HUKUK TARİHİ - Deneme Sınavı - 9

A, B, D ve E seçeneklerinde verilen önermeler hatalı olup doğru önerme C seçeneğinde yer almaktadır. Had suçları hırsızlık, zina, zina iftirası, şarap içme-sarhoşluk, yol kesme, isyan ve dinden dönme suçlarıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimler (zimmîler), şarap içme-sarhoşluk suçu dışındaki bütün suçlarda Müslümanlar gibi muamele görür. Ebu Hanife, dinleri helal kabul ettiği için din ve vicdan özgürlüğü bağlamında şarap içmeyi zimmîler bakımından suç kabul etmez. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Bir kimsenin ceza sorumluluğuna sahip olabilmesi için mümeyiz (ayırtım gücüne sahip) ve ergen olması gerekir. Ergenlik biyolojik bir olaydır. Her somut hadisede hâkimin ayrıca değerlendirmesi lazım olmakla birlikte hukukçular erkekler ve kızlar için alt ve üst sınır belirlemiştir. Kızlar için alt sınır 9, erkekler için 12’dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir ya da birden fazla kişinin zor kullanarak gelip geçmeyi önleme, insanların mallarını alma veya canlarına kast etme amacıyla yol kesmesine hırâbe denir. Ebu Hanife bu suçun ancak şehirlerarası yollarda işlenebileceğini kabul eder. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hz. Peygamber, şarap içme-sarhoşluk suçuna ceza olarak sopa cezasını belirlemiş olup sabit bir miktar belirlememiştir. İlk halife Hz. Ebu Bekir cezayı 40 sopa, ikinci halife Hz. Ömer 80 sopa olarak tatbik etmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Geliri bir köy veya mahalle halkının veya esnafın beklenmedik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan vakıflara avârız vakfı denilir. Bu vakıflar, bir köy veya mahallede veyahut da esnaf loncasında düşkünlüğü nedeniyle çalışamayanların geçimini karşılamak; fakirlerin cenazelerini kaldırmak, fakir kızları evlendirmek, fakir delikanlılara iş kurmak, evi yanan veya yıkılanlara yardım etmek, köy ve mahallenin yol ve köprü gibi bayındırlık ihtiyaçlarına kaynak sağlamak gibi amaçlarla kurulurdu. Doğru cevap D seçeneğidir.

Evkâf Nezâretinin müdahalesi olmadan yönetilen ve vergiden muaf tutulan vakıflara müstesna vakıf denirdi ki bunlar toplam sekiz vakıftır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Baş vergisi de denilen cizye İslam ülkesi vatandaşı olan gayrimüslimlerden askerlik bedeli olarak alınan vergidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

1839

1856

Raiyet rüsumu Osmanlı devletinde çiftçinin sipahiye ödediği vergilerdir. Çift, bennâk, ispenç, çiftbozan, değirmen, ağnâm ve duhan resimleri gibi bir kısmı harac-ı muvazzaf sayılır ve şer’î vergilere dâhildir. Raiyet rüsumunun ikinci kısmına bâd-ı hevâ vergileri denir ki işte bunlar örfî vergilerdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Girdâr gayrımenkullerin üzerine kiracı tarafından mâlik veya mütevellinin izniyle yapılan binadır. Buna örf-i belde gediği veya pafdos da denilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Osmanlı Devletinin Tanzimat Dönemini başlatan Gülhane Hatt-ı Hümayunu, II. Mahmut’un ölümüyle başa geçen padişah Abdülmecid döneminde (1839-1861), hariciye nazırı Mustafa Reşit Paşa tarafından 3 Kasım 1839’da ilan edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İtalya

Islahat Fermanı’nın öncesine gidildiğinde, Kırım Savaşı ile karşılaşılır. Söz konusu savaş, 1856’da imzalanan Paris Anlaşması ile sonuçlanmıştı. Paris Kongresi toplantı halinde bulunduğu sırada, Abdülmecid tarafından ilan edilen Islahat Fermanı, Paris Anlaşması’nın 9. md.sinde de zikredilmiştir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

23 Aralık 1876

Seçme ve seçilme hakkı Kanun-ı Esasi’de açıkça öngörülmemişti; fakat seçim ve temsil ilkelerini içinde barındırması (65 ve 69. md.ler) nedeniyle, söz konusu hakları dolaylı yoldan tanımış olduğu söylenebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Heyet-i Âyân’ın üyeleri padişah tarafından dört yıl görevde kalmak üzere atanırlardı.

1851 tarihli Ceza Kanunnamesi’nin de bekleneni vermemesi neticesinde, yeni bir ceza kanunu hazırlamak üzere, Ahmet Cevdet Paşa’nın başkanlığında bir komisyon oluşturulmuş ve 1810 tarihli Fransa Ceza Kanunundan alınan 1858 (H. 1274) tarihli Ceza Kanunname-i Hümayunu hazırlanarak, yürürlüğe sokulmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi (Deniz Ticaret Kanunu) ise, Fransa’nın yanında, Hollanda, Sardunya, Prusya gibi ülkelerin düzenlemelerinden de yararlanılarak, 1863’de kabul edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.