HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI I

Devlet, bireylerin toplumda barış, huzur ve güvenlik içerisinde yaşamasının araçlarının neler olması gerektiğini arar, belirler ve uygulamaya aktarır. Nitekim Anayasanın 5. maddesine göre: “Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin
ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk Devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığını geliştirmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.”

Devlet esas olarak toplumun iyiliğini gerçekleştirmeyi amaçlayan ve bunu sağlayan örgütlenme ve insan topluluğudur.

Devletin varlığı bayrak, para, ulusal marş ve benzeri sembollerle ifade edilmektedir. Nitekim Anayasanın 3. maddesinde Türk Devletinin bayrağının şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı bayrak ve milli marşının “İstiklal Marşı” olduğu belirtilmiştir. Diğer yandan da yasama yetkisini Türk Milleti adına kullanan TBMM’nin görev ve yetkilerini sayan 87. maddede para basılmasına karar verme yetkisi TBMM’ne verilmiştir.

Anayasanın 3. maddesinde Türk Devletinin bayrağının şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı bayrak ve milli marşının “İstiklal Marşı” olduğu belirtilmiştir. Diğer yandan da yasama yetkisini Türk Milleti adına kullanan TBMM’nin görev ve yetkilerini sayan 87. maddede para basılmasına karar verme yetkisi TBMM’ne verilmiştir.

Ülke, Devletin “fiziki unsuru” yani Devletin oluşumunu hazırlar. Devletin oluşumunda, belirli bir özellik gösteren milletin, üzerinde yaşadığı ve uluslararası antlaşmalarla çizilmiş ve onaylanmış bir toprağa sahip olması vazgeçilmez bir koşuldur. Ülkesiz bir Devletin düşünülemez. Bundan dolayıdır ki, ilkel ve göçebe bir hayat süren toplulukların
bir Devleti olmamıştır. Devletin ülkesi denilince üzerindeki hava sahası ile varsa deniz veya okyanusa kıyısı boyunca uzanan belirli bir uzaklığa uzanan şerit o devletin ülkesini oluşturur.

Egemenlik kavramını, ilk kez modern anlamda kullanan Jean Bodin, görüşlerini ‘Devletin Altı Kitabı’nda açıklamış ve devleti birçok unsurun bir araya geldiği bir gemiye benzetmiştir. Söz konusu bu geminin güvertesinin üç temel malzemeyle inşa edildiğini ileri sürmüş ve bu malzemelerin; mutlaklık, süreklilik ve devredilemezlik olduğunu ifade etmiştir.

Anayasada TBMM ve mahalli idarelerin karar organlarının belirlenmesi için ise beş yılda bir seçimlerin yapılacağı öngörülmüştür. (mad. 77/1,127/3)

Anayasanın 90. maddesine göre; “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulmasında milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilemez.

Anayasanın 104. maddesine göre: “Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde
yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz
hale gelir…..Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.”

Anayasanın 16. maddesi uyarınca “Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir.”