HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II - Deneme Sınavı - 4

Sorumluluk kavramı genel olarak hukukta kamu görevlilerinin sorumluluğu, kolektif (=müşterek) sorumluluk, ebeveyn ve vasi örneklerinde olduğu gibi kişinin statüsü dolayısıyla başkasının davranışlarından sorumluluğu, bir şeye sahip olunmadan kaynaklanan sorumluluk, yargının iyi işlememesinden kaynaklanan sorumluluk, tehlikeli maddeden dolayı sorumluluk, ceza sorumluluğu ve sorumluluk kapsamında bir başkasının davranışından dolayı cezai sorumluluk, işletme yöneticisinin cezai sorumluluğu, tüzel kişilerin cezai sorumluluğu, siyasal sorumluluk ve kamu kudretinin sorumluluğu gibi başlıklar altında kullanılmaktadır (Lexique des termes juridiques, 16 ème édition, Dalloz, Paris 2007, sh.575-578).

Özel hukukta sorumluluğun söz konusu olduğu hâllerde tazminat yükümlülüğü hem kusurlu hem de kusursuz sorumluluk hâllerinde gündeme gelir.

Zararın tazmini iki şekilde söz konusudur: Zarar görenin eşyası yerine yenisinin temini veya tamiri suretiyle yani paranın dışında kalan tazmin şekillerine aynen tazmin (=aynî tazminat) şeklinde ya da zarar tutarının para ile ödenerek tazmini yani, nakden tazmin yoluyla gerçekleştirilir.

Kusur sorumluğundan söz edebilmek için: hukuk sujesinin davranışı, bu davranış sonucu oluşacak bir zarar ve bu davranış ile oluşan zarar arasında bir nedensellik bağının bulunması gerekmektedir.

Bazı hâllerde hukuk süjesinin davranış ile zarar arasındaki nedensellik ilişkisi, araya giren bir başka olay dolayısıyla ya zayıflar ya da tamamen ortadan kalkar. Bu durum hukuk süjesinin sorumluluğunun tamamen ortadan kalkmasına veya azalmasına yol açar. Bunlar;

Zorlayıcı nedenler (mücbir sebep)

3. kişinin kusuru

Zarar görenin kusuru

Beklenmeyen durumlar

Cezai Sorumluluk: İcra dairesi görevlilerinin kusurlu hareketleri aynı zamanda bir suç teşkil edebilir. Bu hâlde görevliler hakkında cezai takibat yapılır.

Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür: İdari sorumluluk esasları içinde, hizmet kusuru öncelikli ve genel bir sorumluluk türü olduğu için hizmet kusuru ile bir başka kusur türü birleştiği zaman öncelikli olarak hizmet kusuru kurallarının uygulanması gerekir. Bu husus Anayasa’nın 129. maddesinin 5. fıkrasının da doğal bir sonucudur.

Hizmet kusuru sayılan haller:

1- Hizmetin Kötü İşlemesi

2- Hizmetin Geç İşlemesi

3- Hizmetin Hiç İşlememesi

Hizmet içindeki kişisel kusur, şu dört durumda kabul edilmektedir:

1- Kamu Personelinin Suç Niteliğindeki Davranışları/Fiilleri

2- Yargı Kararlarına Uymama

3- Kamu Görevlilerinin Kötü Niyetli Davranması

4- Kamu Görevlisinin Ağır Kusuru

Anayasa’nın 105. maddesinin yeni düzenlemesine göre, Cumhurbaşkanı, “bir suç işlediği iddiasıyla” Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından soruşturulup Yüce Divana sevk edilebilecektir.

Hakkın unsurları;

Dilekçe komisyonu, iç hukukta yasama organına başvuru kapsamında değerlendirilmektedir.