HUKUK TARİHİ

A, B, D ve E seçeneklerinde verilen önermeler hatalı olup doğru önerme C seçeneğinde yer almaktadır. Had suçları hırsızlık, zina, zina iftirası, şarap içme-sarhoşluk, yol kesme, isyan ve dinden dönme suçlarıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimler (zimmîler), şarap içme-sarhoşluk suçu dışındaki bütün suçlarda Müslümanlar gibi muamele görür. Ebu Hanife, dinleri helal kabul ettiği için din ve vicdan özgürlüğü bağlamında şarap içmeyi zimmîler bakımından suç kabul etmez. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Bir kimsenin ceza sorumluluğuna sahip olabilmesi için mümeyiz (ayırtım gücüne sahip) ve ergen olması gerekir. Ergenlik biyolojik bir olaydır. Her somut hadisede hâkimin ayrıca değerlendirmesi lazım olmakla birlikte hukukçular erkekler ve kızlar için alt ve üst sınır belirlemiştir. Kızlar için alt sınır 9, erkekler için 12’dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir ya da birden fazla kişinin zor kullanarak gelip geçmeyi önleme, insanların mallarını alma veya canlarına kast etme amacıyla yol kesmesine hırâbe denir. Ebu Hanife bu suçun ancak şehirlerarası yollarda işlenebileceğini kabul eder. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hz. Peygamber, şarap içme-sarhoşluk suçuna ceza olarak sopa cezasını belirlemiş olup sabit bir miktar belirlememiştir. İlk halife Hz. Ebu Bekir cezayı 40 sopa, ikinci halife Hz. Ömer 80 sopa olarak tatbik etmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Geliri bir köy veya mahalle halkının veya esnafın beklenmedik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan vakıflara avârız vakfı denilir. Bu vakıflar, bir köy veya mahallede veyahut da esnaf loncasında düşkünlüğü nedeniyle çalışamayanların geçimini karşılamak; fakirlerin cenazelerini kaldırmak, fakir kızları evlendirmek, fakir delikanlılara iş kurmak, evi yanan veya yıkılanlara yardım etmek, köy ve mahallenin yol ve köprü gibi bayındırlık ihtiyaçlarına kaynak sağlamak gibi amaçlarla kurulurdu. Doğru cevap D seçeneğidir.

Evkâf Nezâretinin müdahalesi olmadan yönetilen ve vergiden muaf tutulan vakıflara müstesna vakıf denirdi ki bunlar toplam sekiz vakıftır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Baş vergisi de denilen cizye İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimlerden askerlik bedeli olarak alınan vergidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Raiyet rüsumu Osmanlı devletinde çiftçinin sipahiye ödediği vergilerdir. Çift, bennâk, ispenç, çiftbozan, değirmen, ağnâm ve duhan resimleri gibi bir kısmı harac-ı muvazzaf sayılır ve şer’î vergilere dâhildir. Raiyet rüsumunun ikinci kısmına bâd-ı hevâ vergileri denir ki işte bunlar örfî vergilerdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Girdâr gayrımenkullerin üzerine kiracı tarafından mâlik veya mütevellinin izniyle yapılan binadır. Buna örf-i belde gediği veya pafdos da denilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Allah haklarını ihlal eden suçlar hakkullah ve kişi haklarını ihlal eden suçlar hakkulibâd gibi ayrımlar varsa da İslam ceza hukukunda en yaygın ayrım suçla­rın had, kısas ve ta’zîr suçları olarak ayrılmasıdır.

Had suçları hırsızlık, zina, zina iftirası, şarap içme-sarhoşluk, yol kesme, isyan ve dinden dönme suçlarıdır. Kısas suçları ise adam öldürme ve yaralamadır. Bu dokuz suçun dışında kalan ve tek tek sayılmasına imkân olmayan örneğin rüşvet, kalpazanlık, casusluk gibi suçlar ta’zîr grubunu oluşturur.

İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimlere zimmî denir. Bunlar şarap içme-sarhoşluk suçu dışındaki bütün suçlarda Müslümanlar gibi muamele görür. Ebu Hanife, dinleri helal kabul ettiği için din ve vicdan özgürlüğü bağlamında şarap içmeyi zimmîler bakımından suç kabul etmez.

Bir Müslümanın dinini alenen terk etmesine irtidat denilir.

Vakfedenin bizzat kendisinin veya soyundan gelenlerin yararlandığı vakıflara aile vakfı veya zürri vakıf adı verilir.

Mukâtaalı vakıflar da icâreteynli vakıflar gibi harap olmuş vakıf gayrimenkullerin yeniden gelir getirir hale iadesi amacıyla icat edilmiş bir vakıf türüdür.

Geliri bir köy veya mahalle halkının veya esnafın beklenmedik ihtiyaçlarını karşı­lamak üzere kurulan vakıflara avârız vakfı denilir.

Şer’î vergiler esas olarak zekât, haraç ve cizyedir. Bunlara define vergisi (rikâz) ve gümrük vergisi de eklenebilir.

Hayvanlardan Alınan Vergi (Zekât-ı Sevâim): Üretim ve sütçülük amacıyla yılın yarıdan fazlasında çayırda otlayan deve, sı­ğır, koyun ve keçi gibi dört ayaklı hayvanlara sâime -çoğulu sevâim- (otlayan) denir. Belli sayıyı bulduktan bir yıl sonra zekâtı verilir. Yılın çoğunu ahırda geçiren ve parayla alınan yemle beslenen hayvanlar zekâta tabi
değildir. Osmanlılarda mirî arazide yayılan küçükbaş hayvanlardan alınan vergiye ağnâm vergisi veya ağnâm resmi denirdi.

Baş vergisi de denilen cizye İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimlerden asker­lik bedeli olarak alınan vergidir.