HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II - Deneme Sınavı - 8

Yorum, aslen hukuk felsefesinin konusudur ve pozitif hukuk, yorumun sınırıdır.

Realist yorum teorilerinin yaklaşımına göre
yorum, somut olaya uygulanacak hukuk kuralını
inşa etmek, yaratmaktır.

Yorum ilkelerinin yazılı olması ilkesi yorumda esas alınacak ilkelerden biri değildir.

Bilişsel yorum Türk Hukukundaki yorum yöntemlerinden biri değildir.

Alman Tarihçi Hukuk Okulu tarafından savunulan kavramcı yorum metodudur. (jurisprudence de concepts)

Mevcut hukuk metninin yorumundan ulaşılan
noktaya, çıkan sonuca göre yapılan ayrım açıklayıcı
yorum, daraltıcı yorum ve genişletici yorum başlıkları altında üç tür yorum anlayışına vücut verir.

Yazılı olan hukuk kaynaklarında olaya uygulanacak bir hükmün bulunmaması yoruma başvurulmasını gerektiren bir durum değildir.

Ceza hukukunda mutlak anlamda kıyasın
uygulanmaması yasağı söz konusudur.

1924 Anayasası’nda (mad. 26) yer alan bu yorum yönteminde yorumu kanun koyucu yani kanunu hazırlayıp, görüşen ve kabul eden bir devlet
erki olarak yasama organı anayasanın açıkça öngörmesi hâlinde duraksama (=tereddüt, şüphe) konusu olan bir kanun kuralının nasıl uygulanması
gerektiğini belirtir.

Dar anlamda sistematik yorum: Kelsen’in üne kavuşturduğu hiyerarşik normlar sisteminin tutarlı bir bütün oluşturması gerektiği düşüncesinin bir ürünü olarak bir hukuk sistemine ait bir kuralın, o sistemin pozitif hukuk kurallarıyla tutarlı olabilecek yorumlanmasıdır.

Hukuksal işlemler açık ya da örtülü bir irade açıklamasına dayanır.

Malvarlığına Etkisine Göre hukuksal işlemler, kazandırıcı işlemler ve tasarruf işlemleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Tek taraflı işlemlerde tek kişinin irade açıklaması ile işlem ortaya çıkmaktadır. Başka bir iradenin işleme katılmasına veya oluruna gerek bulunmamaktadır. Örneğin bir evlilik dışı çocuğu tanıma, bir vasiyetname düzenleme, mirası ret gibi işlemler sadece bir kişinin irade açıklamasıyla ortaya çıkmaktadır.

Bir kimsenin düşündüğü, içinden geçirdiği ile dışarıya açıkladığı irade arasında bir uyumsuzluk bulunmaktadır. Diğer bir söyleyişle içinden istememesine rağmen dışa yansıyan iradesinde istemiş olmasıdır.
Örneğin (A), evlenmeyi istememesine rağmen nikâh masasında evet şeklinde iradesini açıklamıştır.

Soruda verilen olayda danışıklı işlem vardır. “Danışıklı işlem” ya da eski deyimle “muvazaa”, üçüncü şahısları aldatmak veya yanıltmak amacıyla, iki tarafın anlaşarak iç iradeyle açıklanan iradede bilerek ve isteyerek uygunsuzluk yaratmalarıdır. Şu hâlde danışıklı işlemde ortada bir sözleşme vardır. Dolayısıyla da açıklanmış iradeler vardır. Fakat bu iradeler tarafların gerçek iradeleri değildir. Sözleşmede gerçek iradeler saklanmıştır. Açıklanan irade bir göstermeden ibarettir.

"Aldatma” bir kimseyi gerçekte yapmayacağı bir hukuksal işlemi yapmaya yöneltmek için o kişide yanlış bir düşünce uyandırmak ya da zaten var olan bir yanlışlık ya da bilgi eksikliğini pekiştirmek üzere bazı hareketler ve düzenlerde bulunmaktır. Burada da kişilerin iç iradesi ile açıklamış olduğu irade arasında bir
uyumsuzluk söz konusudur.

Bir idari işlemin unsurları şunlardır: Yetki, şekil, sebep ve konu. Dolayısıyla "kişi" bu bakımından unsurlar arasında yer almamaktadır.

Yargının yönetimini ve bürokratik işlemlerini gerçekleştirmek üzere Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK) görevlendirilmiştir (AY, m. 159). Kurul bir yargı organı olmayıp tamamen idarî nitelikte bir birimdir. Adli ve idari yargı hâkim ve savcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, atanmaları, görev yeri değişiklikleri, disiplin işlemleri ve görevlerine son verilmeleri hususunda bu kurul yetkilidir.

“Cumhurbaşkanlığı kararnameleri” ile “Cumhurbaşkanı kararları” arasında en önemli farklılık bunların denetimleri yönündedir. Çünkü bir tek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri denilen asli düzenleyici işlemler Anayasaya uygunluk denetimi
açısından Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir. Cumhurbaşkanının türev düzenleyici işlemleri ise Anayasa ve kanunlara uygunluk bakımından Danıştayın denetimine tabidir.

Hukukta sosyolojik kaynak veya hukukun sosyolojik kaynağı denildiğinde bir ülkede hukuk kurallarının sosyolojik temelini ortaya koyan kültürel, dinsel, siyasal, tarihsel nedenler anlaşılır. Hukuk kurallarının genel olarak belirli bir ülkeye özgü olması ve evrensel nitelik taşımaması her ülkenin farklı sosyolojik esaslara dayanmasıyla açıklanabilir. İşte bir hukuk kuralının arkasında yatan sosyal, ekonomik, tarihsel ve kültürel nedenler hukukun sosyolojik kaynağını oluşturur. Kurallar konulurken de ülkenin sosyolojik verileri dikkate alınmak durumundadır. Aksi takdirde hukuk kuralı kendisinden beklenilen işlevleri gerçekleştiremez.