Hukuk Kurallarının Nitelikleri Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması

Süreklilik (=Permanente):
Hukuk kuralının yürürlüğe girdikten sonra, usulüne uygun biçimde yürürlükten kaldırılana kadar yani hukuk kuralının yürürlükte kaldığı süre boyunca, aralıksız uygulanmasıdır.

Hukuk kuralı, yetkili devlet organlarınca önceden belirlenen usul ve esaslara uygun olarak emir, muhatap ve yaptırım unsurlarını bünyesinde barındıran hukukilik niteliği taşıyan olay ve olgulara ilişkin kural olarak yazılı ve ilgililerince önceden bilinen düzenleme demektir.

Kişinin, hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş irade açıklamasına da “hukuki işlem/tasarruf” denilir.

Öncelikle borçlunun borcunu yerine getirmediğinde devlet organları tarafından borcunu yerine getirmeye zorlanması şeklinde bir yaptırım yani cebri icra söz konusu olur.

Yaptırımın tarafların gerçekleştirmek istedikleri hukuki işlemin hukuk sistemi tarafından kabul edilmemesi şeklinde ortaya çıkar ve buna da geçersizlik denir.

Hukuk sisteminin coğrafi anlamda uygulanması için gereken ilkelerin oluşumuna kaynaklık etmiş, sebep olmuştur. Söz konusu ilkeler, “mülkilik (=ülkesellik, yersellik, mahallilik)” ve “şahsilik (=kişisellik)” ilkeleri adıyla tanımlanmaktadır.

Mülkilik (=Yersellik, Ülkesellik) İlkesi:
Kanunların mülkiliği ilkesinde bir ülkenin mevzuatında yer alan düzenlemeler, ait oldukları devletin ülkesinde bulunan vatandaş ya da yabancı ayrımı yapılmaksızın herkese uygulanır, ancak ülke dışında uygulanmaz.

Hukuki ihtilafın sebebi olay veya ilişkiye bunların gerçekleştiği ülkenin hukukunun yetkili organlar ve özellikle de yargı yerlerince tatbikini kabul eden ilke, mülkilik ilkesi olarak tanımlanmaktadır.

Şahsîlik (=Kişisellik, Milliyet) İlkesi
Şahsilik ilkesi, vatandaşın devletine karşı bağlılığını ülke dışında da sürdürmesinin sonucudur. Yasaların kişiselliği ilkesi olarak da adlandırılan bu ilke uyarınca; devletin koyduğu hukuk kuralının o devlet ile vatandaşlık (=uyrukluk) ya da ikametgâh gibi belirli bir ilişki içerisindeki kişiler açısından yabancı ülkelerde de geçerli sayılmasıdır.

İlganın sarih (=açık) ve zımni (=üstü kapalı) olmak üzere iki türü bulunmaktadır.

Kanunun veya CK’nin yeni çıkarılan bir kanun ya da CK ile yürürlükten kaldırılmasına ilga denir.

İlganın sarih (=açık) ve zımni (=üstü kapalı) olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Bir başka ifadeyle doğrudan yürürlükten kalkma yönteminin istisnailik vasfı dolayısıyla yürürlüğün sona ermesine ilişkin ikinci durum söz konusu olur. Buna göre kanun veya düzenleyici işlemler bir başka kanun veya düzenleyici işlemin muadili (=eş değerde olan) veya üst dereceli bir başka hukuki
düzenlemeyle (örneğin bir CK veya yönetmeliğin kanunla yürürlükten kaldırılması gibi) ile yürürlükten kaldırılır. Gerçekten bazı kanuni düzenlemelerde, o kanun ile hangi düzenlemelerin yürürlükten kalkacağı açıkça ifade edilir. Bu yönteme “açık ilga” denilmektedir.

Yeni kanun açıkça ifade etmese de getirdiği düzenlemeler ile eski kanunların hükümlerinin uygulanırlığını ortadan kaldırabilir. Bu durum ise “zımni ilga” olarak tanımlanmaktadır.

Geriye yürüme olarak adlandırılır. Geriye yürüme, hukuki bir düzenlemenin kapsamının o düzenlemeyle yapılan değişikliklerin hukuksal geçerlik kazanmasından önce ortaya çıkan durumlara uzanması, uygulanmasıdır.

Bir hukuk kuralının yürürlüğe girdiği tarihten önceki olay, durum ve ilişkilere uygulanmamasına “hukuk kurallarının veya kanunların geriye yürümemesi” denir.

Yargılama hukuku kapsamında yani idari yargı,ceza yargısı ve medeni yargı alanında önceki kanun hükümlerine göre tamamlanan dava ve usul işlemleri geçerliliğini korur, yeni kanun bunlarda bir değişiklik yapmaz. Fakat önceki kanun zamanında başlayan ve henüz bitmeyen dava ve usul işlemlerine yeni kanun uygulanır. Buna usul hükümlerinin derhâl uygulanırlılığı ilkesi denir.

Lex Speciales Derogat Legi Generales (=Özel Kanun / Kural, Genel Kanunu / Kuralı Kaldırır)
Bu ilke özel nitelikte düzenleme içeren kuralın uygulanmasını gerektirir. Aynı düzeyde yer alan ve aynı tarihte çıkarılan iki düzenleme arasında çatışma ortaya çıktığında, bu ilke uygulanır.

Hukuk kuralları, ancak yürürlüğe girdikten sonra meydana gelen olaylara uygulanır. Buna geçmişe etkili olmama ilkesi adı verilir.

İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 1789 yılında yayınlanmıştır.

Hukuk toplumlar için adaleti, düzeni, huzuru, güveni, barışı, hürriyeti, eşitliği, dirliği ve birliği sağlayan en etkin araç ve kurallar bütünüdür.