İÇECEK BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 10

Gazlı alkolsüz içecekler ise gazsız alkolsüz içecek­lerden farklı olarak karbondioksit (CO2) ihtiva etmektedir. Gazlı ve gazsız alkolsüz içecek üretimindeki temel farklılık karbondioksit uygulama işlemidir.

Tropik ülkelerde protein eksikliğini gidermek için soya unu içeren meşrubatlar tüketil­mektedir. Kuzey Afrika’da manda peynirinin peynir altı suyundan bir gazlı içecek oldukça popülerdir. Bazı Doğu Avrupa ülkelerinde bayat ekmeğin mayalandırılmasıyla, İsrail’de portakal ve bal karışımı ile yapılan gazlı içecekler tüketilmektedir.

Tonik içeceği; İçilebilir özellikteki su, şeker, kinin ve/veya narincin, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Tek başına tüketimi çok fazla olmayan ve genellikle alkollü içkilere katılarak içilen tonik, litrede 85 mg’dan fazla kinin içermesi yasaklanmıştır.

Teorik çalışmalar ve tanımlamalar 17. yüzyılda başlasa da 1772’de Joseph Priestley isimli bir İngiliz bilim adamı suya karbondioksit ekleyerek köpüklü ve lezzetli bir içecek elde etmiştir. Bu tarih karbondioksitli yani gazlı içeceklerin doğuşu olarak kabul edilmekte­dir. 1775’te John Mervyn küçük miktarda gazlı su üretebilecek bir düzenek icat etmiştir.

1770’lerin sonunda İngiltere’de ticari olarak yapay gazlı su üretimi başlamıştır. Böylece alkolsüz gazlı içeceklerin de ticari olarak seri üretiminin önü açılmıştır. 1806’da gazlı al­kolsüz içeceklerin gerçek anlamda ticarileşmesi Benjamin Siliman tarafından başlatılmış­tır. Amerika’nın New Haven bölgesinde karbondioksitle karıştırdığı suyu şişeleyip soda olarak satışa sunmuştur. 1830’larda aromalı soda popüler hâle gelirken 1860’lardaki sa­yımlarda 123 fabrika gazlı içecek üretmekteydi.

Cumhu­riyet döneminde  gazoz üretimi 1930 yılında başlamıştır.

Meyve aromalı gazozlar; meyve suyu, püresi ya da bunların konsantresinin içilebilir özellikteki su, şeker, izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre gazlı olarak hazırlanan alkolsüz içeceklerdir. Meyveli gazoz, içerisinde en az yüzde 4 meyve suyu ve yüzde 7 şeker (sakaroz) içermelidir.

Alkolsüz içeceklerde yaygın olarak kullanılan şekerler sukroz, glukoz şurupları ve fruktoz şuruplarıdır. Şeker olarak gazlı içeceklerde en çok sakaroz kullanıl­maktadır. Diyet içecek üretiminde sorbitol, mannitol, ksilitol, sakkarin ve sodyum siklamat kullanılmaktadır.

Enerji içecekleri; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Enerji İçecekleri Tebliğ kapsamında yer alan enerji içecekleri ürünlerinin, karbonhidratlardan sağlanan enerji değeri 100 ml’de 45 kcal’den az olmamalıdır.

Hekzoz: Altı karbon barındıran, monosakkaritlere verilen genel addır.

Gazlı ve gazsız alkolsüz içecek üretimindeki temel farklılık karbondioksit uygulama işlemidir.

İlgili yasal düzenlemede alkolsüz içecekler kapsamına giren ürünleri sıralayıp, ürün bazında tek tek özelliklerine bakmadan önce, oldukça önem taşıyan şu hususun mutla-ka vurgulanması gerekir; enerji içecekleri içerdikleri uyarıcı maddeler nedeniyle alkol-süz içecekler arasında yer almazlar ve bu ürünlerin etiketlerinde tüketici grubuna yönelik birçok uyarı bulunmaktadır.

Kolalı içecekİçilebilir özellikteki su, şeker, kafein, diğer bileşenler ve izin verilen katkı maddeleri ve kendine özgü aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Bu üründeki kafein miktarı 150 mg/l’den fazla olamaz.

Tonik içeceği; içilebilir özellikteki su, şeker, kinin ve/veya narincin, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Tek başına tüketimi çok fazla olmayan ve genellikle alkollü içkilere katılarak içilen tonik, litrede 85 mg’dan fazla kinin içermesi yasaklanmıştır.

1806’da gazlı alkolsüz içeceklerin gerçek anlamda ticarileşmesi Benjamin Siliman tarafından başlatılmıştır. Amerika’nın New Haven bölgesinde karbondioksitle karıştırdığı suyu şişeleyip soda olarak satışa sunmuştur.

Türkiye’de meşrubatın ilk üretim tarihi ile ilgili kesin bir bilgi olmamakla beraber Sultan II. Abdülhamit döneminde 19. yüzyıl sonlarında bazı işletmecilerin İstanbul’da meşrubat fabrikası (gazoz hane) açarak işlettikleri bilinmektedir.

Cumhuriyet döneminde ise gazoz üretimi 1930 yılında başlamıştır. İstanbul’da 1930’lu yıllarda esans, limon tuzu, ithal şişe ve karbonik asit ve meşrubat makineleri satan bir iş yerinden karpuz kazan tabir edilen tank ve iki adet el trajı (şişe doldurma, kapama makine-si) ile üretime başlanmıştır.

Meyveli gazoz, içerisinde en az yüzde 4 meyve suyu ve yüzde 7 şeker (sakaroz) içermelidir.

Asit düzenleyiciler; gazlı içecekler üretiminde asitliliği düzenlemek amacıyla sitrik, tartarik, malik, fumarik, laktik ve ortofosforik asit kullanılmaktadır. Gazlı içeceklerde asit düzenleyicilerin ekstra köpürme, ağız hissi, aroma ve keskinlik sağladığı bilinmektedir.

Meyve suyu üretimine dünyada ilk kez 1896, Türkiye’de ise deneme çalışmaları 1956 yılında başlanılmıştır.