HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI I - Deneme Sınavı - 2

Temel hak ve hürriyetleri hiçbir şekilde sınırlandıramaz.

Devlet, bireylerin toplumda barış, huzur ve güvenlik içerisinde yaşamasının araçlarının neler olması gerektiğini arar, belirler ve uygulamaya aktarır. Nitekim Anayasanın 5. maddesine göre: “Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin
ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk Devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığını geliştirmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.”

Bu hukuk dalının  temel hukuk kaynağını Medeni Kanun oluşturmaktadır. Tek kaynağını değil.

Devlet esas olarak toplumun iyiliğini gerçekleştirmeyi amaçlayan ve bunu sağlayan örgütlenme ve insan topluluğudur.

“Eylem ehliyeti”,birtakım şartlara sahip olmayı gerekli
kılmaktadır. Ergin olmayı (18 yaşa ulaşma), ayırt etme gücüne sahip olmayı (yaptığı işlem ve eylemin sebep ve sonucunu bilebilme) ve
kısıtlı olmamayı (mahkeme kararı ile işlem yapma ehliyetine sınır getirilmemiş olma) gerekli kılmaktadır.

Devletin varlığı bayrak, para, ulusal marş ve benzeri sembollerle ifade edilmektedir. Nitekim Anayasanın 3. maddesinde Türk Devletinin bayrağının şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı bayrak ve milli marşının “İstiklal Marşı” olduğu belirtilmiştir. Diğer yandan da yasama yetkisini Türk Milleti adına kullanan TBMM’nin görev ve yetkilerini sayan 87. maddede para basılmasına karar verme yetkisi TBMM’ne verilmiştir.

Medeni Kanunun 118. maddesine göre “nişanlanma evlenme vaadiyle olur”. Dolayısıyla evlilikten önceki aşamada gerçekleşir. Ancak her evlilikten önce mutlaka yapılması gerekli değildir.

Anayasanın 3. maddesinde Türk Devletinin bayrağının şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı bayrak ve milli marşının “İstiklal Marşı” olduğu belirtilmiştir. Diğer yandan da yasama yetkisini Türk Milleti adına kullanan TBMM’nin görev ve yetkilerini sayan 87. maddede para basılmasına karar verme yetkisi TBMM’ne verilmiştir.

Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, nişanın sona ermesi üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. Bakanlık il nüfus ve
vatandaşlık müdürlüklerine, nüfus müdürlüklerine, il ve ilçe müftülüklerine ve ilgili dış temsilciliklere evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verebilir (Evlendirme Yönetmeliği, m. 7).

Ortak yaşamın artık eşler açısından çekilmez hale gelmiş olması genel boşanma nedenidir.

Ülke, Devletin “fiziki unsuru” yani Devletin oluşumunu hazırlar. Devletin oluşumunda, belirli bir özellik gösteren milletin, üzerinde yaşadığı ve uluslararası antlaşmalarla çizilmiş ve onaylanmış bir toprağa sahip olması vazgeçilmez bir koşuldur. Ülkesiz bir Devletin düşünülemez. Bundan dolayıdır ki, ilkel ve göçebe bir hayat süren toplulukların
bir Devleti olmamıştır. Devletin ülkesi denilince üzerindeki hava sahası ile varsa deniz veya okyanusa kıyısı boyunca uzanan belirli bir uzaklığa uzanan şerit o devletin ülkesini oluşturur.

Türkiye’de uzun yıllar yasal mal rejimi olarak mal ayrılığı ilkesi kabul edilmişti. Ancak 2001 tarihli Kanun ile “edinilmiş mallara
katılma rejimi” benimsenmiştir.

Egemenlik kavramını, ilk kez modern anlamda kullanan Jean Bodin, görüşlerini ‘Devletin Altı Kitabı’nda açıklamış ve devleti birçok unsurun bir araya geldiği bir gemiye benzetmiştir. Söz konusu bu geminin güvertesinin üç temel malzemeyle inşa edildiğini ileri sürmüş ve bu malzemelerin; mutlaklık, süreklilik ve devredilemezlik olduğunu ifade etmiştir.

Medeni Kanunun 282. maddesine göre çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur. Çocukla
baba arasında soybağı ise, ana ile evlilik, tanıma veya babalığa hükmedilmesi ile kurulur (TMK,
m. 282). Soybağı ayrıca evlât edinme yoluyla da kurulur

Anayasada TBMM ve mahalli idarelerin karar organlarının belirlenmesi için ise beş yılda bir seçimlerin yapılacağı öngörülmüştür. (mad. 77/1,127/3)

Anayasanın 90. maddesine göre; “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulmasında milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilemez.

Vesayet ise velayetin son bulduğu durumlarda veya kısıtlılık kararı verilmiş kişiler için uygulama
alanı bulan kurumdur. Bu görevi yerine getiren kişiye “vasi” denir ve mahkeme tarafından görevlendirilir. Eğer evlilik boşanma ile sona ermiş ve velayet eşlerden hiç birine bırakılmamışsa veya velayet hakkının kötüye kullanılması nedeniyle mahkeme
tarafından kaldırılmışsa çocuk için bir vasi tayinine gidilir.

Miras bırakanın sağken mirasçı olarak belirlemiş olduğu kişilere atanmış mirasçı
denilmektedir.

Anayasanın 104. maddesine göre: “Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde
yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz
hale gelir…..Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.”