HUKUK TARİHİ

Hammurabi Kanunları, Akkadca yazılmış kanunlardandır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sumer’in ve insanlığın bilinen en eski yazılı hukuk kuralları Urukagina Yasalarıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sumer hukukuna göre kadının maliki olduğu mallar üzerinde tasarruf hakkı bulunur. Velayet babaya aittir, anne, babadan sonra velayet hakkına sahiptir. Evlilik, tek taraflı bir sözleşmedir. Bir erkek kural olarak tek bir kadınla evlenebilir. Kadın, kocasının sadâkatsizliği, alâkasızlığı, evlilik hukukuna riayetsizliği gibi sebeplerle boşanma talebinde bulunabilirdi. Doğru cevap E şıkkıdır.

Hammurabi Kanunnamesi'ne göre "lex talions" ilkesi, kısas anlamına gelir ve bu ilkeye göre tarafların sosyal statüleri eşitse suç sayılan fiilin aynısı devlet tarafından suçluya uygulanır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hitit hukukuna göre borcun ödenmemesinin sonucu, borçlunun köleleştirilmesidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

İbrani ceza hukukuna "kısas" ilkesi hâkimdir. Bu nedenle organ kaybına neden olan bir yaralanmada suçlunun da aynı organı kaybetmesi gerekir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Hint/Brahman Hukuku, yasal evlilikleri, makbul ve şerefli olan ve yasal olmakla beraber, makbul ve şerefli olmayan evlilikler şeklinde ikiye ayırmış ve sekiz çeşit nikâh öngörmüştür. Makbul ve şerefli evlilikleri diğerinden ayıran en önemli özellik, kadının babasının evlenmeye razı olması ve evlenme masraflarını üstlenmesi; erkeğin evleneceği kadına, onun mülkü olmak üzere bir miktar mal vermesi ve evliliğin dinî bir âyinle icrâ edilmesidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Cezanın şahsiliği ilkesinin Çin'in kuruluşundan bu yana kamu hukukuna hâkim değildir, sonraki dönemlerde cezanın şahsiliği ilkesi kabul edilmiştir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Hammurabi Kanunnamesi'ne göre erkek, evlenme esnasında kadına "nudunuu" isimli hediye verir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kadim Hint hukukunda adam öldürme suçunun cezası, suçu işleyenin ve mağdurun ait olduğu kasta göre değişirdi. Bir Brahmanın aşağı kastlardan birini öldürmesi hâlinde, aşağı kastlara doğru gittikçe miktarı azalan para cezalarına hükmedilirdi. Bu çerçevede bir Brahman, bir Sudrayı öldürmüşse az bir para cezasına hükmedilirdi. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sümerce yazılmış yasalar: Urukagina (2350); Ur-Nammu (2100); Ana-İttişu (2000) ve Lipit-İştar (1900) Yasaları.

Sumer hukuku, evlenmeyi, tek taraflı bir akit olarak kabul etmiştir. Aileler arasında mutabakat sağlandıktan sonra, evlenecek erkek, şahitlerin huzurunda, evleneceği kadına karşı görevlerini ifa edeceğini taahhüt eden bir belgeyi imzalardı

Hammurabi Kanunnâmesi’nde en büyük yer aile hukukuna, evlenme, nişanlanma, boşanma, miras, evlatlık edinme gibi konulara ayrılmıştır.

Hammurabi Kanunnâmesi’nde suç sayılan pek çok fiilin belirtildiği ve suçun ağırlığı yanında, gerek suçlunun, gerek suça muhatap olan kimsenin (mağdûrun) hür
olup olmadığı da göz önünde tutularak, bunlara ilişkin cezaların belirlendiği görülmektedir. Cezalandırmada esas ilke “lex talions” (kısas) ilkesiydi yani tarafların
sosyal statüsü eşitse, suç sayılan fiilin aynısının devletçe suçlunun şahsına da uygulanmasıydı.

Sumer’de görüldüğü şekilde, adalet kavramı Güneş’le simgelenir
ve Arinna’nın Güneş Tanrıçası’nın, adaletin koruyucusu ilâhesi olduğuna inanılır.

Hitit kanunları, yakın akrabalar arasında evliliği yasaklayan birçok düzenlemelere de yer vermektedir. Usûl, fürû ve kardeşler arasındaki evliliklerin yasak olması yanında, kuzenler arasındaki cinsel ilişki bile barbarlık olarak değerlendirilir ve ölüm cezası ile cezalandırılırdı.

Hitit’te üç derece mahkemesi bulunduğu anlaşılmaktadır. Kral Mahkemesi; Âyân Mahkemesi; Aksakallar Mahkemesi.

Kişinin suçlu olup olmadığını belirlemede, diğer delillerin yanında, en büyük
mevki şahitliğe verilmiş ve bu konuda özel hükümler getirilmiştir. On Emir’in
dokuzuncusu şahitliğin tam bir dürüstlük içinde yapılması ile ilgilidir. Bir kişinin,
isnâd edilen suçu işlediği ancak iki veya üç kişinin şahitliğiyle tahakkuk eder. Tek
bir kişinin şahadeti ile karar verilemez. Yalan yere şahitlik durumunda verilen
ceza, Hammurabi Kanunnâmesi ve diğer Ön-Asya hukuk sistemleriyle paralellik
gösterir: İtham ettiği suçun cezası ne ise aynısı yalancı şahide verilir.

Taşınmazlar üzerinde mülkiyet edinme hakkı sadece ilk üç kasta tanınmaktadır. Brahmanlar satın alma yoluyla toprak sâhibi olamaz, ancak bağış yoluyla olabilirler. Ayrıca toprağı bizzat işleyemez, işletemezlerdi; başka kastlardan kişilere kiraya vermeleri gerekirdi. Kşatriyalar da toprak satın alamazlardı; onlar ancak fetih/ganimet yoluyla toprak edinebilirlerdi. Brahmanlar ve Kşatriyaların alım-satım, ticaret gibi işlerle uğraşmaları yasaktı; ancak karz, istikraz, emânet gibi sınırlı işlemleri yapabilirlerdi. Vaysiyalar için bu konuda bir kısıtlama yoktu, her türlü hukukî işlemlerde bulunabilirlerdi. Sudralar ise taşınmaz sâhibi olamaz; ancak diğer sınıfların topraklarında işçi veya ortakçı olarak çalışabilirlerdi.

Evlenme “kadının satın alınması” şeklinde yapılırdı. Evlenecek erkeğin babası kızın babasına kıymetli bir hediye göndererek onu satın alır, kız tarafı da buna, hatırı sayılır bir çeyiz göndererek karşılık verirdi.