HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

İçtihat Hukuku

İçtihat Hukuku

Kamu oylaması

Halk oylaması

Cumhurbaşkanlığı kararnameleri

Yorumlayıcı hukuk kuralları

Kanunların geçmişe etkileri

Lâfzî  yorum

Aksi ile kanıt

Hakimin takdir yetkisi

Hâkimin takdir yetkisini kullandığı durumlarda ortada soyut hukuk kuralı vardır ve hâkim bu kuralın sınırları içinde değerlendirme yetkisine sahiptir.

Hâkimin kendisini kanun koyucu yerine koyarak hukuki so-runu çözmeye çalışması hâlinde ise, hâkimin hukuk yaratması söz konusudur.

Hukukun kaynakları, asıl ve yardımcı kaynaklar olarak da bir ayrıma tâbi tutulmaktadır. Asıl kaynak-lar, kendi içinde yazılı ve yazısız kaynaklar şeklinde alt bir ayrıma göre değerlendirilmektedir. Hukukun yazılı ve asıl kaynakları Anayasa, kanun, uluslarara-sı sözleşmeler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliktir. Hukukun asıl kaynağını teşkil eden ancak yazılı olmayan kaynak ise gelenek hukukudur. Hukukun yardımcı kaynaklarını ise, içtihat hukuku oluşturmaktadır. İçtihat hukuku, bilimsel içtihat veya yargı içtihadı şeklinde olabilir.

Hukukun asıl kaynağını teşkil eden ancak yazılı olmayan kaynak ise gelenek hukukudur.

Şekil 2.1. e bakınız.

Anayasa, devletin temel yapısını, kişilerin hak ve ödevlerini, devlet organlarını ve bu organların işleyişini düzenleyen esas ve kurallar bütünüdür.

1982 Anayasası’na göre usulüne uygun olarak yürürlüğe konulmuş uluslararası anlaşmalar kanun hükmündedir. Yani TBMM tarafından onaylanıp yürürlüğe girmesi kabul edilen uluslararası anlaş-malar, kanunlar gibi Resmî Gazete’de yayımlanır ve kanunlar gibi etki yaparlar; dolayısıyla mahkemele-ri ve idari makamları bağlarlar.

Kanun, yetkili organ tarafından yazılı olarak çı-karılan, kanun adını taşıyan, genel, sürekli ve soyut hukuk kuralıdır. Kanunu çıkarmaya yetkili organ ülkenin yönetim biçimine göre değişir. Ülkemizde uygulanan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde bu organ TBMM’dir.

Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse Resmi Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.

Yargısal içtihatlar hukukun yardımcı kaynağıdır ancak içtihadı birleştirme kararla-rı bu kuralın istisnası niteli-ğindedir.