bulunmaktadır. Bu etmenleri lisanslama, görsel tasarım, kullanışlılık, güncelleme, dil desteği başlıkları altında ele almak olanaklıdır.