Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması: Hukukta Yorum
Hukuki anlamda kaçınılmaz bir gerçekliği ifade eden yorumun sebebi nedir?
Hukuki anlamda yorum kaçınılmaz bir gerçekliği ifade eder. Yorumun sebebi kural koyucu veya işlemin taraflarının, hukuku uygulayacaklardan başta yargıç olmak üzere hukukçular ve idarecilerle arasındaki iletişim eksikliğidir.
Hukukun anlam bakımından uygulanması nedir?
Hukukun anlam bakımından uygulanması pozitif hukuk kurallarının içerdiği genel, soyut ve nesnel (=objektif) nitelikteki hüküm ve sonuçlarının, hayatın belirli ve somut bir olaylarına uygulamak, bu olayı adı geçen kurallarda ifadesini bulan anlama göre çözümlemektir
Sözlükte “açıklamak, beyan etmek” anlamındaki fesr kökünden türeyen yorumun Osmanlıca karşılığı nasıldır ve ne anlama gelmektedir?
Sözlükte “açıklamak, beyan etmek” anlamındaki fesr kökünden türeyen yorumun Osmanlıca karşılığı olan tefsîr kelimesi, “açıklamak, ortaya çıkarmak, kelime veya sözdeki kapalılığı gidermek”, kural koyucunun muradını anlamak demektir
Ulusal hukukta ve uluslararası hukukta hukuki yorumun konusunu oluşturanlar nelerdir?
Hukuk bağlamında hukuk kuralları olarak sırasıyla normlar hiyerarşisine uygun bir şekilde ulusal (=iç, millî) hukukta anayasa, kanun, CK’leri, genel idari düzenlemeler, idari kararlar ile özel hukuk anlamındaki hukuki işlemler ve özellikle sözleşmeler gibi uluslararası (=milletlerarası) hukukta
da başta antlaşmalar, protokoller ve deklarasyonlar (=bildirgeler) olmak üzere diğer uluslararası hukukun düzenlemeleri hukuki yorumun konusunu
oluşturur.
Yorum ne için yapılan fikrî ameliyedir?
Yorum, hukukta kaynak teşkil eden bir metnin anlam ve kapsamını belirlemek amacı ile bahsi geçen metnin yazarının, yani kural koyucunun(=hükmü vazedenin) veya dar anlamda da kanun koyucunun iradesinin ne olduğunu anlamak için yapılan fikrî ameliyedir (=etkinliktir).
Hukuki metne veya kanuna göre çözüm getirilmesi sürecinde bazı mantık kurallarından yararlanılması gerekebilir, bunlar nelerdir?
Hukuki metne veya kanuna göre çözüm getirilmesi sürecinde bazı mantık kurallarından yararlanılması gerekebilir. Bu kuralların en önemlileri arasında “kıyas”, “evleviyet yolu” ve “aksi ile kanıt yolu” sayılabilir.
Kıyas yasağı ilkesi ne anlamda geçerlidir?
Maddi ceza hukukunda ister lehe isterse aleyhe kıyas yapıldığı takdirde hukuki güvenlik çiğneneceğinden kıyas yasağı ilkesi geçerlidir
Kamu hukukundan kaynaklanan ilişkilerde hangi kural uygulanır?
Kamu hukukundan kaynaklanan ilişkilerde ise kıyas yoluna pek başvurulmaz. Bazı durumlarda, bir olay hakkındaki hüküm, aralarında benzerlik olmasına
rağmen kıyas yoluyla benzer olaylara uygulanmaz. Bu doğrultuda bir sonuca, aksi ile kanıt yolundan ulaşılır.
Bütün için doğru olanın, parçalar için de doğru olacağı ilkesine dayanan nedir?
Çoğun İçinde Azın Olduğu (=Evleviyet) İlkesi (A Fortiori)
Hukukta yorum hangi durumlarda önem kazanır?
Hukukta yorum bir hukuki metnin açık, belirgin olmadığı, birden fazla anlam taşıdığı, farklı anlamlara gelir şekilde anlaşıldığı durumlarda önem kazanır.
Yorum yöntemlerinde hukuk metninin anlamının en doğru şekilde bulunması yönünde kaç adet ve nasıl bir ayrım yapılır?
İlk olarak yoruma tabi kılınan hukuk metninin sözünden (=kelimelerinden, lafzından) çıkan bire bir anlamdır. İkinci olarak metnin amacını oluşturan anlamdır. Nihayet üçüncü olarak kuralın tarihî seyri ve buna ilişkin dokümanların irdelenmesi gerekliliğidir
Yasama Yorumu (=teşriî tefsir – interprétation législative) ne çeşit bir yorumdur?
Kaynağına Göre Yorum (=Yorumu Yapan Organ ya da Kişilere Göre
Yorum) Çeşitlerindendir.
Yasama yorumu nasıl bir tartışmadan ortaya çıkmıştır?
Yasama yorumu, hukuk kurallarının yorumunu kimin yapacağı tartışmasından, daha doğrusu belki de kimin yapamayacağı tartışmasından ortaya çıkmıştır
İdari yorum hangi durumda soyut ve hangi durumda somut nitelik taşır?
İdari yorum, genel düzenleyici işlemlerle yapılmışsa, soyut; bireysel subjektif
işlemlerle yapılmışsa, somut nitelik taşır.
Hâkimin önüne gelen olaya hukuk kuralını uygularken yargılama işlevinin bir gereği ve sonucu yaptığı yoruma ne ad verilir?
Yargısal Yorum (=kazaî tefsir - interprétation judiciaire) denir.
Genelde hukuk ve dar anlamda da kanuni düzenleme ve kuralların uzman kişilerce ve özellikle de bilim adamları tarafından yorumlanması hangi yorum çeşididir?
Bilimsel yorum, genelde hukuk ve dar anlamda da kanuni düzenleme ve kuralların uzman kişilerce ve özellikle de bilim adamları tarafından yorumlanmasıdır
Bir hukuk kuralının anlamının çıkartabilmek için başvurulacak ilk ve öncelikle uygulanan yöntemin adı nedir?
Lâfzî yorum bir hukuk kuralının anlamının çıkartabilmek için başvurulacak ilk ve öncelikle uygulanan yöntemdir.
Bazı yazarlar tarihî yorum yöntemine ne ad verir?
Bazı yazarlar tarihî yorum yöntemini, “subjektif amaca göre yorum”, olarak ifade etmektedirler.
Amaca göre yorum, bazı yazarlara göre hangi yönteme denk düşmektedir?
Amaca göre yorum, bazı yazarların “zamana göre (=güncel, aktüel) objektif yorum” olarak adlandırdıkları yönteme denk düşmektedir
Hangi teknik genel, soyut, objektif nitelikli düzenlemelerin daraltıcı bir anlam ve amaca yönelik olmadığı durumlarda söz konusu düzenlemenin kapsamına giren her türlü hukuki ilişkiye uygulanan hâlidir?
Genişletici Yorum (=interprétation large) bu tekniktir.