HUKUK TARİHİ

İslam hukukunda borcun sona ermesi sebepeleri; ifa, ibra,fesh ve ikale, ifa imkansızlığı, tecdid, takas, havale, alacağın temliki, zamanaşımı ve borçlu ve alacaklı sıfatlarının birleşmesidir. Haksız iktisap ise borç doğuran sebeplerdendir. Doğru cevap C'dir.

Bu devir Emevîlerin son devri ile Abbasîlerin ilk asrını içine alır. Sahâbeden ders görenlere tâbiîn (veya tâbi’ûn: tâbiler, bağlı olanlar); bunların talebelerine de tebe-i tâbiîn (tâbilere tâbi olanlar) denildi. Tâbiîn, Emevîler zamanından itibaren İslâm hukukunun teşekkülünde söz sahibi olmaya başladı. Tâbiîn devri, Roma’nın klasik devri yanında, Yahudi hukukunda Tevrat tefsiri ve sözlü emirlerin tebliği ile meşgul zugotlar devri (MÖ III-MS I. asır) ile Kilise hukukundaki patristik devre benzetilebilir. Bu devir hukukçuları, sahâbe hocalarından farklı bir yol takip ederek farazî meseleleri de müzakere etmiş ve bunlara hükümler getirmişlerdir. Doğru cevap B'dir.

Kur’an’da 114 sure ve 6236 âyet vardır.

Sünnet, kelime anlamıyla yol; terim olarak ise Hz. Peygamber’in yapılmasını emredip övdüğü yahut yaptığı veya yapılırken görüp de mâni olmadığı işlere denir. Sünnet, hukukî bağlayıcılığını yine Kur’an’dan alır. Nitekim pek çok âyette Hz. Peygamber’e itaat emredilmektedir: Âli İmrân: 31-32; Nisâ: 59; Ahzâb: 21, 36. Sünnet Kur’an’ın anlaşılması ve izahını sağlar.

Hicret vâki olduğunda Medine’de Araplarla beraber Yahudiler de yaşamaktaydı. Bunlar, Hz. Peygamber’i devlet başkanı olarak tanımışlar ve bir anlaşma imzalamışlardı. İdare edenlerle idare olunanların karşılıklı hak ve vazifelerinin yer aldığı bu anlaşmaya Medine Vesikası denir ve tarihte bilinen ilk yazılı anayasalardandır. İslâm hukukuna dair hükümler konulması bu devre rastlar.

Sahabe devrinin en mühim hâdisesi Kur’an’ın kitap haline getirilmesidir.

Halife Mensur’un isteği üzerine yazdığı el-Muvatta adlı eseri, günümüze intikal eden hadîs ve fıkıh kitaplarının ilki sayılır.

İslâm tarihinde çeşitli itikadî mezhebler zuhur etmiştir. Bunlardan Ehl-i sünnet ve’l-cemaat denilen fırka, Hz. Peygamber ve onun cemaati, yani ashâbının hepsinin bildirdiği inanç esaslarına uymuştur. Yukarıda zikredilen dört mezhebin inanç esasları birbirinin aynı olup, teferruatta, yani amelî/fıkhî hükümlerde ayrılmışlardır. Diğer fırkalar ise, mânâsı açık olan nassları te’vil ederek; mânâsı açık olmayan nassları ise, sünnet ve sahâbenin bildirdiğine uymayan bir şekilde te’vil ederek (yorumlayarak) icmâdan ayrı birer yol tutmuşlardır. Bunlar, Ehl-i sünnetten başlıca inanç esasları bakımından ayrılırlar; ancak dinden çıkmış sayılmazlar. Fıkhî görüşlerine, bilhassa siyaset hakkındaki görüşlerine bu inanç farklılıkları yansımıştır. Bunlar arasında Hâricîlik, Şiîlik (Şia), Zeydiyye, İmâmiyye ve Vehhâbîlik öne çıkmaktadır.

İslâm memleketinde beş çeşit arazi vardır. Mülk arazi, fetih sırasında gazilere dağıtılmış veya eski sahiplerinin elinde bırakılmış yahut sahipleri göç ederek muhacirlere verilmiş ya da sahipleri topluca Müslüman olmuş yahut da devletçe halka satılmış arazidir. Mahsulünden uşr (toprak zekâtı) alınır. Fethedilen arazinin beşte biri devlete aittir.

İbra: Bir alacaklı, borçlusundaki bir veya bütün alacağından vazgeçtiğini tek taraflı beyan edebilir. Buna ibra denir. Geri dönülmez.

İmam Ahmed bin Hanbel, (780-855), Bağdadlıdır. Hadîs ilminde imam olup, çok sayıda hadîs ezberlemişti. Hadîs toplamak için birçok seyahatler yaptı. Mûtezile inancına taraftar olmadığı için, zamanının bu itikattaki idarecilerinden işkence gördü. En mühim eseri el-Müsned adındaki hadîs kitabıdır.

İslam hukuku dini menşeli olduğu için müeyyideleri modern devletin ürünü olan  pozitif hukuka dayanmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

İslam Hukuku hususi değil, umumidir. Doğru cevap C'dir.

İslâm hukukunun kaynakları, Kur’an ayetleri ve Peygamberin sözleri, esas iti­bariyle hukukçuları muhatap almaktadır. Bir başka deyişle, bu kaynakları tefsir edip bunlardan hüküm çıkarabilme salâhiyeti, ancak bu ilmî mahareti kazanmış hukukçulara yani müctehidlere tanınmıştır.

İslâm hukuku dinî menşeli olduğu için, Müslüman fertler, bu hukuk sisteminin cari olmadığı memleketlerde yaşasalar bile, onun hükümleriyle bağlıdır.

İslâm hukukunun  belirli bir zaman veya mekân ile kayıtlı olmayarak bütün insanlığa hitap etmesi onun umumi hususiyetinden ileri gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

İslam hukuku, dini menşeilidir, müstakil bir hukuk sistemidir, umumidir, devamlıdır ve meselecidir.

İslâm hukukunun kaynakları (delilleri), hukukî hükümlerin çıkarıldığı kökle­ri ifade eder. Aslî kaynakların başında Kitap, yani Kur’an-ı kerîm gelir. Onu Hz. Muhammed’in sünneti, ümmetin icmaı (görüş birliği) ve fakihlerin kıyası takip eder.

İslâm hukukunun ana kaynakları (delilleri) kitap, sünnet, icma ve kıyastır. Bu kaynaklardan, müctehid hukukçular, usûl-i fıkh (hukuk metodolojisi) yardımıyla, hükümler çıkarmış ve bunları mesele mesele kitaplara geçirmişlerdir. Doğru cevap A'dır.

Fetvâ, İslâm hukukuna dair bir meselenin hükmünü bildiren hukukçu görüşüdür. Bir ictihadın, müşahhas hâdiseye tatbiki demektir.